MERKATALGUNE ETA KARRIKETAN BIZI ALA HIL


2021eko uztailaren 19an
Euskararen erabilpena bizitza publikoan sustatzeko egitasmo berezi bat abiatu zuen EKEk iazko udazkenean. Pantxika Maitiak euskararen sailaren ardura hartu eta 2001. urterako egitaraua zertu zuen. EKE, aurten nagusiki, euskara bizitza publikoan presente izan dadin ahalegindu da. EKEren finantzazioaren parte handiena Iparraldeko herriko etxeen eskutik heldu da. Udalerriak, beraz, EKEko partaide zuzenak dira. Udalerriek, halaber, berebiziko ardura dute -edo beharko lukete- euskara bizitza publikoan sustatzeko:«Nire lehen zeregina herriko etxeetako euskararen erabilpena ebaluatzea izan zen, idazkietan nahiz harremanetan nola gauzatzen zen aztertzea. Ebaluazioak euskararen egoera larria erakutsi zigun. Herriko Etxeetan Errepublikako hizkuntza frantsesa dela diote, hori da beren aitzakia», erran digu Pantxika Maitiak.



GIDA LIBURUA.

Euskarak udaletxeetan bizi duen egoera larriaz ohartuta, zer-nolako baliabideak ezar zitezkeen aztertu zuten EKEkoek. Anartean, Euskal Konfederazioak Herriko Etxeetarako Gida liburua burutzeko asmoa zuenez, EKEk eta Euskal Konfederazioak egitasmoan elkarrekin esku hartzea deliberatu zuten. Euskara bizitza publikoan gauzatzeko gida liburua aurki plazaratuko da. Gida honek hiru atal eskaintzen ditu: atal juridikoa, baliabideen atala eta atal praktikoa. Hirugarren atala, bide eta eremu publikoetako seinaleak euskaraz ontsa taxutzeko landua izan da. Tokian tokiko hitzak eta esaldi zerrenda dakartza. Karriken eta gune historikoen izenak hala nola informazio seinaleak euskaratzeko prestatua dago, alegia. Euskararen baliabideak biltzen dituen bigarren atala Herriko Etxeei zuzendua da bereziki. Batzar agiriak edo aktak euskaraz idazteko xedez landua. Maitiak berak azaldu digu lehen atalaren funtsa:«Abokatu batek egina izan da. Hautetsiei esaten zaie beren eginbidea euskara baliatzea dela, euskararen erabilpena herritarren aitzinean eskubide bat bezala ager dezaten. Izan ere, Frantziako legeak frantsesa erabili behar dela esaten badu ere, ez dago euskara erabiltzea debekatzen duen ezein lege dekreturik». Frantziak hizkuntza gutxituekiko lehia berezia mantentzen duen arren (Europako Hizkuntz Gutxituen Ituna ez du onetsi, kasu), EKEko kide honen iritziz, premiazkoa da frantses legeak utz ditzakeen zirrikituak aurkitzea eta baliatzea.
Gida liburu hau gauzatu bitartean, Herriko Etxeetaz haratago ibili dira EKEko kideak. Udalen agindupean diharduten zerbitzu publikoei egitasmo honen berri eman zaie eta euskaraz aritzeko dituzten zailtasun teknikoak gainditzeko laguntza eskaini ere bai. Lapurdi eta Nafarroa Behereko hainbat mediateketan euskararen presentzia finkatzeko, kasu. Amikuzeko Herri Elkargoarekin aritu dira, bestalde. Bertako oihan bateko ibilbide pedagogikoa euskaraz ezarri dute. Hirietako hainbat zerbitzu publikoetako arduradunekin ari dira lanean orain. Oraingoz berehalako emaitzak lortzea zaila da, ordea. Baionako ospitalearekin elkarlana emeki-emeki doa, zuzendaritza ez baita euskararen aldekoa. France Telecom-en izendegian, herrietako nahiz etxeen izenak euskaraz behar bezala ager daitezen burubelarri ari dira, berriz ere. Laborantza Zuzendaritza, Zergen Etxea, Posta, SNCF eta ANPEri beren egoitzetako errotuloak euskaraz azal daitezen proposatu zaie:«Zerbitzu etxe hauetako paisaian euskarak leku izatea nahi genuke, besterik ez bada, jendea euskaraz ere idazten dela ohartu dadin. Baina biziki zaila da, kontzientzia eskasa baita etxeotako arduradunen artean».
baM (baiona-angelu-miarritze) euskaldun! Eskolatik kanpoko euskararen erabilpena arras murritza da Iparraldean. Euskara eskola barneko hizkuntza da, bizitza publikoa biziki frantsestua da. Euskara bizitza publikoan sustatzeko egitasmoa Europako Hizkuntzen Urtean burutzen ari da. Kari honetara, EKE eta Euskal Konfederazioa ekitaldi kanpaina bat burutzen ari dira azaroan. Ekintza hauetako batez mintzatu zaigu gure solaskidea:«Azkaineko liburutegian izandako ekitaldian 120 haurrek parte hartu zuten. Ez da aise haurrak euskararen mundura bereganatzea. Alabaina, Kattalin Totorika kontalariaren joko eta ipuinen bidez sartu ziren euskararen munduan. Euskara lanerako, jostatzeko eta gozatzeko hizkuntza baliagarria dela onetsi zuten».
Kanpaina honen azken ekitaldiak hil honen 19tik 24ra burutuko dira BAM-2 Merkatalgunean. Aste honetan, Baionako Unibertsitateko liburutegian izan den «Euskararen Hatsa» erakusketa BAM-2ko korridore nagusian izanen da ikusgai. Ekintza ikusgarrienak ostiralean eta larunbatean burutuko dira. Euskara elkarteek (EKE, AEK, Ikas, Udaleku, Su-Azia eta Euskal Konfederazioa) beren erakus-mahaiak paratuko dituzte eta animazio ekitaldiak burutuko bertatik bertara. AEK-k bere ohiko ikastaroak korridoreetan emango ditu euskara entzunarazteko; goizez eta arratsaldez, bi orenez. Merkatalgune honetatik 25.000 pertsona inguru pasatzen da egunero. Neguaren atarian, aterbe bila dabilen jendearengana iristeko kontzientziazio kanpainan ari dira Iparraldeko euskaltzaleak


Azkenak
2024-10-15 | Leire Ibar
Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]


2024-10-15 | Estitxu Eizagirre
Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]


2024-10-15 | Mikel Aramendi
Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]


“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".


2024-10-15 | iametza
Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]


2024-10-15 | Leire Ibar
Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.


Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]


Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]


2024-10-15 | Julene Flamarique
Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]


2024-10-15 | Jon Torner Zabala
Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


2024-10-15 | Sustatu
Jabetze Eskola Gasteizen, feminismoaren adibideen ildotik, euskalgintzarako

Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


Eguneraketa berriak daude