Euskal herriak oporrik ez: hondartzako sozialismoa


2021eko uztailaren 28an
Hondartza" zekarren mahaigainera 1971ko irailaren amaieran Luis Haranburu-Altunak, astero-astero idazten zuen bere "Euskal Mitologia" sailean. Eta hori, aurretik aitortu arren: "Ene zango iletsu eta meharrak, ez dute aspaldian eguzkiaren argirik ikusi. Ez dakit zein konplejo ezkutuak eraginda ez naizen aurtengoan hondartzara joan". Baina, nolakoa den pertsona, "Agian hargatik, hasia naiz hondartzaz pentsatzen, eta zenbaiterainoko jentaldeak harat doazen jabeturik, hondartzaren sekreto gordearen bila iharduki dut" aitortzen zuen idazleak.


BARANDILATIK BEGIRA

Nola ikusten ote zuen hondartzara joatea, haren hondarra zapaltzeko hain gogo gutxi erakutsitako gizonak? Bada, horrela: "Gorputz beztuak, aurpegi gorrixkak, mila gisatako gorputzak kiskaltzen, erretzen. Larruei bapainua darie, eguzkiaren bapainua. Hondar horia behean, eguzki bortitza goian, eta tartean zango, zoin, bular nagiak. Hondartza amets leku da; ameskeriaren toki. Oro da errea eta guzti da bero. Hondartzak aldare bat dirudi, eta han dautza gorputzak eguzkiari eskeiniak. Ofrenda handi bat da hondartza".
Ikuspegi bitxia, ez da hala? Halere gogoeta sakonagoak eragiten zizkion, horrela baitzioen jarraian: "Bizia eta beroaren arteko lotura klara da eta oso maiz aipatua, mendebaleko alkimia eta medizinaren historian zehar. Sua eta biziaren arteko ekuazioa Paracelso-ren sistimaren oinarri eta zutabe da. Paracelso-ren baitan suak bizia dakar eta bizia su da. Pentsaera hau oso errotua dakusagu Erdi Aro eta gerozko gizaldietan".
Aurrekoek izandako sinesmen haiek guztiak gogoratzea oso ondo zegoen, baina, ba ote parekorik une horretako hondartzazaleen artean? Bada, bai, dirudienez!
"Egun eta geure artean asko da eguzkiaren birtute osasungarrian sinesten duenik. Sarri entzuna dut, eguzkiak azala gogortu egiten duela eta gero neguan hotz txikiagoa izaten dela", zioen bipilki Haranburu-Altunak.


HONDARTZA, HERRIAREN OPIO

Sinesmen kontuaz aparte, eguzkitan egon eta bainua hartzeko asmotan itsasertzera hurbiltze horrek ba ei du bestelako ondoriorik ere. Hauexek: "Jendetza biltzen da hondartzan. Hondartzan hortzez gora datzanak, ez du agian aldameneko ezezagunaz hitz eginen, baina ezezagun eta jende estranio hoik laket zaizkio, bere pasibo egoeraren gordailu baitira. Hondartzan pertsona, multzo trokatzen da. Inor ez da norbera, jendetza baizik. Bata langilea izanen da, merkatari bestea eta beste hura burges. Baina denak nahasturik, beren larru arruntaz jantzirik, jendetza dira, masa bat osatzen dute". Alajaina! Sekula ikusi al duzue horrela zeuon burua? Nik ere ez, jakina. Bada, kontua ez zen hor bukatzen! Izan ere, hondartzan, Luis Haranburu-Altunaren ikuspegiz behintzat; "burgesa eta langilea ez dira nabarmentzen. Ugazaba eta proletarioa batera dautza, hondar berdinean etzanik", eta, beraz, "hondartza klaseen ukazioa dugu. Ez da hondartzan sozial gisako desberdintasunik nabari. Han suma daitezkeen berezkundeak biologia edo fisiologiaren mailakoak dira. Bata argala, bestea itsusi eta liraina hurrengoa".
Hots, larrugorritan geratuz gero, denak berdinak ematen dugula. Ah… baina, askok aurkakoa uste arren, hilerrian bezala, horretan ere izan badira bereiztasunak! Gorputza bera ere diruz alda daitekeela ahaztu zitzaion aztertzaileari! Bistan da, orduan ez zegoen modan liposukzioaren zera, eta agian masaje eta abarrena ere gutxi. Horrela bada, ez da erabat harritzekoa hark zioena: "Hondartzan, gorputza da nagusi. Gizartea eta bere desberdintasunak hondartzaren atarian gelditzen dira, jantzi eta poltsen gisara. Hondartza, gizartearen kontraesanetatik at dago". Egia ote? Bada, ez, antza! Izan ere, "funtsean eta nor beraren barne muinean azalezko sozializazio hori, benetakoaren itxura arlotea baizik ez da. Jendetzaren barnean gorderik norberaren baldintzak ukatzen ditugu". Kontuan eduki, beraz. Ondoko mezutxo hau ere bai, badaezpada: «Agian, hondartzako sozialismoa, balizko amets baten inurria dugu. Eta jakina, uda sasoian, hondartzan lortzen den gizarte leuna eta epela, klaserik gabekoa, neguak zapuzten du». Argi, bada!
Amaitzerakoan, oso zuhur izaten saiatzen zen Haranburu-Altuna: "Orain artekoa irakurri ondoren norbaitek pentsa dezake, hondartza begitan hartu dudala. Ala fede! Ez zezakean norbait horrek okerrago pentsa. Jatorra, bidezkoa, zuzena, ongarria... hori guztia eta gehiago deritzat hondartzari. Baina... Bakar bakarrik, eta udaitzanaren mugan, hauxe esan nahi nion irakurleari hasera haseratik: Agian, udako eguzkiaren argitan itxura alaiagoz ikusi duzu Euskal Herria. Behar bada pentsatua duzu Euskal Herria hondartza bat dela, osatua eta penarik gabea. Baina aski duzu hondartzatik bi pausoz aldaratzea, Euskal Herriaren aurpegi gaizto eta egoera tristeaz jabetzeko. Agian errealitatea itzalean datza. Han... eguzkirik ez den tokian. Nahiz euskaldunok bakantzak har, Euskal Herriak ez du oporrik"

Zenbat Gara
Donostiako Euskal Jaiak polit samarrak izan dira aurten. Danetatik izan dugu, folkloreari aukera gehiago eman bazaio ere. Hala ere horra hor gutienez jaialdi bikainak, antzerki saioak, hitzaldiak (HERRIAko zuzendari eta euskaltzaina den P. Lafitte jaunarena debekatu izan arren) eta haurrentzako idatz lehiaketa. Baina batez ere, euskarazko ginola, gure iritziz haurrei eskaini diezaiekegun saio interesgarrienetakoa. Bestalde, eman diezaiogun Jabier Aranburu albistariari zorion sutsuena hautatu digun informazio ugari eta kritikoagatik (1971-IX-26)

Entzun, Zeruko Argiaren irakurleek!
Oharra, 1971-IX-26

Datorren illetik ZERUKO ARGIA-ren ofizinetako ateak goizetik bakarrik irikiko dira: goizeko 8-etatik 2-ak eta laurden arte. Arren, zuen urrutizkin-deitzeak eta bisitak goizetik egin; bestela, arratsaldetik, inork ez dizue erantzungo

Sinodoa
Laster dugu Sinodo deritzan batzarra Erroman. Apaizen arazoak aztertuko dituzte an biltzen direnak. Izan ere, ez da berriketa apaizari gertatu zaiona! Au bai gelditu dela ez zerurako ez lurrerako! Zenbat galdera, zenbat kezka, zenbat zalantza, zenbat aldaketa! Zer da apaiz izatea? Zertarako apaiz? Zer eginkizun du apaizak? Kristau-erritik urrun ala bertan bizi behar du? Edozein kristauek bezala artu behar al ditu famili, lan eta politikako erantzunkizunak? Zer gertatzen da orrenbeste apaizek beren apaiz biziera uzteko? Zabarkeria? Siñesmen eza? Etsipena? Ala kristau izatea familiko, laneko eta gizarteko lotura guziekin sakon bizi nahia? Elizak daukan buruausterik aundienetakoa: apaiza (...) (1971-IX-26)

Organistarik baden ala ez
Tarteka tarteka entzun oi ditut alako uskeri maatillak: Ez omen dugula gaurko egunean organista gizonik. Leen ere orrelako esaera merkeari esker, ur otzak erreta nago. Iñoiz baiño organista geiago ditugu gure errian eta ala ere negarra besterik ez dariote. Ez da leenbiziko aldia, ateraldi oni erantzuten diotala. Auetako bat Igeldoko apaiza: bertako organista zaarrari, alegia, omenaldia egitekoak zirela eta egun ortan organoa mutu egongo zela, ordezkaririk aurkitu ezin eta. Orain berriz esan didate Arteche mintzatu ote den radio bidez gai bera jokoan arturik. Organistarik ez dela, nork erakutsi ere ez eta orrelako esamesak. Emezortzi urte luze organoa irakasten daramazkit Donostiako Kontserbatorioan eta orain dator nunbait orrelako txorakeri-porrusaldarekin. Aurten bertan bi gizon-emakumek bukatu dute beren organo-karrera eta biek sari bereziarekin (premio extraordinario delakoa). Leendik baditut orrelako beste zortzi. Ongi esateko, nerekin organoa jotzen ikasi dutenak, erabat jota, izango dira berrogeiren bat Gipuzkoan. (...) San Bizente elizan, orain berriro omenaldia egin zidaten egunean, biak nerekin ikasitako organistak ziren: Esteban Elizondo eta Mari Koro Saenz. Etxe zuloan lo egoten al dira garai ortan, ala erri guziaren aotan dabillen berria jasotzeko ere ez al dute aukerarik izan sekulan? (...) (1971-IX-26)


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude