Euskal herriak oporrik ez: hondartzako sozialismoa


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Hondartza" zekarren mahaigainera 1971ko irailaren amaieran Luis Haranburu-Altunak, astero-astero idazten zuen bere "Euskal Mitologia" sailean. Eta hori, aurretik aitortu arren: "Ene zango iletsu eta meharrak, ez dute aspaldian eguzkiaren argirik ikusi. Ez dakit zein konplejo ezkutuak eraginda ez naizen aurtengoan hondartzara joan". Baina, nolakoa den pertsona, "Agian hargatik, hasia naiz hondartzaz pentsatzen, eta zenbaiterainoko jentaldeak harat doazen jabeturik, hondartzaren sekreto gordearen bila iharduki dut" aitortzen zuen idazleak.


BARANDILATIK BEGIRA

Nola ikusten ote zuen hondartzara joatea, haren hondarra zapaltzeko hain gogo gutxi erakutsitako gizonak? Bada, horrela: "Gorputz beztuak, aurpegi gorrixkak, mila gisatako gorputzak kiskaltzen, erretzen. Larruei bapainua darie, eguzkiaren bapainua. Hondar horia behean, eguzki bortitza goian, eta tartean zango, zoin, bular nagiak. Hondartza amets leku da; ameskeriaren toki. Oro da errea eta guzti da bero. Hondartzak aldare bat dirudi, eta han dautza gorputzak eguzkiari eskeiniak. Ofrenda handi bat da hondartza".
Ikuspegi bitxia, ez da hala? Halere gogoeta sakonagoak eragiten zizkion, horrela baitzioen jarraian: "Bizia eta beroaren arteko lotura klara da eta oso maiz aipatua, mendebaleko alkimia eta medizinaren historian zehar. Sua eta biziaren arteko ekuazioa Paracelso-ren sistimaren oinarri eta zutabe da. Paracelso-ren baitan suak bizia dakar eta bizia su da. Pentsaera hau oso errotua dakusagu Erdi Aro eta gerozko gizaldietan".
Aurrekoek izandako sinesmen haiek guztiak gogoratzea oso ondo zegoen, baina, ba ote parekorik une horretako hondartzazaleen artean? Bada, bai, dirudienez!
"Egun eta geure artean asko da eguzkiaren birtute osasungarrian sinesten duenik. Sarri entzuna dut, eguzkiak azala gogortu egiten duela eta gero neguan hotz txikiagoa izaten dela", zioen bipilki Haranburu-Altunak.


HONDARTZA, HERRIAREN OPIO

Sinesmen kontuaz aparte, eguzkitan egon eta bainua hartzeko asmotan itsasertzera hurbiltze horrek ba ei du bestelako ondoriorik ere. Hauexek: "Jendetza biltzen da hondartzan. Hondartzan hortzez gora datzanak, ez du agian aldameneko ezezagunaz hitz eginen, baina ezezagun eta jende estranio hoik laket zaizkio, bere pasibo egoeraren gordailu baitira. Hondartzan pertsona, multzo trokatzen da. Inor ez da norbera, jendetza baizik. Bata langilea izanen da, merkatari bestea eta beste hura burges. Baina denak nahasturik, beren larru arruntaz jantzirik, jendetza dira, masa bat osatzen dute". Alajaina! Sekula ikusi al duzue horrela zeuon burua? Nik ere ez, jakina. Bada, kontua ez zen hor bukatzen! Izan ere, hondartzan, Luis Haranburu-Altunaren ikuspegiz behintzat; "burgesa eta langilea ez dira nabarmentzen. Ugazaba eta proletarioa batera dautza, hondar berdinean etzanik", eta, beraz, "hondartza klaseen ukazioa dugu. Ez da hondartzan sozial gisako desberdintasunik nabari. Han suma daitezkeen berezkundeak biologia edo fisiologiaren mailakoak dira. Bata argala, bestea itsusi eta liraina hurrengoa".
Hots, larrugorritan geratuz gero, denak berdinak ematen dugula. Ah… baina, askok aurkakoa uste arren, hilerrian bezala, horretan ere izan badira bereiztasunak! Gorputza bera ere diruz alda daitekeela ahaztu zitzaion aztertzaileari! Bistan da, orduan ez zegoen modan liposukzioaren zera, eta agian masaje eta abarrena ere gutxi. Horrela bada, ez da erabat harritzekoa hark zioena: "Hondartzan, gorputza da nagusi. Gizartea eta bere desberdintasunak hondartzaren atarian gelditzen dira, jantzi eta poltsen gisara. Hondartza, gizartearen kontraesanetatik at dago". Egia ote? Bada, ez, antza! Izan ere, "funtsean eta nor beraren barne muinean azalezko sozializazio hori, benetakoaren itxura arlotea baizik ez da. Jendetzaren barnean gorderik norberaren baldintzak ukatzen ditugu". Kontuan eduki, beraz. Ondoko mezutxo hau ere bai, badaezpada: «Agian, hondartzako sozialismoa, balizko amets baten inurria dugu. Eta jakina, uda sasoian, hondartzan lortzen den gizarte leuna eta epela, klaserik gabekoa, neguak zapuzten du». Argi, bada!
Amaitzerakoan, oso zuhur izaten saiatzen zen Haranburu-Altuna: "Orain artekoa irakurri ondoren norbaitek pentsa dezake, hondartza begitan hartu dudala. Ala fede! Ez zezakean norbait horrek okerrago pentsa. Jatorra, bidezkoa, zuzena, ongarria... hori guztia eta gehiago deritzat hondartzari. Baina... Bakar bakarrik, eta udaitzanaren mugan, hauxe esan nahi nion irakurleari hasera haseratik: Agian, udako eguzkiaren argitan itxura alaiagoz ikusi duzu Euskal Herria. Behar bada pentsatua duzu Euskal Herria hondartza bat dela, osatua eta penarik gabea. Baina aski duzu hondartzatik bi pausoz aldaratzea, Euskal Herriaren aurpegi gaizto eta egoera tristeaz jabetzeko. Agian errealitatea itzalean datza. Han... eguzkirik ez den tokian. Nahiz euskaldunok bakantzak har, Euskal Herriak ez du oporrik"

Zenbat Gara
Donostiako Euskal Jaiak polit samarrak izan dira aurten. Danetatik izan dugu, folkloreari aukera gehiago eman bazaio ere. Hala ere horra hor gutienez jaialdi bikainak, antzerki saioak, hitzaldiak (HERRIAko zuzendari eta euskaltzaina den P. Lafitte jaunarena debekatu izan arren) eta haurrentzako idatz lehiaketa. Baina batez ere, euskarazko ginola, gure iritziz haurrei eskaini diezaiekegun saio interesgarrienetakoa. Bestalde, eman diezaiogun Jabier Aranburu albistariari zorion sutsuena hautatu digun informazio ugari eta kritikoagatik (1971-IX-26)

Entzun, Zeruko Argiaren irakurleek!
Oharra, 1971-IX-26

Datorren illetik ZERUKO ARGIA-ren ofizinetako ateak goizetik bakarrik irikiko dira: goizeko 8-etatik 2-ak eta laurden arte. Arren, zuen urrutizkin-deitzeak eta bisitak goizetik egin; bestela, arratsaldetik, inork ez dizue erantzungo

Sinodoa
Laster dugu Sinodo deritzan batzarra Erroman. Apaizen arazoak aztertuko dituzte an biltzen direnak. Izan ere, ez da berriketa apaizari gertatu zaiona! Au bai gelditu dela ez zerurako ez lurrerako! Zenbat galdera, zenbat kezka, zenbat zalantza, zenbat aldaketa! Zer da apaiz izatea? Zertarako apaiz? Zer eginkizun du apaizak? Kristau-erritik urrun ala bertan bizi behar du? Edozein kristauek bezala artu behar al ditu famili, lan eta politikako erantzunkizunak? Zer gertatzen da orrenbeste apaizek beren apaiz biziera uzteko? Zabarkeria? Siñesmen eza? Etsipena? Ala kristau izatea familiko, laneko eta gizarteko lotura guziekin sakon bizi nahia? Elizak daukan buruausterik aundienetakoa: apaiza (...) (1971-IX-26)

Organistarik baden ala ez
Tarteka tarteka entzun oi ditut alako uskeri maatillak: Ez omen dugula gaurko egunean organista gizonik. Leen ere orrelako esaera merkeari esker, ur otzak erreta nago. Iñoiz baiño organista geiago ditugu gure errian eta ala ere negarra besterik ez dariote. Ez da leenbiziko aldia, ateraldi oni erantzuten diotala. Auetako bat Igeldoko apaiza: bertako organista zaarrari, alegia, omenaldia egitekoak zirela eta egun ortan organoa mutu egongo zela, ordezkaririk aurkitu ezin eta. Orain berriz esan didate Arteche mintzatu ote den radio bidez gai bera jokoan arturik. Organistarik ez dela, nork erakutsi ere ez eta orrelako esamesak. Emezortzi urte luze organoa irakasten daramazkit Donostiako Kontserbatorioan eta orain dator nunbait orrelako txorakeri-porrusaldarekin. Aurten bertan bi gizon-emakumek bukatu dute beren organo-karrera eta biek sari bereziarekin (premio extraordinario delakoa). Leendik baditut orrelako beste zortzi. Ongi esateko, nerekin organoa jotzen ikasi dutenak, erabat jota, izango dira berrogeiren bat Gipuzkoan. (...) San Bizente elizan, orain berriro omenaldia egin zidaten egunean, biak nerekin ikasitako organistak ziren: Esteban Elizondo eta Mari Koro Saenz. Etxe zuloan lo egoten al dira garai ortan, ala erri guziaren aotan dabillen berria jasotzeko ere ez al dute aukerarik izan sekulan? (...) (1971-IX-26)


Azkenak
2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil ahoan, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute ostegun honetakoa. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso eta etekin milioidunak izan arren... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


Eguneraketa berriak daude