Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2024ko irailaren 01an

«EAJ, EA, ARALAR ETA BATZARREK KOALIZIOA EGIN BEHARKO LUKETE»

2021eko uztailaren 19an

Aste hauetan asko hitz egiten da EAEko autogobernuaz, Nafarroakoaz ezer gutxi, ordea. Zein da Nafarroako Foru Erkidegoko autogobernuaren egoera?

Edukiari dagokionez, Gernikako Estatutua eta Foru Hobekuntza ia berdinak dira eta EAEko egoera eta Nafarroakoa oso desberdinak dira. Zer da aldatzen dena? Gobernatzen duenaren borondatea. Gertakizun adierazgarri bat gogoratzen dut, Espainiako Kongresuan izan zen, jadanik Aznarren garaian: Kontzertua eta Hitzarmenari buruzko ahalmen batzuk Nafarroari ematearen alde egin zuen PSOEk, eta ahalmen berdinak ezeztatu zizkion EAEri. Jarrera hori nola uler zitekeen galdetuta hala erantzun zuten: «Badakigu nafarrek ez dituztela ahalmenok indarrean jarriko, EAEk bai». Beste adibide bat, poliziarena; antzerako edukiekin, hemen oraindik trafiko eskumenak eskatzen ari dira. Izan dezakeen eskumen mailatik oso behetik dago Nafarroa.

n Uda aurretik PSN zenbait alderdirekin elkartu zen gobernu alternantzia aukerak aztertzeko, besteak beste. Ikusten duzu aldaketarik PSNn?

Egunerokotasunean ez, baina oraingoz horrek ez nau gehiegi kezkatzen, hauteskundeak arte oraindik badago denbora eta. Badirudi UPNtik aldentzeko ahalegina egiten ari dela PSN, eta gainera egitera behartua dago, bestela batek daki non buka dezakeen. Bere desberdintasunekin, baina PSN-n ere PSEn gertatzen ari den antzeko zerbait pasatzen ari da: PPrekiko mantendu den menpekotasuna txarra dela pentsatzen da sektore batean eta hortik aldendu behar dela. Korronte hau indartuz joango den uste osoa dut. Horren ondoren, besteoi dagokigu egoera horri etekina ateratzen asmatzea. Garai batean, PSNko zuzendaritza oso lotua zegoen zenbait txostenekin eta egungo zuzendaritza horien menpekotasunetik aske dagoela uste dut.

n Zein balorazio egiten duzue EAk eta EAJk Foru Legebiltzarrean elkarlanean egindako lanaz?

Oso positiboa izan da. Bakoitzak bere aldetik egin ahal izango zuena baino askoz handiagoa izan da partehartze maila. Dena ez da zerutiarra, baina koalizioa bere zeregina ondo betetzen ari da; horren adibide da ez dugula behin ere bildu balizko krisietako aurreikusi genuen akordioaren jarraipen batzordea.

Beraz, zure ustez datorren urteko hauteskundeetan koalizioa berriz bildu beharko litzateke.

Oraindik asko falta da eta alderdian ez dugu horretaz hitz egin, dena den, nire nahia hori litzateke. Areago, -eta hau nire iritzia besterik ez da- abertzaleek Nafarroan bizi dugun egoeran, koalizio hori oso motza geratzen da. Abertzaleok bost alderdi dauzkagu Nafarroan eta nazionalismo demokratikoa deitzen den hortaz ari bagara -niri ez zait izendapen hori batere gustatzen baina ez diot alternatibarik topatzen-, lau gara. Beraz, EAk eta EAJk beren koalizioaren zabaltzea bilatu beharko lukete.

EA-EAJ-Aralar-Batzarre koalizio bat eratu beharko litzatekeela esaten ari al zara?

Nik horren aldeko apustua egingo nuke. Ez dut besterik buruan, saiatu behintzat egin beharko genuke. Batasunarekin, aldiz, gaur egun oso zaila da halakoak proposatzea, biolentziak arazoak sortzen ditu eta.

Biolentzia egon artean Batasunarekin hauteskunde mailako koalizioa eta halakoak baztertzen dituzu. Eta ohikoan maila desberdineko akordioak?

Ni Lizarra-Garaziko Itunaren defendatzaile amorratua naiz gaur egun ere. Akordio hura oraindik bizirik dagoela uste dut, eta han esandakoan sinesten dut, hura bide egokia zelako. Han, bi fase bereizten ziren: bigarrenak zioen era guztietako akordioak lotu behar zirela sinatzaileen artean, baina era guztietako biolentziarik gabeko eszenategi batean. Agi denez, ez gaude fase horretan, lehengoan baizik, biolentzia eszenategi batean, eta hemen akordiorik ez, baina bai era guztietako elkarrizketak. Hor saiatu behar dugu gaur egun, hitz egin eta hitz egin... eta aritzen bagara helduko gara berriz Lizarra-Garaziren gisako beste garai batera. Hara, su-etenak giroa asko hoztu zuen eta pixkanaka lortu beharko dugu akordio haren atariko elkarrizketa giroa. Baketze prozesuak -begira Irlanda- luzeak dira eta gora behera handikoak, baina elkarrizketaren bidez, hori ziur, helduko gara berriz ere ilusio garaietara.

Hauteskunde girora itzuliz eta gaiarekin amaitzeko, PPk gehiengo osoa lortu zuen Galizian eta 99ko foru hauteskundeetan UPN ere helburu horretatik gertu ibili zen. Ikusten al duzu horren arriskurik 2003ko hauteskundeetarako?

Ez, ez dut horren beldurrik. Nafarroan dagoen politizazio maila ez da EAEn dagoen adinakoa, baina bai Galizian dagoena baino askoz handiagoa. Areago, Galizian eman den emaitza baino hurbilago ikusten dut EAEn maiatzaren 13an eman zen gisako bat. Hau da, Galiziak PPren erabateko arrakasta islatzen du, eta EAEk porrota. Nafarroan ez da ez bata ez bestea izango, baina antzekotasun handiagoa izango du EAEkoarekin Galiziakoarekin baino.

Oinarrizko zer ikasi beharko litzateke Irlandako prozesutik?

Indartsuak boterea du, ahulari dagokio ekimenak mahaigaineratzea, horretarako imaginazioa erabiliz. IRAk borroka armatutik irtenbiderik ez zegoela pentsatu zuelako hasi zen prozesua. Hala ere, Downing Street, Stormont eta horien guztien aurretik abertzaleen arteko elkarrizketa erabakiorrak izan ziren, baina hori IRAk borroka armatuaren bideak ez zuela balio pentsatu izan ondoren. Orduan, Britainia Handiari proiektu fidagarri bat eskaintzeko gai izan ziren indar irlandarrak. Eta horren ondorioz, gobernu britainiarrak egin zuen adierazpen bat esanez ez zuela interes ekonomiko eta estrategikorik Ipar Irlandan. Horrek elkarrizketekin jarraitzea ahalbideratu zuen eta prozesu oso zabal bat zabaldu zuen. Hori da lehen ikasgaia: prozesu oso bat dela. Bigarren ikasgaia, Espainiako gobernuak bereganatu beharrekoa, gobernu britainiarrak Ipar Irlandako herritarrek erabakitzen dutena onartzeko prestutasuna agertu zuen. Eta hirugarren ikasgaia Stormonteko akordioa da, eta honek autodeterminazio eskubidea dauka bere baitan; hori edozein autogobernu baino askoz gehiago da.

Euskal Herrian ere, Irlandan bezala, lurralde zatiketa arazo bat dago, besteak beste. Nondik hasi daiteke konpontzen arazo hori?

Duela 70-80 urte irlandarrek lurralde zatiketa onartu eta independentzia aldarrikatu zutenean ez zuten egoera gustukoena izango, baina hura eman ez balitz, gaur egun seguruenik ez ginateke Irlandaren lurraldetasunaz hitz egiten arituko. Halako kasu batean, nik ez nuke zalantzarik izango, ez nuke arazorik izango EAEren independentzia onartzeko. Urte batzuk beranduago Nafarroako arazoak ere izango luke bere irtenbidea eta helduko ginateke Irlandakoaren gisako irtenbideren batera. Ahalik eta euskal lurralde kopururik handiena bilduko lukeen euskal Estatuaren aldekoa naiz, baina ezinezkoa bada, orduan posible denarekin. Besterik ezin bada, lehen lerroan doazenak aurrera, eta gero etorriko dira gainerakoak.

Lizarra-Garaziko garaian EAJn tentsio batzuk azaleratu ziren. Maiatzeko hauteskundeen arrakastak ezabatu egin ditu, ala egon hor daude baina horrenbeste agertu gabe.

Horiek esamesak dira. EAJren zuzendaritza korpusean ez dago sakoneko desberdintasunik, beste gauza bat da pertsona oso zehatzen batek pentsa dezakeena. Badaude baikorragoak eta ezkorragoak, zuhurragoak eta ez horren zuhurrak, abiadura desberdina dutenak... baina sakoneko desberdintasunik ez dago, norabidea zein den eta noraino heldu behar den, hori ez du inork zalantzan jartzen.

Maiatzeko hauteskundeen ondoren, Joseba Egibar Eusko Legebiltzarreko EAJko talde parlamentarioaren bozeramaile kargutik kentzea eskatu zen. Horrek ez al zuen zerikusirik ikuspegi desberdinekin eta maiatzaren 13tik aurrera egin beharko zen politika desberdinarekin?

Ez, informazio hura nahiko manipulatu zen. Joseba Egibarrekiko eskaera horrek zerikusi gehiago zuen arazo praktikoekin arazo ideologikoekin baino. Egibarrek bere baitan biltzen ditu Legebiltzarreko taldearen eta alderdiaren bozeramaile izatea, eta eskaera alde horretatik egin zen. Eta, egia esan, eskaerak bazuen bere logika, baina inork ez zezan gaizki pentsatzeko edo interpretazio okerrik egiteko aukerarik izan, proposamena berehala alboratu zen. Abiadura gutxitzearena ez dago inoren buruan.

Diozunez, beraz, ez da egia esaten denean EAJn badagoela sektore autonomistago bat eta beste sektore bat soberanistagoa. Askotan, gainera, sektore kontuak Bizkaia eta Gipuzkoarekin lotzen dira.

Gauza horiek ez dute inongo oinarririk. Bizkaiko jende askok Gipuzkoako beste batzuek baino abiadura handiagoa dute eta alderantziz. Gertatzekotan zerbait zera izan liteke, Bizkaiak beste lurralde batzuk baino askoz erantzukizun handiagoa duela alderdia han handiagoa delako. Nafarroan gutxiago gara eta ados jartzea ere gutxiago kostatzen zaigu; Bizkaian asko dira eta erabakiak hartu behar direnean epe luzeagoak eskatzen dituzte. Ez dago besterik.

Datozen hiru urteetan izango al dugu Euskal Herriko lurralderen batean gai garrantzitsu bati buruzko nolabaiteko herri kontsultarik?

Bai, ziur nago, Aznar jauna Margaret Thatcherren garairik onenean dago, baina nazioarteko presioak ez dio utziko berak egin nahi duen guztia egiten. ETA ezingo da izan Europako Batasuneko azken erakunde armatu, terrorista eta abar guztiak, baina Aznar ere ez gatazka bat duen azken Estatuaren gobernuburua.

ETA eta Aznar aipatzen dituzu. Kontsulta bat baino gehiago egon daiteke akaso?

Agian bai, baina Arzalluzek ETAri buruzko balizko kontsultaz esandakoaz ari bazara, hitz horietan agian gehiago ikusi behar da hausnarketa bat aurreikuspen bat baino.

Espainiako Gobernuak esan du bitarteko guztiak jarriko dituela kontsultarik egin ez dadin?

EAEko legealdi hau bukatu aurretik kontsulta egongo da, eta hori oztopatzen duenak gaizki bukatuko du

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Euskal kulturaren mundua erabat isilik gelditu da”

Onintza Enbeita

Garaiz alde egiten jakitea

Eva Perez-Pons Andrade

“Gure arbasoek zerbait ikusten zuten guk ikusten ez dugun lekuan”

Maddi Sarasua Laskarai

Efemeridea: Ixtebe Pellot jaio zen Hendaian, azken euskal kortsarioa

ARGIA

Efemeridea: Beran borrokatu ziren Donostia suntsitu berri zuten britainiarrak eta erretiradan ziren frantziarrak

ARGIA

Euskararen gatazkarako bost irudi

Nerea Fillat | El Salto-Hordago

Azkenak

2024-08-30 | Xabier Letona Biteri

Elektrizitate kontsumoa geldituta dago Espainiako Estatuan 2004ko mailan

Espainiako Sare Elektrikoak jakinarazi berri du ekaineko elektrizitate kontsumoa zein izan zen Espainiako Estatuan: 19.422 gigawat orduko. Hau da, 2004ko datuaren oso antzekoa: orduan 19.384 gigawat izan ziren.

2024-08-30 | Julen Ugartemendia Carcedo

Bilboko genero-indarkeriagatiko epaiketetan kolore bereizgarriak jartzeko neurria ezabatzea erabaki du EAEko Auzitegi Nagusiak

Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Bilboko bi Epaitegiek neurri hori onartu dute. Bilboko epaile dekano Aner Uriartek neurria emakumeak babesteko eta ez birbiktimizatzeko helburuarekin hartu dela esan du, baina Bilboko Abokatuen Elkargoak salatu du kolokan jartzen dituela ikertuen... [+]

2024-08-30 | Urko Apaolaza Avila

Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?

XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]

2024-08-30 | Gedar

Pertsona migratuen deportazioaren alde agertu da Pedro Sanchez

"Migrazio zirkularra" sustatu nahi du PSOEren gobernuak, langile batzuek behin-behineko hainbat lan egiteko migra dezaten Espainiako Estatura, eta gero euren jatorrizko herrialdeetara itzul daitezen.

2024-08-30 | Julen Ugartemendia Carcedo

Talgo erosteko eskaintza kenduko du Ganz MaVag talde hungariarrak

Ganz MaVag-ek adierazi du ez diola uko egiten etorkizunean tren-enpresa erosteko beste eskaintza bat egiteari. Talde hungariarraren ekintzari esker, Talgok eskaintza berriak entzun ditzake.

2024-08-30 | ARGIA

Polio txertaketa igandean hasiko da Gazan

Igandean hasiko dira polio txertaketa egiteko su-etenak, goizeko 6:00etan hasi eta 15:00ak arte. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) eman du operazioaren berri eta bederatzi egunetan hiru esparrutan emango da: iparraldean, zentroan eta hegoaldean.

2024-08-30 | Manex Usarralde Garmendia

Amezketako paper fabrikako langilearen heriotza salatu dute

30 urteko behargina hil da Amezketako (Gipuzkoa) paper fabrikan. Ibarra Argi Lanak enpresak azpikontratatuta zegoen. Elkarretaratzea egin dute ostiralean, 11:00etan, gertatutakoa salatzeko. 2024an hil den 38. langilea dela adierazi du LABek.

2024-08-30 | Axier Lopez

Espainiar eta britainiar kolonialismoaren arrastoak ezabatzen hasi da Trinidad eta Tobago

Karibeko bi irletan kolonialismoaren loriarako dauden monumentu, iker eta izendapenak ezbaian jartzen hasi dira herritarrak eta gobernua. Lehen pausua eman dute agintariek eta erabaki dute herrialdearen armarritik Cristobal Colonen lehen espedizioaren hiru karabelak kentzea.

2024-08-30 | ARGIA

Aurtengo hiru disko on eta gomendagarri

ARGIAko erredakzioak aurtengo zortzi hilabeteotan kaleratu diren diskoen artean hiru hautatu ditu, gomendatzeko.

2024-08-30 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Oskola eta mamia

2024-08-30 | Olaia L. Garaialde

Eskoletan eduki sexualeko irudi faltsuak zabaltzen ari direla salatu dute Hego Koreako feministek

Neska gazteak agertzen dira irudietan eta Telegram bidez zabaltzen dituzte. Irailaren 1ean kanpaina bat abiatuko dute sare sozialen bidez, gobernuak neurriak hartu ditzan.

2024-08-29 | Euskalerria irratia

Europako Mugikortasun Astea irailaren 16tik 22ra egingo da Iruñean

Iruñeak bat egiten du irailaren 16tik 22ra egingo den Mugikortasunaren Europako Astearekin, mugikortasun iraunkorra eta espazio publiko partekatuari buruzko hausnarketa sustatzeko diseinatutako jardueraz betetako programa batekin. "Konbinatu eta mugitu"... [+]

2024-08-29 | Sustatu

Suitzan diote: Diru publikoa, kode publikoa

Duela aste batzuk Suitzak lege federal aitzindaria onartu du (Europako legedietan aitzindaria), LMETA delakoa, Loi fédérale sur l’utilisation de moyens électroniques pour l’exécution des tâches des autorités frantsesez,... [+]

2024-08-29 | Gedar

Aurrekontuetan aitortutakoa baino are handiagoa da Espainiako Gobernuaren gastu militarra

2022an, urteko aurrekontuan onartutakoa baino %20 handiagoa izan zen inbertsio militarra; 2023an, %30 handiagoa. Europako herrialdeen gastu militarra Gerra Hotzaren amaierakoa baino handiagoa da une honetan.

2024-08-29 | ARGIA

Benetako mehatxuak... eta benetako aukerak

Eguneraketa berriak daude