ANDORRATIK HURBILAGO SUMATZEN DA EUROPA


2021eko uztailaren 19an
Duela bost urte antolatu zuen Kataluniako Soziolinguistika Institutuak 1. Kongresua, orduan Bartzelonan, eta azaroaren 14tik 16ra egin den bigarren hau Andorran antolatu du, Kataluniako Generalitatea, Andorrako Gobernua eta Balear Irletako Gobernuaren laguntzarekin. Herrialde Kataluniarren osagai baten falta nabarmena izan da. Valentziako gobernua ez da antolakuntzako partaide izan eta lurralde horretatik aurkeztu diren komunikazioek agerian utzi dute Valentziako Gobernuak bideratzen duen hizkuntza plangintzak, kontraplangintza euren esanetan, gaztelaniaren normalizazioa duela helburu.

Andorra estatu txikia da, lurraldez bezala biztanlez ere. 468 km koadro ditu eta 66.000 biztanle. Horietatik mordoxka bat espainolak, frantsesak eta portugaldarrak. Andorrako hizkuntza ofiziala katalana da, eta, ofizialtasunik gabe, baina erabilera indartsuarekin, beste bi hizkuntza ditu nagusiki alboan, ondoko estatuetako hizkuntza ofizialak, espainola eta frantsesa, alegia. Egoera bitxiak dira hauek, hizkuntza ofizialtzat hizkuntza minorizatu bat dutenak eta minoritario gisa hizkuntza indartsuren bat edo batzuk dituztenak. Antzeko egoeran badaude Europan beste kasu batzuk ere, Lituaniakoa esaterako (lituaniera eta errusiera). Andorran biztanleen %70ak ezagutzen du katalana baina erabilera ez da hain altua eta zenbait esparrutan, lan munduan esaterako, gaztelaniaz funtzionatzen dute.
Andorran hizkuntza ofiziala normalizatze aldera, katalanaren aldeko hizkuntz politika jarria dute abian eta, ondorioz, gazteen artean ezagutza maila ia erabatekoa lortu dute, baina arazo handiak dituzte motibazioan eta, ondorioz, baita erabileran ere.
Egoera bitxi honen aurrean eta, beste hainbat kezkaren artean, Europako Ituna ere kezka-iturri dute. Izan ere, zer babestuko du itun honek, lurralde honetan egoera minoritarioan dauden espainola eta frantsesa?
Andorrakoaz gain, herrialde askotako egoerak eta esperientziak ezagutzeko aukera eman du kongresuak, katalanek antolaketarako duten abilezia agerian utziz berriro ere. Hiru egun intentso izan dira. Goizean eta arratsaldean ordu bete inguruko ponentzia hasieran, ordu erdiko komunikazioak, ondoren, gai oso desberdinez osatuak, nork bere aukera egiteko moduan, eta eguna amaitzeko mahai ingurua. Europako herrialde askotako ordezkariak izan dira bertan, Suedia, Alemania, Letonia, Gales... eta Estatu Espainiarrekoak izan dira nagusi, galiziarrak, euskaldunak eta katalanak (batez ere).
Euskaldunen artetik ordezkaritza zabala izan da kongresuan. Batetik, erakunde autonomikoetako ordezkari politikoak eta teknikoak, Eusko Jaurlaritzakoak eta Nafarroako Gobernukoak, Foru Aldundiko ordezkari politikorik ere bazen, eta herri administrazioetako ordezkari teknikoak. Hauez gain, unibertsitateko irakasleak eta gizarte erakundeetako nahiz kultur elkarteetako ordezkariak ere izan dira. Bost komunikazio aurkeztu dituzte euskaldunek eta mahai inguru batean parte hartu ere bai. Guztira 25 bat euskaldun izan da kongresu honetan, parte-hartzaile guztien %10.
Aipatu dugun moduan, gai ugari eta desberdinak jorratu dira kongresuan, baina, Hizkuntzen Urte Europarra den 2001 honetan, gai bat nagusitu da nabarmen hiru egunotan, Europa. Europaren legedia, Europaren hizkuntz politika, hizkuntz aniztasuna Europaren aberastasun ezaugarria, Europaren egituratzeak eragingo dituen hizkuntzazko ondorioak...


EUROPAN 11 HIZKUNTZA OFIZIAL.

Europako Batasuna, gaur egun, hamabost estatuk osatzen dute eta hamaika dira hizkuntza ofizialak. Hizkuntza hauetan guztietan egiten da lan eta erakunde horietatik sortzen den dokumentazio guztia hamaika hizkuntza horietan argitaratzen da. Europako Batasunean sartzeko eskaera, berriz, beste hamabi estatuk egina dute, eta guztiak sartuko dira datozen urteotan. Sartze berri hauen ondorioz beste hamaika hizkuntza ofizial gehiago izango dira Europako Batasunean. Guztira, beraz, 22 hizkuntza. Hogeita bi hizkuntzatan egingo al da lana aurrerantzean ere ala beste irizpide batzuk hartu beharko ote dira funtzionaltasunaren izenean, eta, hala bada, zein tratamendu emango zaie gainerako hizkuntza ofizialei eta minorizatuei?

Eta egoera berri honen atarian katalanak ari dira beren argumentazioa prestatzen katalanak sarbidea izan dezan. Kongresuaren hasieran banatu ziguten dokumentazioaren barnean zetorren Kataluniako Generalitateak eta Balear Irletako gobernuak prestatutako liburuxka bat, "El Catalá, llengua d`Europa" izenekoa. Liburuxka honetan, katalanaren historiari buruzko errepaso bat egiten dute eta katalana Europako hizkuntzatzat hartua izateko argudio ugari ematen dute.
Kongresua amaituta, Euskal Herrirako bueltan burutazio hainbat datozkigu gogora. Orain bost urteko kongresuak utzi zigun lilura hura ez digu utzi oraingoak, besteak beste, azken urteotan Euskal Herrian ere lan andana egin delako eta esperientzia anitz jarri delako martxan, baina egin den lan hori guztia ezagutarazten al dugu behar adina? Ezagutzen al gaituzte behar adina? Badugu, beraz, zer irakatsia. Bestalde, berriz, geure egunerokotasunean murgilduta, susmoa dugu Europa, mundua, urruti samar sentitzen dugula. Eta zentzu honetan, badugu zer ikasia eta zer landua


Azkenak
Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]


“Udalak onartu duen HAPOaren ondorioz, Kabia egoera ezegonkorrean dago”

Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]


Anestesia, Delirium Tremens, Zea Mays, Talco, Zetak eta Naxker Hatortxu Rockeko iragarpen berrien artean

24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.


Izaki Gardenak
Kantuak euria atertu zuenekoa

Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.

-----------------------------------------------

Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]


Trumpek gelditzeko eskatu dio Putini, eta Errusiak dio bake akordiorako ia prest dagoela

Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi du Errusiaren... [+]


Eguneko zentro publiko baten beharra aldarrikatu dute Uribe Kostako herritarrek

Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.


2025-04-25 | Enbata
Herriek (ere) asko egin dezakete euskararen alde

2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]


2025-04-25 | Aiaraldea
Baso Erresilentea proiektua martxan, mendietako jasangarritasunaren mesedetan

Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.


Frantziako lehen ministroaren alabak ere salatu du “bortizki jipoitu” zutela Betharramgo ikastetxean

Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]


Analisia
Denok gaude katean

Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]


Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.


‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.


Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]


Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.


MADDI OIHENART
“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]


Eguneraketa berriak daude