HIZKUNTZ KONTSEILUA EUSKARAREN HAUSPOA OTE?


2021eko uztailaren 19an
Hizkuntz Kontseiluaren genesia ezagutzeko 1992. urtera jo behar dugu. Urte hartan sortu baitzen Euskal Herria 2010 Lurralde Eskema Iparraldean. 1994an, eskema honen arian, Garapen Kontseiluaren eta Hautetsien Kontseiluaren elkar lanaren bitartez Ipar Euskal Herriko Antolaketa eta Garapen Eskema finkatzen eta garatzen hasi zen. Lurralde Eskema bezala ezaguna den plangintza honetan zazpi atal lantzen ari dira egun: formakuntza, ingurunea, ekonomia, azpiegitura, hirigintza, kultura eta hizkuntza atalak. Hizkuntza atalaren antolamendua izan da tirabiratsuena orainokoan. Atalik atal, hizkuntza atala funtsezkoenetariko bat baita Ipar Euskal Herrian euskara biziko bada.

KONTSEILUA eratu da. Hizkuntza atala garatu ahal izateko Hizkuntz Kontseilu baten beharra aldarrikatu izan dute euskaltzaleek. Gutxienezko berme batez arituko den Hizkuntz Kontseilua eratu bitartean Estatuko botereen eta euskaltzaleen arteko gorabehera franko izan dira. Administrazioaren eta herri elkarteen arteko adostasuna ez da berehalakoan gauzatu, hots. Kontseiluaren antolamenduaren erdian EKEko (Euskal Kultur Erakundea) Erramun Baxok presidentea izan da. Erramun Baxok bera dugu Kontseilu berriaren presidentea.
Hizkuntz Kontseiluaren sorrera blokeatua izan da hainbat urtez. Joan den apirilean burutu zen EKEren biltzar nagusian Pirinio Atlantikoetako Andre Viau prefetak desblokeatu zuen afera. Prefetak uztailaren erdialderako Kontseilua gauzatua izan behar zela agindu zuen. Harrezkero, EKEren esku utzi zuen Kontseilu honen gauzapena eta Erramun Baxok presidentea askeago aritu izan da eginbide honetan. Kontseilu honen antolamendua burutu bitartean Estatuak kudeatzen duen Hizkuntz Hitzarmenean «erdiespen berriak» izan dira.
eke-rEN PROPOSAMENA. Erramun Baxok-ek hiru partaidetzaren arteko Kontseilu baten proposamena ahalbidetu izan du: erakunde publikoak, euskalgintzako sektoreak eta elkarte federatuak akomeatu eta bildu ditu kontseiluan. Presidenteak «euskalduntze plangintza» eta «lurralde garapena» lotu beharra adierazi du bere eginbidean. Hots, Kontseilu hau eraginkorra izanen bada, administrazioak demografia eta ekonomiaren garapena ziurtatu beharko du.

Uztail honen 3an Baionako Merkataritza Ganberan buruturiko biltzar berezian eratu zen azkenik Hizkuntz Kontseilua. Estatuaren izenean Jean Michel Drevet suprefeta, kulturako eta euskalgintzako ordezkariak bertan zeudelarik izendatu zen hizkuntza atalaz arduratuko den Administrazio Kontseilua. Euskalgintzako hainbat sektorek ez dute begi onez ikusi Paueko prefeta eta Akitania eskualdeko agintariak biltzar honetan egon ez izana. Agintariek hainbeste laudatzen duten Garapen Eskema gauzatzeko funtsezkoa den Hizkuntz Kontseiluaren sorrera ekitaldian instituzioetako buruak ez izateak agintariek hizkuntz atalari garrantzia gutxi ematen diotela agertu bide du.



BERROGEI MILIOI LIBERA.

Hizkuntz Kontseiluak hiru xede nagusirekin abiatu du bere ibilbidea. Lehena, Hitzarmen Berezian hitzarturiko ekimenak kudeatzea da. Euskaraz diharduten elkarte, erakunde eta ikastetxeen egitasmoak aitzina eramaten lagundu beharko du Kontseilu berri honek. Kontseiluak 40 milioi liberako (1.000 milioi pezeta) aurrekontua erabiliko du horretarako. Datozen sei urteetarako Estatuarekin sinaturiko Obragintza Publikoaren eskutik heldu da dirua. Bigarrenik, Hautetsien Kontseiluak 1997an aurreikusi zituen sei ildo landu beharko ditu Kontseiluak. Ildo hauek hizkuntz antolaketaren karietara hitzarturiko hitzarmenetik at gelditu dira orain arte. Kontseiluaren hirugarren xedea, agintari publikoekin harremanak ontzea, euskarak behar dituen egitasmo berriak lantzea eta berauek Obragintza Publikoari aurkeztea da.
Hizkuntz Kontseiluak Garapen Kontseiluaren araudia hartu du oinarritzat. Garapen Kontseiluak gaineratiko erakundeekin duen harreman mota bera izanen du Hizkuntza Kontseiluak; Obragintza Publikoarekin, konparazione. Ibilbidean izaniko gorabeherak ahantzi gabe, oro har, bertako administrazioa nahiz euskalgintzako ordezkariak kontent agertu dira. Hizkuntz gutxituak oraindik ofizialak ez diren Frantziako Estatu demokratikoan, bederen, euskaldunak aitzindari izan dira euskararen Hizkuntz Kontseilua sortzen. Hizkuntz Kontseilua euskarak behar duen hauspoa izanen ote?


Azkenak
Correosek Gipuzkoan dituen lantokietako langileek salatu dute udan izaten ari diren lan-karga “jasanezina”

Udan lantaldea asko murriztu da langile gehienek oporrak hartu dituztelako, eta sindikatuek salatu dute Correosek apiriletik langileen oporraldien berri izanda ere ez dituela langile gehiago kontratatu.


Espainiako Parekotasun Legeko akatsak aukera ematen du senideak zaintzeko baimena eskatu duten langileak kaleratzeko

2/2024 Lege Organikoa abuztuaren 22an sartu da indarrean, eta “akats tekniko tamalgarria” du, Espainiako Berdintasun sailburu Ana Redondok adierazi duenez. Sexu-indarkeriaren biktimak kaleratu ezin direnen taldean sartu dituzte. Espainiako Berdintasun Ministerioak... [+]


Beroak adinekoen heriotza hirukoiztuko du Europan 2100. urterako

Hori da ikerketa berri batek ondorioztatu duena, baldin eta betetzen badira gaur egun berotzearen handitzeari buruz dauden aurreikuspenak. Eta NBEren arabera, mende amaierarako tenperaturak 3 graduko igoera izango du XX. mende hasierarekin konparatuta.


Miarritzeko auzapez ohi Didier Borotra zendu da

Politikari zentrista ezaguna, 1986tik 1991ra Departamendu kontseilari izan zen, 1991tik 2014ra Miarritzeko alkate eta Frantziako senatari 1992tik 2011ra. 86 urte zituela zendu da abuztuaren 21ean, infartu baten ondorioz.

 


Emazteari eraso egin zion ertzaina kargutik kendu dute

Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuak adierazi du: “Ertzaintzako barne arautegiak hutsegite larritzat eta botatzeko arrazoi posibletzat ditu horrelakoak”. Gainera, Gipuzkoako Fiskaltzak eskatu dio instrukzioko epaitegiari auzia genero indarkeria... [+]


2024-08-22 | Euskal Irratiak
Maddi Kintana: “Gazte euskaldunen hizkeran frantsesak eragin handiagoa du”

Maddi Kintanak Baiona, Angelu eta Miarritzeko gazteen euskara aztertu du bere tesian. Hitz berriak sortzen dituzte baina baita hitzak beste hizkuntzetatik hartzen ere, besteak beste, interneten eraginez.


Iruñeko haur-eskola publikoetako ikasle berrien %37 familia sozioekonomiko ahulekoak dira

Plaza eskatu duten guztiak onartuak izan dira onarpen-sistema berria eta zikloaren doakotasunari esker. 12.000 euro baino gutxiagoko errenta duten familien 297 umek izango dute plaza.


Tanpoiek metalak dituztela frogatu dute; tartean, beruna eta artsenikoa

Lehen aldiz, ikerketa bat egin dute tanpoiek metalak ote dituzten ikusteko. Izan ere, metal batzuk toxikoak dira, baina AEBetako, Europako eta Erresuma Batuko legediek ez dute horri buruzko araudirik.


2024-08-22 | June Fernández
MIGRAZIO-DOLUA
Herrimina trauma bihurtzen da

Herrialde berri batera moldatzeak dakarren astindu identitarioaz gain, migrazio-bidaietan eta berton aurre egin behar dieten indarkeriek oztopatzen dituzte etorkinen bizipenak. Psikoterapia da ondoeza sendatzeko bide bat, baina ez bakarra.


Euskal preso politikoei espetxe politika arrunta aplikatzeko eskatu dio Sarek Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen Sailari

"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]


Energia-enpresa nagusiek biodibertsitateari eragindako kalteen %47 ezkutatzen dute, EHUren ikerketa baten arabera

"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.


Eguneraketa berriak daude