ZINEZALETUEI GORAZARRE KUBRICK-EN GARAIAN


2007ko otsailaren 21ean
Sarritan dozena bat lagun besterik ez da hurbiltzen herri bazterretan galdutako aretoetara klasikoren bat ikusteko asmoz. Zineklubak horrelakoak dira, askotan. Gehienetan, ikusleak ez du efektu berezi aurreraturik ikusteko aukerarik, ezta 5.000 milioi pezeta (200 milioi libera) irabazten duen aktore baten antzezpen gogaikarriarekin gozatzeko paradarik. Bai ordea, plano eta sekuentzia bikain ugari, eta agian efektu berezi bakarra, baina bera aparta; Robert Mitchumen buru gainean gauaren iluntasunean bat-batean nabari daitekeen ilargiaren argi distirari... Charles Laughtonek atera zion probetxu.

Stanley Kubrick zuzendari aski ezagunak odisea bat eraiki zuen espazioan, noiz eta 2001. urtean, teknologiaren gailurtzat jo zuen aurtengoa, betaurrekodun tipo hark zerbait ikusten zuen, baina ez nahikoa. Izan ere, kontua bestelakoa da egun, gauzak aldatu dira bai, baina zinemazaleek nahiago dute atzera begiratu, agian Barry Lindonen egileak beste izenburu bat erabili beharko zuen bere filmerako: "2001, Odisea lurrean"?
Diru sarrerak lehentasuna galdu du, zinekluben xedea bestelakoa da. Pelikula zeharo desberdinak ikusteko grinak mugitzen ditu zineklub batetako antolakuntzan aritzen direnak, eta Euskal Herrian ugari dira.
Zinema industriarik gabeko herri honetan zinemazaleek ez dute zazpigarren artea alboratu; alderantzizko fenomenoa gertatu da, zineklubak, denboran zein Hollywoodeko merkatuan galdutako zeluloidezko bitxiak berreskuratzen saiatu dira. Hori da duten lehentasun bakarra.

ONDDOAK BEZALA.

Euskal Herrian geroz eta zineklub gehiagorekin egiten dugu topo, baztertutako aretoei hautsa kendu diete eta filmak kantoi guztietan ikusteko parada dugu egun. Asko hasi berriak eta beste hainbat jada beteranoak, hauetan zinemaren historia puska bat gordetzen da. Bilboko FAS zineklubean bezala, artxibategi apartekoa dute, beharbada Espainiako serioenetakoa. Badaude ere, Donostiako Kresala zinekluba bezala, Internet bidez programazioa eskura jartzen dutenak. Horrela da, urte gutxiren buruan onddoak bezala hasi dira zelai berdean areto ttipiak.
Mungiako "Zenutrio" taldeak adibidez, EHUrekin egindako akordio bati esker, filmak ematen ditu kultur etxean astero. Formula ezberdinak erabiltzen dituzte helburu berdina lortzeko, batzuk 35 mm-ko filmak proiektatzen dituzte eta beste batzuk bideo-zinta, zineklub bakoitzaren egituraketaren arabera. Gainera, zineklubek ikusleak erakartzea lortu dute, urte gutxiren buruan zaleen kopurua handitu da, eta hori une goxoak bizi dituztenaren froga argia besterik ez da.
Zine komertzialak adi begiratzen dio joera honi, ez da berria baina bai indartsuagoa. Zinemazaleak nazkatu dira Hollywoodeko industriak sortutako irudi digitalekin, atzera begiratu nahi dute, baina baita aurrera ere; zineklub hitzaren esanahiak argi uzten du: zinemaren inguruan sortutako talde, pentsamolde eta kritika. Zorrotzak eta beharrezkoak, agian hauek gabe egun aski ezagunak diren mugimenduak ez lirateke plazaratuko, Lars Von Trier zuzendaria lekuko

«Zineklubean filmak ezberdin ikusten dira, kutsu erromantikoagoa du»
Wolf Rila zuzendari ingelesak Midwich herrixka aukeratu zuen zientzia-fikziozko istorio beldurgarri bat kontatzeko, filmatu zuenean ez zekien zer nolako eragina izan zezakeen Bermeoko bi zinemazalerengan. Zineklub batean ikusitako pelikula hark eman zien ideia, botere extralurtarrak dituzten ile horidun umeak bezala, ideia hura egia bilakatzen saiatu... eta lortu ere egin zuten. Egun, Bermeoko herriak badu zinekluba, eta Rilaren omenez "Midwich Cuckoos" deitu diote.

Bi hauek eskarmentua badute zeluloidezko mundu zokoratu honetan, izan ere, aurreko saiakera bat egin zuten beste zenbait lagunekin 1999an. "ZZT" zineklubak ez zuen luze iraun baina esperientzia aberasgarria izan zen. Sei-zazpi hilabete martxan jarri zenetik, hamabostero proiektatzen dituzte filmak Nestor Basterretxea aretoan eta badirudi zinta klasikoek biztanleen arreta piztu dutela nolabait. Gure jakinmina asetu nahian "M.C." zineklubaren arduradunetariko batekin, alegia, Aritz Llantadarekin elkarrizketatu gara:


Merkatal gune erraldoiek zinema eskaintza biderkatu dute, aukerara ditugun milaka aretoren ateak zabaltzen zaizkigu freskagarriz eta krispetekin hornituta. Zinemak aspaldi galdu zuen esentzia, hori bera berreskuratu nahian jarri zenuten martxan "M.C." proiektua?
Bai eta ez, alde batetik gure asmoa hori bera zen, zinema komertzialari aurre egin eta aukera berri bat eskaini. Gauza guztien gainetik ordea, bestelako filmak ikusteko gogoa zegoen. Era berean, zineklubaren bitartez jendeari merkatutik at gelditu diren filmak eskaintzea lortzen dugu.

Zineklubak ugaritu egin dira, Euskal herrian bertan 40 baino gehiago daude, zer dela eta fenomeno hau? Zinemazaleen matxinadarekin ala ikusleen eskakizunekin zerikusi handiagoa duela uste duzu?
Zineklubak zinemazaleen lanari esker sortzen dira, film klasikoak maite dituzte, baztertutako zinema garaikideari ateak irekitzeko prest daude, eta utopia hori guztia errealitate bihurtu nahi dute. Zinekluba sortzen da orduan, abian jartzea, fanzine bat argitaratzea bezala da. Egiten duzun honetan sinestea besterik ez duzu, dirua ez da lehentasuna eta are gutxiago ospea lortzea. Agian berekoi samarrak gara, nolabait gure ametsak egi bihurtuta ikusi nahi ditugulako, baina era berean, gure asmoa mundu guztiari irekita dago. Jendeak aukeratzen du orduan, aukeratu edo ez bakoitzaren erabakia da, garrantzitsuena aukera hori egotea da.

Zineklubak talde itxiak diren ustea dute aditu askok, gehienen ustetan gainera, hauek legez kanpoko jarduerak dituzte, alegia, areto publikoetan eman ezin diren filmak proiektatzen dituzte. Zer iritzi duzu zinema komertzialak sortzen dituen kritika hauek guztietaz?
Logikoa da, banatzaile askok zineklubak bereganatu nahi ditu, hauei ere, etekina ateratzeko asmoz. Zineklubek normalean udalek eskainitako diru laguntza jasotzen dute, diru horrekin filmak lortu eta agian bideoteka bat osatu dezakete. Gehienak ekoiztetxeetara jotzen dute filmak modu legalean eman ahal izateko. Badira ere telebistatik zuzenean grabatuta gero aretoetan eskaintzen dituztenak, baina gutxi dira eta nire ustetan ez dute kalterik egiten, guztiz kontrakoa esango nuke, zazpigarren artea aberasten dute. Zinemak ez du mugarik izan behar. Bestalde, ez nago batere ados zineklubak talde itxiak direla esaten duenarekin, hori esaten duenak ez ditu askorik ezagutzen. Gure kasuan irekita dago eta berdin gertatzen da, Elorrio, Donostia edota Gernikara joaten baldin bazara.

Zinema generoz osatuta dagoela aipatzen badut ez nago gauza berririk esaten, komedia, drama, terrorea, erromantikoa, suspentsea... Dagoen eskaintza oparoa ikusita, zein irizpide duzue filmak aukeratzeko orduan?
Zineklub bakoitzak bere irizpide propioa du. Batik bat, nahasten saiatzen gara, terrorea komediarekin, thriller-a zientzia fikzioarekin, klasikoa modernoarekin, surrealismoa eta nouvelle vague, espresionismoa eta neoerrealismoa. Hilero bi film ematen ditugu eta oreka bilatzen saiatzen gara. Zikloak ere egiten ditugu, zuzendari bati eskainia edota generoari berari. Askatasun handia dago.

Guztiok ezagutzen ditugu zinekluba eta zine komertziala banatzen dituzten faktoreak, alderatuz gero zein da aurkitzen duzun ezberdintasun nabariena ?
Zineklubean filmak ezberdin ikusten dira, kutsu erromantikoagoa du, lagun arteko giroak lagundu egiten du filma ondo dastatzen. Askotan gainera, Algortako zineklubean egiten duten bezala, filma amaitu eta gero ikusleen artean solasaldia osatzen da ikusi berri duten zintari buruzko zenbait kritika egiteko asmoz


Azkenak
Hezkuntza sailari

Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.

Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]


2025-01-29 | Leire Ibar
Urriaren 7ra atzeratu dute Korrikan migratzaileei muga zeharkatzen laguntzea egotzi zietenen epaiketa

Astearte honetan Baionan egitekoa zen zazpi herritarren aurkako epaiketa zortzi hilabetez atzeratu dute. Iazko Korrikan, Irun eta Hendaia arteko Santiago zubia zeharkatuz, 36 migratzaileri Ipar Euskal Herrian sartzen lagundu izana egotzi die Frantziako Justiziak. Defentsak... [+]


2025-01-29 | Aramaixo Bizirik
“Itsaraz” zentral eolikoaren kontrako ingurumen txostenaren balorazioa

Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]


Teknologia
Estetikoa

Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]


2025-01-29 | Kelo Arribas
Elikadura burujabetza eta erresistentzia genozidioaren aurrean
Laborarien borroka Palestinan

Gaur egun, Gazan su-etena dago, eta ez dakigu noiz arte iraungo duen; bitartean, sarraskiak, anexioek, kolonizazioak eta era guztietako giza eskubideen urraketek bere horretan diraute gainerako lurralde okupatuetan. Jarraian irakurriko dituzunak ez dira kasu isolatuak,... [+]


Nortasuna

Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]


Gurasotasun baimena

Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]


2025-01-29 | Andrea Bartolo
Gerra inperialistari gerra

Mundu mailako erasoaldi inperialista betean gaude, mendebaldeko burgesiak gidatuta. Ofentsiba inperialistak hartu duen forma gerrarena da, aldaera guztiekin: gerra ekonomikoa, gerra kognitibo eta kulturala, lawfarea; eta, noski, gerra militarra. Mendebaldeko inperialismoak... [+]


Industria politikak: noren erreminta?

Azken urteotan, industria politikaren kontzeptua hainbat mailatan indarrez berragertu da. Neoliberalismoaren mailua izandako erakundeak, Nazioarteko Diru Funtsak, gaur egun zera azpimarratzen du: merkatuek baliabideak modu eraginkorrean esleitzeko eta arazo horiek konpontzeko... [+]


Furoshiki, arte jasangarria

Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]


Sarah Babiker. Gurpiletik atera
“Abiadura honetan ezin diegu eutsi berez funtsezkoak diren gauza batzuei”

Hirietako egunerokoa interesatzen zaio Sarah Babiker kazetariari; ez, ordea, postaletako irudia, baizik eta auzoetan, parkeetan, eskoletan, garatzen den bizitza; bertan dabilen jendea. Lurralde horretan kokatzen dira bere artikuluak, baita iaz argitaratu zituen bi lanak ere... [+]


Eguneraketa berriak daude