Nolatan atera zarete hiru anaiak surflari, denak ere olatuaren kalparreraino igotzea lortu duzuenak gainera?
IKER: Eneko eta biok skate-arekin ibiltzen ginen eta gure koadrila surfean hasi zen. Giro horrek bultzatuta guk ere probatu egin genuen. Lehenengo taula bat lortu genuen, geroago beste bat erosi... Eta hortik aurrera buru-belarri sartu ginen surfaren munduan.
KEPA: Ni kortxoarekin hasi nintzen, eta gero Ikerrek bere taula zaharra pasa zidan.
IKER: Bai aitak eta bai amak asko lagundu digute; ikastolatik ateratzerako bila etortzen zitzaizkigun kotxez, hondartzara eramateko.
Surf egiterakoan, zein dira anaia bakoitzaren ezaugarriak?
KEPA: Iker eta biok hanka ezkerrez jartzen gara zutik, eta Eneko eskumaz.
IKER: Bai, hori da: bera "regular" da, eta gu "gufi". Olatuak ezkerretara apurtzen duenean, gu olatuari begira joaten gara, eta Eneko bizkarra emanez. Eta olatuak eskuinera apurtzen duenean, alderantziz. Esaten da errazagoa dela olatuari bizkar emanez surf egitea. Beraz, olatua eskumara lehertzen bada, guretzat hobeto da, eta ezkerretara lehertzen bada, Enekorentzat. Hori olatu txikietan, baina olatu handi eta indartsuetan, hobe da olatuari aurpegi emanez joatea.
Olatuak zeren arabera lehertzen dute ezker edo eskumatara?
IKER: Harea edo haitzaren kokapenaren arabera. Korronteak nondik sartu, harea modu batera kokatzen da, eta horren araberakoa da olatua. Hondartza askotan bi aldeetako olatuak daude, baina Mundakak, esaterako, ezkerreko olatuak bakarrik ditu.
Zer ezberdintasun dago hareako eta haitzetako olatuen artean?
IKER: Haitzetako olatuak beti leku berean egoten dira, eta hareazkoak ez. Haitzetakoek normalean indar gehiago izaten dute eta arriskutsuagoak dira. Ezberdintasuna neurtu baitaiteke zeren kontra jotzen duzun, haitzaren kontra edo harearen kontra!
Txapelketetan zer da puntuatzen dena?
IKER: Maniobra gero eta bortitzagoak, eta haien arteko kateak gero eta hobeak, orduan eta puntu gehiago lortzen dira. Baina horrek zerikusia du zein olatu hartu erabakitzearekin. Jakin egin behar da olatuak aukeratzen, hogei minututan hamar olatu hartzeko aukera bakarrik izaten baitugu, eta ondoren hiru onenak bakarrik puntuatzen dira. Zorteak bere indarra du surfean.
KEPA: Olatuak aukeratzeko olatuak irakurri behar dira. Zer forma dakarren ikusi, eta irudikatu egin behar da olatu horretan zehar zer egin dezakezun. Baina askotan dagoena hartu beharra dago, txarra izanda ere.
Futbol edo tenisean, zelaia beti finko dago. Baina surfean sartzen zara itsasora, eta nahiz eta forma onean egon, agian hogei minutu horietan ez zaizu hartzeko moduko olaturik tokatzen. Eta txapelketatik kalera zoaz!
Zer entrenamendu jarraitzen du surflariak?
KEPA: Jendeak normalean surfa bakarrik egiten du; gu gimnasiora ere joaten gara tarteka. Surfean oraindik ez dago oso ongi landuta entrenamendua.
IKER: Hala ere, gero eta kirol profesionalagoa da, eta jendea gero eta gehiago prestatzen da. Indarra ere hartu behar da, baina garrantzitsuena alde teknikoa da, beraz, uretan ordu asko sartzea da onena.
Osasun aldetik, surfak zer gorputz atali pasatzen dio faktura?
IKER: Epe motzera orkatilek eta belaunek sufritzen dute gehiena. Baina denborarekin begiak, belarriak eta azala izorratzen dira batez ere, eguzkiarekin.
KEPA: Enekok begi barruko txuria gorrituta du, baita begi niniko urdin kolorea ere. Arrantzaleek ere hala izaten dute, eguzkia eta kresalaren erruz. Ehun moduko bat sortzen da, eta begi niniko puntu beltza estaltzen duenean itsu geratzen dira. Ebakuntza nahiko sinplea omen da, baina larritzen hasiak gara.
Sarri erorketak maniobrak bezain ikusgarriak dira. Zerekin ibili behar du kontuz surflariak?
KEPA: Uretan hainbeste denbora pasata, olatu handietan nekatuta itotzeko arriskua egoten da.
IKER: Eta askotan arriskutsuagoa izaten da taulak emandako kolpea olatua bera baino. Kaskoak atera dituzte, baina nahiko ezerosoak dira. Jendeak olatu handietarako bakarrik erabiltzen ditu. Nire ustez jarrera kontua da: edo erabiltzen duzu, edo ez. Baina erabiltzekotan beti erabili beharko litzateke, olatu txikietan ere taularen kolpea ez baita txantxetakoa.
Zuek ez zarete tiburoi artera sartzen diren horietakoak izango, ezta?
IKER: Ez, oraingoz ez. Baina ibili gara tiburoiak egoten diren lekuetan.
KEPA: Maldibetan. Gauez tiburoiei arrain puskak ematen genizkien jateko. Goizean uretara sartzen ginen. Sekula ez omen da ezer pasatu, baina beste surflariengandik aldenduz gero, a zer estuasuna!
Nesken surfak zer moduzko maila du?
IKER: Neskek berez surferako gaitasun gutxiago dute. Surfean ikusita grabitate zentroa baxuagoa dute, ez dakit zergatik. Baina azken bost urtetan maila asko hobetu da, eta punta puntako neskek oso maila altua dute.
Zein dira surferako beharrezkoenak diren bertuteak?
IKER: Lehenengoa da ikuspegia. Hori entrenagarria da, baina surferako ikuspegia berez edukitzen dena ere bada. Eta oreka lortzeko pisua aldatzen jakitea: atzeko hankatik aurrekora...
Euskal Herriko surf harrobiak lore asko jaso ditu azken aldian. Zer lan egin da eskoletan?
IKER: Gero eta eskola gehiago dago, eta gero eta gazte zein heldu gehiagok egiten du surfa. Zarautz da eskolak sortu dituen lehen herria, eta lan horrek bere ordaina eman du, egun ateratzen diren gazte denak Zarauzkoak baitira, salbuespenak salbuespen.
Surfaren historian Euskal Herriak leku berezia omen du...
IKER: Europara Euskal Herritik sartu zen surfa: orain mende erdi edo, amerikarrak Miarritzera etorri ziren film bat grabatzera, eta zer nolako olatuak zeuden ikusita, Amerikatik taulak bidaltzeko eskatu zuten. Hortik zabaldu zen Europara.
Egun surfa kirola bakarrik ez, moda ere bada...
IKER: Argi dago jende asko modagatik janzten dela surf estilora, arropa eroso eta alaiekin. Surfa gero eta gehiago hedatzen ari da, eta berarekin surfaren kultura. Gainera surfaren barruan kultura ezberdinak daude, herri batean egon daitezkeen moduan. Hippyagoak, pijoagoak...
KEPA: Surf modako arropa oso garestia da, eta batzuk nahiago dute xoxak material onean gastatzea (taula edo traje ona hartzea), arropa garestietan baino. Alderantzizkoa ere ikusten da, taula txarra baina sekulako arropa dotorea duen jendea, alajaina.
Zuek mundua hondartza eta olatuen arabera ezagutuko duzue. Bidaia bat prestatzerakoan zuzenean jotzen duzue hondartzen katalogoetara?
IKER: Hondartzen arabera antolatzen ditugu bidaiak, baina nora joan, hango herriak eta kulturak ere ezagutzen dira. Gainera surf lekuak berez oso interesgarriak dira: Indonesia osoa, Polinesia, Australia, Hego Amerika osoa...
Baina txapelketara joaten garenean ez da beste gauzetarako tarterik izaten, jokatu eta itzuli egin behar izaten baitugu.
Herri bakoitzean surf mota bat egiten al da?
KEPA: Nabaritzen da herri bakoitzeko olatuak nolakoak diren: haitzetakoak edo hareetakoak. Kanariarrek esaterako, beste surf bat egiten dute, han dena sumendietako harriak eta haitzak baitira. Bestalde, txapelketetan antzematen dira bakoitzaren premiak: Brasildarrek diru gutxi izaten dute, eta zelako gogoekin sartzen diren uretan eta zelako gauzak egiten dituzten olatuetan! Arriskatzeko gai dira puntuazioa igotzeko. Munduko txapelketan bazen gizon bat iglu batean lo egiten zuena, dirurik ez zuelako. Uretara sartzean, hor zioan bere etorkizuna, txanda bat gehiago pasatzea diru gehiago irabazteko aukera baitzen beretzat. Lehen txandatik finaleraino iritsi zen.
IKER: Kulturak ere ezberdinak dira, eta horrek zerikusi handia du. Australiarrek esaterako, surf indartsuagoa eta dotoreagoa dute. Herri bakoitzean surf kultura bat sortu da: normalean herri horretako figura mitikoek sortu dute eredua edo eskola. Egun puntakoenak Australia, EEBB, Brasil eta Hawaii dira.
Nolakoa da Euskal Herriko labarra?
IKER: Surflari batentzat baldintza oso onak ditu, ezin hobeak. Arazo bakarra uraren tenperatura da. Olatu mota guztiak daude: haitzetako olatuak, harea olatuak, ibaiko olatuak... Indar gutxiago, gehiago dutenak, tubodunak, tuborik gabeak...
Nola dago surflari profesionala izateko aukera?
IKER: Europan 10-15 profesional egongo dira, horien artean Eneko. Kepa, berriz, erdi profesionala da. Ikusten da surfa goraka doala, eta zenbat eta diru gehiago mugitu, orduan eta profesional gehiago egongo dira.
Noiz bukatzen da surflari baten bizitza?
IKER: Hemen oraindik ez dago 60 urteko surflaririk, baina ez da asko falta hori ikusteko. Australian normala da.
KEPA: Baina han klimak laguntzen die. Hemen, neguko hezetasunarekin ur hotzetara sartzea... Beste kontu bat da!
Zer alde dago hasierako eta oraingo taulen artean? Zertan hobetu dira?
IKER: Erabiltzen den materiala orain 25 urteko bera da, baina material horri ematen zaion tratamendua asko hobetu da. Lehengo taulek 4-5 kilo pisatzen zituzten, eta orain 2,5.
Taulari kurba emateko moldea erabiltzen dute, baina azken ukitua eskuz ematen da. Beraz, taula bakoitza da ezberdina. Artisau-lanari garrantzi handia ematen zaio.
Zenbat denboran xautzen dituzue taulak?
IKER: Denborarekin pisua hartzen dute: zuloak partxez estali behar direlako, eta pixkanaka ura sartzen zaielako. Baina bestela iraun, guk badugu etxean 25 urte dituen taula bat.
KEPA: Bai, baina ez dugulako asko erabiltzen. Niri egunero erabiltzen ditudan taulek 6 hilabete irauten didate. Eta asko erabilitakoan erditik apurtzen zaizkit.
Euskadiko Federazioan mugaz bi aldeko surflariak al daude?
Iparraldeko surflari batzuk sartu dira Euskadiko Federazioan, baina gutxi dira. Hauek duten oztopoa da, denok ordaintzen dugun ohiko fitxaz gain, atzerrian surf egiteagatik ere kuota bat ordaindu behar dutela.
Hossegorren jokatu den Europako Txapelketa zela eta, nahikoa hauts harrotu du Espainiako Federazioaren jokabideak...
IKER: Orain arteko Europako txapelketetan Euskadiko Federazioarekin jokatu izan dugu. Baina oraingoan, Espainiako Federazioa Europako Federazioan sartu da, gu ateratzeko eskatuz. Orain arte ez zegoen Espainiako Federaziorik, eta Euskal Herrikoak, berriz, 10 urte daramatza lanean. Europako estatutuen arabera ezin gintuzten Europako Federaziotik bota, baina modu onean esan ziguten kanpoan geundela.
Zein izan zen zuen erantzuna?
IKER: Guk erantzun dugu ez garela Europako Federaziotik irtengo. Espainiako Federazioan sartuko bagina, gure eskolak mantenduko genituzke, baina euskal fitxa galduko genuke eta euskaldun moduan parte hartzeko aukera ere bai.
Euskadiko Federazioa Europakoaren barruan dagoenez, aurtengo diru kuota ordaindu dugu, eta Hossegorreko txapelketan parte hartzeko ahaleginak egin ditugu: beste federazio baten bidez lortu genuen inskripzio orria, eta bete ere bai. Baina Europako Federazioak urteko kuota eta inskripzioko kuota atzera bota ditu. Beraz, ez dugu txapelketan parte hartzerik izan.
Ez duzue Hossegorren parte hartzerik izan, baina hala ere joan egin zarete. Zer helbururekin?
IKER: Hossegorrera festa giroan joan gara, trikitixa eta txalapartarekin. Informazioa banatu dugu kaleko jendearen artean, eta beste federazioei ere gure egoera azaldu diegu, ea Europako Federazioa pixka bat gorritzen den.
Aurrera begira, zer etorkizun ikusten diezue Euskadiko federazio eta selekzioei?
IKER: Zaila dago. Espainiak eta Frantziak borondate politikorik ez duten artean, eta Euskal Herriko politikoak bustitzen ez diren artean (orain arte hitz batzuk bota bai, baina ez dira batere busti), jai daukagu.
KEPA: Egoera politikoa horrelakoa da, eta kirolean ere nabaritu egiten da