HIZKUNTZ "GLORIOSO"AREN ITZALPEAN

Espainiako errege Juan Carlos Iak, iazko maiatzean, 2000ko Cervantes sariak banatzeko ekitaldiko diskurtsoan, gaztelera ez dela inoiz inposaketa hizkuntza izan esan zuen. Inguru hauetan erregearen esaldiak tripak nahastu zizkion gehiengoari. Sanzen gobernuaren hizkuntza politika gogoan izatea besterik ez dago erregeak botatako zentzugabekeria agerian uzteko. Baina bereziki mindurik sentitu zirenak Francoren garaiak bizi behar izan zituztenak izan ziren. Ez ziren isilik geratu eta haien testigantzak Sabino Arana Fundaziora ere iritsi ziren. Orduan, aurtengoa Hizkuntzen Urte Europarra dela-eta antolatutako ekintzen artean, euskarak jasandako eraso eta zapalkuntzaren inguruko erakusketa antolatzea erabaki zuten. Urtarrilaren 6a bitarte zabalik izango den erakusketari izen aski esanguratsua ipini diote gainera: «Habla en cristiano». Bertan euskararen aurkako dokumentazio idatzia eta aurikularren bidez entzun daitekeen hainbat ahozko testigantza jaso dute. Bilboko Foru Agiritegiko aretora sartzen denak, ordea, berehala ikusiko du ez dela paper bilketa hutsa egin. Antolatzaileek ederki asmatu dute dokumentuak girotzeko orduan.

Erakusketaren gune nagusira sartu eta berehala elizan dagoela ikusiko du bisitariak. Eta zehazki Gerra Zibil garaiko eliza dela konturatuko da 1937ko abenduaren 17an Gipuzkoako Ordena Publikoko delegatuak Guardia Zibilaren Komandantziaren buruari igorritako agindua irakurtzen duenean: «Ruego a V. se sirva ordenar a las fuerzas a sus ordenes que no toleren al clero de esta provincia el empleo de otro idioma que no sea el español en las platicas y sermones que dirijan a sus feligreses, denunciando a mi Autoridad las infracciones que se observen».
Elizaren ondoan, nola ez, hilerria topatu dugu. Hildakoak ere bakean uzten ez zituztela, honako testua lekuko: «Se requiere a los familiares y propietarios de las tumbas o panteones donde figuran inscripciones en vascuence para que sean retiradas las losas y sustituidas las citadas inscripciones por otras en castellano». Gernika-Lumoko biztanleei egin zitzaien «eskakizun» hau 1949ko azaroan.
Herrixka berezi honetan, tren geltokia hilerriaren ondoan dago, eta bertan jakin dugu Ramon Pagolaren berri. Urolako treneko zuzendaria zen bera, harik eta 1938ko udazkenean, tren txartelak euskarazko testua zutelako, bere kargutik bota zuten arte.
Iritsi gara herriko plazara. Balkoitik zintzilik bandera espainol frankista dago, distiratsu. Fatxadan, aldiz, falangearen ikur geziduna eta horren azpian 1936ko abenduaren Gipuzkoako gobernadorearen agindua: «Se advierte a todos los guipuzcoanos que en un plazo de 48 horas han de suprimirse de los rótulos, carteles o anuncios de k, tx, b etc. con que han violado los nacionalistas el glorioso idioma español, bajo la multa de 500 pesetas por primera sanción».
Ea eskolan uzten diguten euskaraz egiten... bai zera! Eraztun famatuarekin egin dugu topo han: «Que no permita que los niños hablen dentro ni fuera dela escuela otro idioma que el castellano y entregue el anillo para que vaya circulando entre ellos en las faltas en las que incurrieran; y al último que llevare el tal anillo a la escuela le aplique la pena de azotes». Gregorio de Landaribar irakasleari Elgoibarko Udalak eginiko kontratuaren 2. klausula genuen hau. Frankisten kontuak, pentsatuko du batek baino gehiagok. Baina ez bakarrik frankistenak, dagoeneko 1900. urtean Martinez irakasleari gaztelera bakarrik erabiltzea («por ser el único que nos conviene») eskatu baitzioten Iturengo eskolan.
Eskolatik tunel beltzera goaz. Bertan argiune batzuk badaude, urte ilunetan argitaratutako euskarazko aldizkari, liburu eta diskoak agerian uzten dituztenak. Tunel beltza pasa eta oraina eta etorkizuna ditugu parez pare. Erakusketaren azken gelan euskarazko web orriak eta bideo muntaiak ikus baitaitezke, etorkizuneko itxaropenaz iraganeko mamuak uxatzeko nahian-edo. Erakusketan ikusitakoak aurrerantzean erakusketa pieza besterik izan ez daitezen


Azkenak
Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.


‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.


Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]


Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.


MADDI OIHENART
“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]


2025-04-24 | ARGIA
Bere etxearen aurkako erasoa salatu du Aritz Otxandianok, eta berriztagarriekin duen jarrerarekin lotu du

Asteartetik asteazkenerako gauean familiaren etxearen aurka bi bengala bota dituztela jakinarazi du Fagor kooperatibako jasangarritasun arduradunak.


Espainiako Gobernuak 1.041 milioi euro gastatu ditu Israeli armak erosten azken urte eta erdian

2023ko urritik armamentua erosteko 40 kontratu sinatu ditu Espainiako Estatuak Israelekin eta hango enpresekin, horien erdia azken urte erdian. Horietako kontratu batekin ika-mika piztu da Espainiako Gobernua osatzen duten PSOE eta Sumarren artean, bereziki azken horren barnean,... [+]


Asier Urbieta, 'Faisaien irla'
“Guretzako mugarik ez dago eta horrela estreinatu behar zen: mugarik gabe”

Asteazkenetik aitzina Ipar Euskal Herrian, eta ostiraletik Hego Euskal Herrian; film oso gutxi estreinatzen dira horrela zinema aretoetan. Halaxe egingo du asteon Faisaien Irla-k. Fikzioa baitira mugak, horrela dio Asier Urbieta (Errenteria, 1979) zuzendariak: ez dira... [+]


Haur Hezkuntzako irakasleen %94 emakumeak dira

Ikaslea zenbat eta adinez txikiagoa izan, orduan eta feminizatuagoa da irakasle lana: Haur Hezkuntzan, 10 irakasletik 9 baino gehiago emakumeak dira munduan, Lehen Hezkuntzan %67a eta DBHn %54a. “Kuriosoa da, zaintza oinarri duten beste lan batzuetan (erizainak, erizain... [+]


2025-04-24 | Gedar
Indarkeria matxistaren aurkako babesa: Hego Euskal Herrian, salatutako kasuen %31tan ez ziren neurriak hartu

Espainiako Estatu mailan, behera egin dute bai ezarritako babes-neurriek bai aurkeztutako eskaerek.


Sarako Idazleen Biltzarraren 42. edizioak euskal idazle eta irakurle andana bildu ditu

Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]


Pertsonon datu-pribatutasuna ezbaian, delinkuentziaren aitzakian

Kondenatutako atzerritarren nazionalitateari buruzko datuak argitaratuko dituela adierazi du Erresuma Batuko Barne ministroak. Bide beretik, pasa den astean ezagutarazi zen Aste Nagusian atxilotutako 79 pertsonaren argazkiak filtratu zituela Ertzaintzak.


2025-04-23 | Jon Torner Zabala
Madrilgo mugimendu ekologistan infiltratutako beste polizia bat atzeman dute

2002az geroztik Espainiako Estatuko hainbat kolektibotan infiltratutako hamabi poliziaren berri eman dute La Directa eta El Salto agerkariek. Nieves López izen faltsua baliatzen zuen Espainiako poliziaren kasua da publiko egin duten azkena. El Salto-k argitaratu duenez,... [+]


2025-04-23 | El Salto-Hordago
Arun Kundnani: “Arrazakeriak gizarteko baliabideen banaketarekin du zerikusia”

Militante eta ikerlari antiarrazistak abiapuntu argia adierazten du: arrazakeriaren aurka borrokatzea ez da zeregin psikologiko edo diskurtsibo bat, baizik eta egiturak desegiteko premia.


Eguneraketa berriak daude