Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteartea 2024ko urriaren 15ean

«EZ DUT NIRE BURUA EZ NAIZENATZAT HARTU NAHI»

2021eko uztailaren 28an

Urtea amaitu aitzin, ikusmina sortu duen Berriozarko Marea taldea hirugarren diskoa, «Besos de perro», grabatzen hasiko da. Baina ez dute Gor-ekin argitaratuko, multinazional baten magalera itzuli baitira, Iruñeko etxearekin haustea erabaki ondoren. Azaroaren 12an sinatu zuten kontratua (bi diskorako) Madrilgo Drorekin. Kutxi Romero da Mareako abeslari eta letragile, bozeramaile ere gehienetan, taldeburu nahi bada -hori esaten utziko baligu- hain da handia Mareari ematen dion pertsonalitatea. Baina idazlea ere bada, olerkigilea, eta bi poema liburu eman ditu argitara, «Ruidografias» eta «El sumidero».

Musika eta olerkigintza ditu bere jardunaren ardatz erraz makurtzen ez den 26 urteko gazte kaletar honek, eta hala uztartzen dira elkarrizketa honetan bi alderdi horiek.

Nondik datorkizu idazteko zaletasuna?

Txiki txikitatik hasi nintzen. Umetatik irakurle amorratua izan naiz, anitz gustatzen zitzaidan irakurtzea. Eta nire ustez, irakurtzeko zaletasuna idaztekoari gehitzen zaio beti. Ongi idazteko anitz eta ongi irakurri duzula suposatzen da. Batak bestera eramaten zaitu.

Nola hasi zinen taldean abesten?

Musikarena zirkunstantziala izan zen. Toki eta egun jakin batean nengoelako gertatu zen. Inoiz ez nuen kantatzeko helburua izan. Gazte talde bat zegoen auzoan eta nik abestiak egiten nizkien. Halako batean, abeslaririk gabe gelditu ziren eta abestiak zekizkien bakarra ni nintzen, alegia, kantuak idatzi zituena. Orduan esan zidaten ea abestu nahi nuen beste kantari bat bilatzen zuten bitartean. Hurrengo egunean abesten hasi eta bertan gelditu nintzen.

1998an, Nafarroako Gobernuak antolatu Kantautore lehiaketa irabazi zenuen. Nola izan zen?

Topaketak eta kontu instituzional horiek guztiak Gobernuak aurpegia zuritzeko banatu nahi dituen aurrekontuen apurrak dira. Platera ogiaz garbitzea bezala dira. Gainera, gauza horietara aurkezten denak madarikatua bukatzen du. Nafarroako Pop-rock lehiaketa irabazi duen inork ez du burua altxatzerik izan. Ni izan naiz araua konfirmatu duen salbuespena. Gehienbat inoiz ez nuelako serioegi hartu. Oso ongi zetorkidan diru hori Marea taldera bideratzeko. Baina, jende orori gomendatzen diot ez dadila halako ergelkerietara aurkeztu. Pena ematen zidan zerbait lortzeko bidea zela pentsatuta aurkezten zen jendeak.

Zure lehen olerki liburua, "Ruidografías", orduan idatzi zenuen baita ere.

Lehen liburua 98an idatzi nuen eta abenduaren 99an plazaratu. Idatzi askoren bilduma bat izan zen. Ni beti idazten ari naiz eta paper mordoa dut. Orduan, nire emazteak esan zidan: "Aizu Kutxi, zergatik ez duzu honen guztiaren bilduma bat egiten eta liburutxo bat ateratzen?". Ordenagailu bat erosi eta maketazioa egin ahal izan genuen. Bera arduratu zen aukeraketa polit bat egiten eta liburutxoa ateratzen. Fanzine moduko bat zen, txukuna nire ustez. Edizio txikia egin nuen, 500 ale, eta agortu zen. Orain Interneten dago, Mareako webgunean, eta azala eta guzti jaisten ahal da doan.

Eta bi urteren buruan bigarrena…

Bigarrena aurtengo uztailean kaleratu nuen. "Ruidografías" atera nuenetik idatzi nituen poemen aukeraketa bat da. Autoedizioa izan zen baita ere. Liburu bat norberak argitaratzea erokeria da. Hori aberatsek egiten dute soilik. Eta ni pobrea izanagatik ere egiten dut, uste dudalako kantari bezala izan dezakedan estatus txiki horretatik, jendeak poesia irakur dezan lor dezakedala. Eta hala bada, ongi etorria izan dadila, liburu bat edo hiru salduta ere. Horrek ez ninduen gehiegi kezkatzen.

Eta argitaletxe batek deituko balizu?

Dei batzuk jaso ditut. Nik uste dut poesia argitaratzen duena jende erromantikoa behar duela izan, ez dut uste poesia argitaratzen dirua eginen dutenik. Norbait prest balego, ongi iritziko nioke. Baina noraino egin dezake argitaletxe batek poesia liburu batek publizitatea izatea edota saldua izatea? Nik egin ahal dudana egiten ahal dute haiek gutxi gorabehera. Horregatik, nik egitea nahiago. Ez dut erosotasun horretan sartu nahi, zeinaren bitartez diskoak eta liburuak argitaratzen dizkizueten eta zuk artista-plantak egiten dituzun. Ez dut nire burua ez naizenatzat hartu nahi.

Norbaitek poeta zarela esaten badizu, deseroso sentitzen zara?

Nik ez dut nire burua poetatzat hartzen. Deitzen ahal didate noski, azken finean poesia egiten baitut, baina poeta hitzak anitz gauza iradokitzen dit, are gehiago gure gara hauetan. Poeta? Gosez hiltzen dira eta egun poeta edonori esaten zaio. Adibidez, literatura-tailerretan biltzen diren unibertsitarioak, zeinak beraientzako bakarrik idazten duten, inork kasurik egiten ez dielako. Oro har, unibertsitario sabel "hazkatzaileak" dira. Amak pentsioa ordaintzen die eta poeta handiak dira, jenio eta idazle handiak, oro denetan handi. Nik ez dut uste ezertan handi naizenik. Horregatik ez zait gustatzen eztabaida horretan sartzea, ea poeta edo Rozioko Ama Birjina naizenentz. Aurten jende gehiago ezagutzeko aukera izan dut, eta nire teoria berretsi dut. Denetarik dago, noski, baina ergel mundua handia da.

"El sumidero". Izenburu deigarria da.

Liburuak barruan soberan nituen kontu guztiak irentsi behar bazituen, hustubide baten antzekoa izan zitekeela pentsatu nuen, hustubideak dena irensten baitu.

Hortaz, esaten ahal dugu liburuak baduela ukitu existentzialista bat?

Noski. Liburuaren testuinguruaren barruan dago dena. Nire abestiekin ere hala gertatzen da, guztiek dute ukitu existentzialista bat. Ez ordea profetikoa, apaiz edo katekistarena. Barruko gauza da. Laba bezalakoa, jende orok atera behar du kanpora, inor ez dago hutsik. Eta hutsik bazaude ez duzu idazten.

Anitzetan esaten da idazleek barrenekoak hustu egiten dituztela. Zuk lotsarik sentitzen duzu?

Beti diot idazten duena barrendik biluzten dela, eta biluziak, edozein motatakoak izanda ere, interesanteak dira beti.

Kaleko hizkera darabilzu maiz zure olerkietan.

Bai, egun osoa ematen dut kalean. Inoiz ez zaizkit gustatu bizitza leihotik ikusten duten horiek. Autore handiek oro har, besaulkitik idazten dute. Ez da zerutik idatzi behar, behetik baizik. Askoz ere hobe ikusten dira gauzak behetik.

Badago ezberdintasunik olerki baten eta abesti baten letra idaztearen artean?

Poemak idaztea askoz ere errazagoa da, irekiagoa. Abesti batean baldintzatzaile anitz dago, musika, errima, letra eta kantua bat etortzea; bi minututan istorio bat egin behar duzu... Urtean 200-300 poema idatzi ditzaket; abestiak aldiz, 14-15.

Rock and rolla egiten duzue, baina Mareako diskoetan beti ageri dira Andaluziako sustraiak. Zergatik?

Ni naiz nire familiako lehen ondorengo nafarra. Nire familiakoak Andaluziako etorkinak dira. 70eko hamarkadan heldu ziren Euskal Herrira ogi bila, gosea pasatzen baitzuten. Ni hemen jaio nintzen lehena izan nintzen. Nik txikitatik musika mota hori guztia edan dut, flamenkoa, cante jondoa, «El Cabrero»... Gero, institutuan-eta hasi nintzenean, Barricada, Rosendo, Extremo ezagutu nituen. Ez da ezer aldez aurretik pentsatutakoa izan, inkontzienteki ateratzen da. Ez dugu flamenkoa egiten, baina Espainiako usaina du. Konturatu gabe, betidanik entzun izan dituzun espresioak ateratzen zaizkizu. Jende asko dago Andaluziakoak garela uste duena.

Multinazional batean hasi zineten, Gor diskoetxera pasatu ondoren, eta berriz multinazional batekin aterako duzue hirugarren diskoa.

Multinazional batekin badakizu nora zoazen. Badakigu putaseme batzuk direla, eta sartu zinen bezala joaten zara. Ilusio gutxirekin sartu ginen eta gutxiagoarekin atera. Bagenekien zer gerta zitekeen eta ez zen desengainurik egon. Gorrengana jo genuen besterik bilatu gabe lana aurrez aurre egiteko, kontu erromantiko bat bilatuz. Baina ez da hala gertatu. Produktu bat gehiago izan gara. Bitarteko gutxiago dituztela dakigu, baina hortik gu zazpi-zortzi hilabetez ahaztu izatera badago alderik. Beste edozein izanen balitz haserretuko ginateke, baina Marinok bere egunean lagundu zigun eta hortxe amaitu da historia. Desengainaturik gaude. Orduan berdin zaizu arre edo so. Eta dantzan egin behar duzunez, "guaparekin" dantzatzen duzu.

Nolakoa izanen da prestatzen ari zareten disko berria?

Maketak-eta egiten ibili gara. Abesti mordoa egin eta gero, hamaika aukeratu ditugu jada, 10 kantu eta «El Cabrero» kantaore andaluziarraren abesti baten bertsioa. "Besos de perro" izenburua jarriko diogu. Lan handia egin dugu. Hau galdetzen digutenean, disko berriak trilogia osatuko duela diogu. Modu batean, gauza bera izanen da. "Revolcón" baino askoz ere moldatuagoa egonen da. Politagoa izanen da. Kanpo elementuren bat sartuko dugu, aurretik egin ez dugun gauza, adibidez, biolin batzuk edo Hammond organoren bat. Oinarria aldiz berdina da, amodiozko kantuak, kalekoak

BIZITZAREKIKO JARRERAK

Bizitzarekiko jarrerak

Maiz, bizitzak zealdoka egiten du aitzinera. Mareakoek ongi dakite hori. RCA konpainiak argitaratu zien lehen diskoa, "La patera", eta hainbat arazo izan zela medio, Iruñeko Gor etxearen eskutik kaleratu zuten bigarren lana, "Revolcón". Orain, multinazional batera itzuli dira berriz. "Oso tratu hotza eduki dugu kontratua adosteko", dio Kutxik. Hala, abenduan grabatuko dute jada mamitua daukaten diskoa. (Bilboko Platero y Tu taldeko Iñaki Uoho ekoizpenaz arduratuko da). Aldaketa hauek guztiak, Mareak erakutsi jarreraren adibide dira. Ez diote beren burua inori saldu nahi. Beste adibide bat: duela bi urteko Sanferminetan uko egin zioten festetan jotzeari, Iruñeko udalarekin kontratu nahiko potoloa hautsiz. Hilabete batzuk lehenago, Udalak Errotxapea auzoko jaiak bertan behera utzi izanak arras haserretu zituen Mareako kideak. "Ez genuen orduan jo eta ez dugu aurrerago eginen daukagun alkateak hor jarraitzen duen bitartean"

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Udalatx mendiko gurutzea eraitsi eta... idazki misteriotsu bat utzi dute

Julene Flamarique

Hori barkaezina da, Rafa

Gorka Bereziartua

Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Onintza Irureta Azkune

Guardia Zibilaren terrorearen apologia, plaza erdi huts batean

Zigor Olabarria Oleaga

“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Hiruka .eus | Nahia Martinez Gondra

2x19: Intza Alkain | Pinguinoak

ARGIA

Azkenak

2024-10-15 | Leire Ibar

Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]

2024-10-15 | Estitxu Eizagirre

Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]

2024-10-15 | Mikel Aramendi

Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]

2024-10-15 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".

2024-10-15 | iametza

Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]

2024-10-15 | Leire Ibar

Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.

2024-10-15 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]

2024-10-15 | Mikel Garcia Idiakez

Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]

2024-10-15 | Julene Flamarique

Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]

2024-10-15 | Jon Torner Zabala

Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]

2024-10-15 | Antxeta Irratia | Aitor Errazkin

Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]

2024-10-15 | Hiruka .eus | Nahia Martinez Gondra

Mecaner Herriarentzat

“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]

2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu

Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.

2024-10-15 | Sustatu

Jabetze Eskola Gasteizen, feminismoaren adibideen ildotik, euskalgintzarako

Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]

2024-10-15 | Onintza Irureta Azkune

Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.

Eguneraketa berriak daude