Duela bost urte antolatu zuen Kataluniako Soziolinguistika Institutuak 1. Kongresua, orduan Bartzelonan, eta azaroaren 14tik 16ra egin den bigarren hau Andorran antolatu du, Kataluniako Generalitatea, Andorrako Gobernua eta Balear Irletako Gobernuaren laguntzarekin. Herrialde Kataluniarren osagai baten falta nabarmena izan da. Valentziako gobernua ez da antolakuntzako partaide izan eta lurralde horretatik aurkeztu diren komunikazioek agerian utzi dute Valentziako Gobernuak bideratzen duen hizkuntza plangintzak, kontraplangintza euren esanetan, gaztelaniaren normalizazioa duela helburu.

Andorra estatu txikia da, lurraldez bezala biztanlez ere. 468 km koadro ditu eta 66.000 biztanle. Horietatik mordoxka bat espainolak, frantsesak eta portugaldarrak. Andorrako hizkuntza ofiziala katalana da, eta, ofizialtasunik gabe, baina erabilera indartsuarekin, beste bi hizkuntza ditu nagusiki alboan, ondoko estatuetako hizkuntza ofizialak, espainola eta frantsesa, alegia. Egoera bitxiak dira hauek, hizkuntza ofizialtzat hizkuntza minorizatu bat dutenak eta minoritario gisa hizkuntza indartsuren bat edo batzuk dituztenak. Antzeko egoeran badaude Europan beste kasu batzuk ere, Lituaniakoa esaterako (lituaniera eta errusiera). Andorran biztanleen %70ak ezagutzen du katalana baina erabilera ez da hain altua eta zenbait esparrutan, lan munduan esaterako, gaztelaniaz funtzionatzen dute.
Andorran hizkuntza ofiziala normalizatze aldera, katalanaren aldeko hizkuntz politika jarria dute abian eta, ondorioz, gazteen artean ezagutza maila ia erabatekoa lortu dute, baina arazo handiak dituzte motibazioan eta, ondorioz, baita erabileran ere.
Egoera bitxi honen aurrean eta, beste hainbat kezkaren artean, Europako Ituna ere kezka-iturri dute. Izan ere, zer babestuko du itun honek, lurralde honetan egoera minoritarioan dauden espainola eta frantsesa?
Andorrakoaz gain, herrialde askotako egoerak eta esperientziak ezagutzeko aukera eman du kongresuak, katalanek antolaketarako duten abilezia agerian utziz berriro ere. Hiru egun intentso izan dira. Goizean eta arratsaldean ordu bete inguruko ponentzia hasieran, ordu erdiko komunikazioak, ondoren, gai oso desberdinez osatuak, nork bere aukera egiteko moduan, eta eguna amaitzeko mahai ingurua. Europako herrialde askotako ordezkariak izan dira bertan, Suedia, Alemania, Letonia, Gales... eta Estatu Espainiarrekoak izan dira nagusi, galiziarrak, euskaldunak eta katalanak (batez ere).
Euskaldunen artetik ordezkaritza zabala izan da kongresuan. Batetik, erakunde autonomikoetako ordezkari politikoak eta teknikoak, Eusko Jaurlaritzakoak eta Nafarroako Gobernukoak, Foru Aldundiko ordezkari politikorik ere bazen, eta herri administrazioetako ordezkari teknikoak. Hauez gain, unibertsitateko irakasleak eta gizarte erakundeetako nahiz kultur elkarteetako ordezkariak ere izan dira. Bost komunikazio aurkeztu dituzte euskaldunek eta mahai inguru batean parte hartu ere bai. Guztira 25 bat euskaldun izan da kongresu honetan, parte-hartzaile guztien %10.
Aipatu dugun moduan, gai ugari eta desberdinak jorratu dira kongresuan, baina, Hizkuntzen Urte Europarra den 2001 honetan, gai bat nagusitu da nabarmen hiru egunotan, Europa. Europaren legedia, Europaren hizkuntz politika, hizkuntz aniztasuna Europaren aberastasun ezaugarria, Europaren egituratzeak eragingo dituen hizkuntzazko ondorioak...

Europako Batasuna, gaur egun, hamabost estatuk osatzen dute eta hamaika dira hizkuntza ofizialak. Hizkuntza hauetan guztietan egiten da lan eta erakunde horietatik sortzen den dokumentazio guztia hamaika hizkuntza horietan argitaratzen da. Europako Batasunean sartzeko eskaera, berriz, beste hamabi estatuk egina dute, eta guztiak sartuko dira datozen urteotan. Sartze berri hauen ondorioz beste hamaika hizkuntza ofizial gehiago izango dira Europako Batasunean. Guztira, beraz, 22 hizkuntza. Hogeita bi hizkuntzatan egingo al da lana aurrerantzean ere ala beste irizpide batzuk hartu beharko ote dira funtzionaltasunaren izenean, eta, hala bada, zein tratamendu emango zaie gainerako hizkuntza ofizialei eta minorizatuei?

Eta egoera berri honen atarian katalanak ari dira beren argumentazioa prestatzen katalanak sarbidea izan dezan. Kongresuaren hasieran banatu ziguten dokumentazioaren barnean zetorren Kataluniako Generalitateak eta Balear Irletako gobernuak prestatutako liburuxka bat, "El Catalá, llengua d`Europa" izenekoa. Liburuxka honetan, katalanaren historiari buruzko errepaso bat egiten dute eta katalana Europako hizkuntzatzat hartua izateko argudio ugari ematen dute.
Kongresua amaituta, Euskal Herrirako bueltan burutazio hainbat datozkigu gogora. Orain bost urteko kongresuak utzi zigun lilura hura ez digu utzi oraingoak, besteak beste, azken urteotan Euskal Herrian ere lan andana egin delako eta esperientzia anitz jarri delako martxan, baina egin den lan hori guztia ezagutarazten al dugu behar adina? Ezagutzen al gaituzte behar adina? Badugu, beraz, zer irakatsia. Bestalde, berriz, geure egunerokotasunean murgilduta, susmoa dugu Europa, mundua, urruti samar sentitzen dugula. Eta zentzu honetan, badugu zer ikasia eta zer landua