Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko abuztuaren 22an
«Belaontzia zaldi basatia da»
- PERFILAItsasgizon honen bizitza pantailaratuko balute, Hollywoodeko Oscarra jasoko luke, «zientzia fikzioaren» atalean: Gerra Zibilak umetan Belgikara eramana, gaztetan Frantzian basomutil, gerora lurrunezko ontzian agregatu gisa, merkatal barku ingelesetan aritua, Liverpoolera ezkondua... Colonek inbidia lioke, Amazonian Ugartek bere negozio propioa duela jakingo balu, eta Elkanok ere bai, munduari bira bakardadean eman dion lehen euskalduna Ugarte izan dela baleki.
Gerra Zibilean aitak Belgikara bidali zintuen ume zinela. Itzuli eta 17 urterekin Frantziara aldegin zenuen...
Ondoren nautika ikasketak bukatu, eta agregatu gisa hasi zinen lanean...
Liverpoolekin harreman handia izan duzu. Nola iritsi zinen bertara?
Merkatal barku ingeles batean sartu eta Amazonian barrena jardun zenuten merkataritzan. Behin zerrategi bat erosi omen zenuen...
Zerrategian lan egiten zuen tribua Yagua zen...
Zein hizkuntzatan ulertzen zenuten elkar?
Nabigatzaile bakarrarekin belaontzian munduari bira ematen dioten bi bela lasterketa daude: Vendée Globe eta Boc Challenge. Zein da bi horien arteko ezberdintasuna?
Vendée Globe ez da imaginatzen dugun belaontziko bidaia idilikoa...
Gainera, radarra izorratu zitzaizun, icebergak zeuden zonaldean...
Esan ezazu zerorrek: zer egin?
Barkua hautatzerakoan oso kontserbadorea izan omen zinen. Zergatik?
Cabo de Hornoseraino iristea benetako infernua izan zen. Noizbait lortu iristea, eta... turistak bertan!
Bidaia barku batean ur haietan lasai asko bidaia daiteke?
Itzuleran, lurrera ohitu beharra izango zenuen...
Jateko grina ere ez zen makala izan.
Munduan barrena bizi izan zara. Herrialderen batean errotuta sentitu zara?
Nautikako eskolan hasi nintzen Deustun, eta ikasketak bukatu aurretik, Frantziara joan ginen 3 lagun. Hemen itota sentitzen ginen. Estatu honek ez zuen inolako kontakturik besteekin, isolatuta zegoen, gerran alemaniar eta italiarrekin kolaboratu izana leporatzen ziotelako. Gerra bukatuta frantsesek jendea behar zuten lanerako, eta hala, muga klandestinoki pasata lanean aritu ginen aparailu elektrikoen enpresa batean. Baina gero frantsesei Sarreko meatzeak itzuli zizkieten eta gu meatzetara bidali gintuzten, eta hura ez zen gustuko lana! Beraz, trenetik ihes egin, eta itzultzea erabaki genuen. Landetan barrena gindoazela egurra mozten zuen enpresa bat topatu genuen, nondik zentozen eta nor zinen galdetzen ez zizuna.
Nire benetako asmoa Belgikara iritsi eta atzerriko barkuetan nabigatzea zen, espainiar flota oso zaharkitua baitzegoen. Ez ginen iritsi, itzultzea erabaki genuen, baina Pirinioak gurutzatzerakoan oso eguraldi txarra egin zigun, elurra barra-barra, galdu egin ginen... eta halako batean argi bat ikusi genuen; baina Guardia Zibilarena zen! Atxilotu, eta Martutenera ekarri gintuzten, berri-berria zen, eta guk inauguratu genuen!
Nire benetako asmoa Belgikara iritsi eta atzerriko barkuetan nabigatzea zen, espainiar flota oso zaharkitua baitzegoen. Ez ginen iritsi, itzultzea erabaki genuen, baina Pirinioak gurutzatzerakoan oso eguraldi txarra egin zigun, elurra barra-barra, galdu egin ginen... eta halako batean argi bat ikusi genuen; baina Guardia Zibilarena zen! Atxilotu, eta Martutenera ekarri gintuzten, berri-berria zen, eta guk inauguratu genuen!
Ondoren nautika ikasketak bukatu, eta agregatu gisa hasi zinen lanean...
Bai, baporezko barku zahar bat zen, ikatza erregai zuena. Bertan Mundakako kapitain bikain bat ezagutzeko zortea izan nuen, Julen Arrandiaga. Niretzat bera izan da itsasgizonen eredua. Gaur teknologia aurrerapen handiak daude, baina orduan usaimenarekin nabigatzen zen oraindik. 1946. urtean Iparraldeko itsasoa zeharkatzea (minaz josia zegoenean, itsasargiak suntsituta zeudenean, laino itxiarekin, eta gainera berez halako itsaso gogorra izanda), balentria handia zen. Julenek bikain egiten zuen. Eta jendearekiko tratuan ere kapitain ona izan da. Berarekin urte luzetan egin nuen lan agregatu gisa, eta beranduxeago kapitain gisa erreleboak egin nizkion.
Liverpoolekin harreman handia izan duzu. Nola iritsi zinen bertara?
Liverpoolera sarri joaten ginen merkatal ontzitan. Barku liberiar batekin joan nintzen batean, zubi bati kolpe ederra eman genion, sekulakoa gainera, Manchesterrerako errepide nagusia moztuta utzi baikenuen, eta barkua txikituta. Eta orduan neska bat ezagutu nuen, nire andregaia egin zena (gaur emazte dudana). Barku liberiarra saldu zenean Liverpoolera itzuli eta ikastaroak egin nituen: radarrarenak (orduko berrikuntza zen), itsasorratz giroskopikoarena (puntako teknologia zena)...
Merkatal barku ingeles batean sartu eta Amazonian barrena jardun zenuten merkataritzan. Behin zerrategi bat erosi omen zenuen...
Belenen geunden (Amazoniaren sarreran dago, eta bertako lehenengo portu ozeanikoa da), ihauteriak ziren eta parrandan genbiltzan, pozik, euforiak jota. Gizon ingeles batekin topo egin, eta hizketan hasita esan zidan bere zerratokia saldu behar zuela. Trago bat eta beste baten ostean, azkenean berotu, eta bitan pentsatu gabe barkura joan, dolarrak hartu, tabernara itzuli eta dirua mahai gainean jarri nion. Orri bat eskatu tabernan, eta planoa egin zidan zerrategia non zegoen markatuz, eta idatzi bat egin zuen, esanaz jabe berria ni nintzela (ingelesez, noski). Hark alde egin, eta nik gorriak ikusi nituen gau hartan, lapurtu egin nahi izan zidatelako. Emakume bat amu bezala erabili zuten, eta ni etxe bateraino eraman ninduen. Baina etxera sartzerakoan, eskerrak aurreko txabolan norbaitek kinke bat piztu zuen. Argi hura medio nik labana handi baten distira ikusi, eta erasotzera zetozela jabetu nintzen. Hortik aurrera borroka hasi zen. Labana ez zuten erabili, baina bestela ere nahikoa egurtu ninduten! Bertako polizia zaldiz etorri, eta lapurrek korrika egin zuten ihes, ni bertan zaurituta utzita.
Zerrategian lan egiten zuen tribua Yagua zen...
40-50 kideko tribu bat zen, oso jende jatorra benetan. Euren ohiturak eta erritualak sendo mantentzen zituzten. Bazen misiolari bat, tribura joaten zen aldiro jantziak eramaten zizkietenayaguei, biluzik ibil ez zitezen. Eta tribukoek, misiolaria etortzen zenean jantzi egiten zituzten, hari ilusioa egiteagatik, baina tributik alde egin orduko arropak jaso egiten zituzten, hurrena etortzen zenerako!
Zein hizkuntzatan ulertzen zenuten elkar?
Zerrategiko tribuak gaztelera eta portugesaren arteko nahasketa bat hitz egiten zuen nirekin. Baina euren artean bertako hizkuntzan mintzatzen dira.
Jesuitak izan ziren bertara heldu ziren lehenak, eta garai hartan tribuak ez ziren Amazonas ibaian bizi (ez baita ibai osasungarria), erreka naturaletan baizik. Baina jesuitek konbentzitu egin zituzten Amazonias ibaian bizitzeko, errepide bat baita, komertziorako aproposa. Eta jesuitak izan ziren komertzio harremanetarako bertako bi hizkuntzak ikasarazi zizkietenak (ketxua, Amazonia goialdean mintzatzen zena, eta guarania, behealdekoa). Baina gerora, gu bezalako kolonizatzaileen eraginez, portugesez eta gazteleraz hitz eginarazi zitzaien, eta orain bien arteko nahasketa bat hitz egiten dute.
Jesuitak izan ziren bertara heldu ziren lehenak, eta garai hartan tribuak ez ziren Amazonas ibaian bizi (ez baita ibai osasungarria), erreka naturaletan baizik. Baina jesuitek konbentzitu egin zituzten Amazonias ibaian bizitzeko, errepide bat baita, komertziorako aproposa. Eta jesuitak izan ziren komertzio harremanetarako bertako bi hizkuntzak ikasarazi zizkietenak (ketxua, Amazonia goialdean mintzatzen zena, eta guarania, behealdekoa). Baina gerora, gu bezalako kolonizatzaileen eraginez, portugesez eta gazteleraz hitz eginarazi zitzaien, eta orain bien arteko nahasketa bat hitz egiten dute.
Nabigatzaile bakarrarekin belaontzian munduari bira ematen dioten bi bela lasterketa daude: Vendée Globe eta Boc Challenge. Zein da bi horien arteko ezberdintasuna?
Ezberdintasuna garrantzitsua da, nahiz eta biak leku berdinetatik pasatzen diren.
Boc Challenge-a 4 etapatan jokatu beharrekoa da: Newportetik Cape Town-eraino, gero Sydneyra, handik Cabo de Hornosera, eta azkenik Newportera. Lasterketa hau oso polita da, lehenik eta behin zailtasun teknikoek zure abilezia frogan jartzen dutelako. Gainera lasterketan bete-betean ari zaren sentsazioa ematen du, zeren ez zara beste partaideengandik urrun ibiltzen, eta lehia badago. Baina pixka bat gaizki iruditzen zitzaigun etapak eginez erritmoa hautsi beharra, eta nabigazio osoa geldialdirik gabe egiteko ideia sortu zen. Ideia txarra benetan!
Boc Challenge-a 4 etapatan jokatu beharrekoa da: Newportetik Cape Town-eraino, gero Sydneyra, handik Cabo de Hornosera, eta azkenik Newportera. Lasterketa hau oso polita da, lehenik eta behin zailtasun teknikoek zure abilezia frogan jartzen dutelako. Gainera lasterketan bete-betean ari zaren sentsazioa ematen du, zeren ez zara beste partaideengandik urrun ibiltzen, eta lehia badago. Baina pixka bat gaizki iruditzen zitzaigun etapak eginez erritmoa hautsi beharra, eta nabigazio osoa geldialdirik gabe egiteko ideia sortu zen. Ideia txarra benetan!
Vendée Globe ez da imaginatzen dugun belaontziko bidaia idilikoa...
Inondik ere ez da idilikoa bidaia hori! Jendeak itsasoaren kontzeptu arraroa du: "Vacaciones en el mar" ikusten dute, eta uste dute zerua beti dela urdina, eguzkia ageri dela beti, zereginik ez... eta justu kontrakoa da, etengabeko lana: bela pisutsuak manejatu behar dira, gauzak konpondu, denbora guztian atezuan egon eta pentsatu egin beharra dago haize gehiago hartzeko nondik jo... Eta gainera ontzia zaldi basatia da! Belaontzi batek 20-25 korapiloko abaila har dezake (50 kilometro orduko)... ezin duzu imaginatu ere egin zer den hori! Naturaren indarra da, ontzi batek bete betean harrapatu egiten duena. Haizearen eztanda belan, olatuak itsasontziaren bizkar gaina zeharkatzen etengabe, 20°ko tenperatura zero azpitik, beti arropak blai eginda, hainbeste denbora, hainbeste milia...
Tarteka olatu piramidalak hartzen ditugu, gurutzatu egiten diren bi olatu. Haizea iparmendebaldetik sartzen da, eta gero hegoekialdera aldatzen du norabidea; bi haizeek sortutako olatuak bat eginda piramideak sortzen dira, 30 metrotako altuera izan dezaketen olatuak! Eta hori hausten denean, milaka tona olatu jausten dira, bertatik tren bat pasako balitz bezalako eztanda-hotsa ateraz. Olatu piramidal horiek, nire barkuari, hartu eta bira osoa eman izan diote. Beraz, inondik ere ez da idilikoa! Eta partaideen erdiak ez du ibilbidea bukatzen.
Tarteka olatu piramidalak hartzen ditugu, gurutzatu egiten diren bi olatu. Haizea iparmendebaldetik sartzen da, eta gero hegoekialdera aldatzen du norabidea; bi haizeek sortutako olatuak bat eginda piramideak sortzen dira, 30 metrotako altuera izan dezaketen olatuak! Eta hori hausten denean, milaka tona olatu jausten dira, bertatik tren bat pasako balitz bezalako eztanda-hotsa ateraz. Olatu piramidal horiek, nire barkuari, hartu eta bira osoa eman izan diote. Beraz, inondik ere ez da idilikoa! Eta partaideen erdiak ez du ibilbidea bukatzen.
Gainera, radarra izorratu zitzaizun, icebergak zeuden zonaldean...
Radarra antena handi bat denez, olatuek barkua etzatean askotan galdu egiten da. Kasu hartan icebergak zeuden zonaldean gertatu zitzaidan. Jada radarraren antenak txikiagoak egiten dituzte, eta hobe defendatzen dira itsasoaren indarraren aurrean. Baina hegoalderantz gindoazela, lasterketako 5 barkuk jada radarra galdua zuten. Eta radarra da icebergak detektatzeko modu bakarra: 5 milatara detektatzen du, eta denbora ematen dizu norabidez aldatzeko. Eta egoera hartan zer egin?
Esan ezazu zerorrek: zer egin?
Ez dago ikuspen onik (behelainoa, haizea...), baina bat-batean, agian zortea duzu eta haizea icebergetik dator, eta somatu egiten duzu: iceberga ur gezaren masa handi bat delako. Edo entzun egiten duzu olatuak iceberga jo duela. Beraz, etengabe ernai egon behar duzu, lorik apenas egin gabe.
Barkua hautatzerakoan oso kontserbadorea izan omen zinen. Zergatik?
Bai, arrazoi batengatik: lasterketa bukatu egin behar nuela. Badira lehiakide batzuk buruan gauza bakarra dutenak: irabaztea. Eta horregatik ontzi azkarrak hautatzen dituzte, baina errazago puskatzen direnak. Beraz, dena jartzen dute jokoan: edo lehenak helduko dira, edo ez dira helduko. Jende gazteagoa izaten da hori, garaipenak gerora finantzabideak aurkitzeko erraztasuna emango dielako.
Nik ordea, 60 urteak ondo beteak nituen, eta lasterketa bukatu egin behar nuen. Bestela, ez Euskal Herrian bakarrik, baita Espainia osoan ere, berehala esango zuten: "Ugarte zahartuta dago, eta erretiratu beharra izan du". Horregatik aluminiozko barku bat hautatu nuen, bidaia osoa irautea bermatzen zidana, baina asko pisatzen zuena. Eta asmatu egin nuen. Iritsi ziren barkuetatik, baziren 3 hondoratzeko zorian zeudenak, zorte hutsez iritsi zirenak.
Nik ordea, 60 urteak ondo beteak nituen, eta lasterketa bukatu egin behar nuen. Bestela, ez Euskal Herrian bakarrik, baita Espainia osoan ere, berehala esango zuten: "Ugarte zahartuta dago, eta erretiratu beharra izan du". Horregatik aluminiozko barku bat hautatu nuen, bidaia osoa irautea bermatzen zidana, baina asko pisatzen zuena. Eta asmatu egin nuen. Iritsi ziren barkuetatik, baziren 3 hondoratzeko zorian zeudenak, zorte hutsez iritsi zirenak.
Cabo de Hornoseraino iristea benetako infernua izan zen. Noizbait lortu iristea, eta... turistak bertan!
Tripako min galanta eman zidan! Pentsa ezazu: zu Cabo de Hornosera bidean zoaz, eta 300 mila eginda planoan begiratzen duzu, eta esan "baina ez dut eta ezer aurreratu! Ez naiz sekula helduko, puntu hori ez da existitzen!" Eta egunak eta egunak ematen dituzu, etengabe konponketak egin eta itsaso gogorrean barkua azalean mantendu nahian, eta morala gero eta hondoratuagoa duzu... eta halako batean, egun santu batean iritsi nintzen. Eta ingurura begiratuta, hantxe zegoen bidaia ontzi erraldoi bat, zuria, turistaz beteta, eta denak argazkiak ateratzen. A ze amorrazioa. Egun hartan Cabo de Hornosek nirea behar zuen izan, nirea bakarrik! Eta ez jauna: nirea, eta beste 500ena zen!
Bidaia barku batean ur haietan lasai asko bidaia daiteke?
Ontzi horiek oso handiak izaten dira, segurtasuna badute, baina ez dira erosoak, jendea zorabiatu egiten da. Baina turistentzat garrantzitsuena Antartidan egonak direla esatea izaten da, argazkiak atera eta herriko denei jakinaraztea. Behintzat barkuan berogailua izaten dute, jaten ondo ematen diete, eta Antartidaren gogortasuna kristalaren atzetik ikusten dute!
Itzuleran, lurrera ohitu beharra izango zenuen...
Bakarka egin nuen nire lehen lasterketa hartatik (OSTARetik) gauza bat ikasi nuen: bizitza normalean sartzeko modu bakarra, alkoholera jotzea zela. 185 egun ematen dituzu itsasoan, eguneko 24 orduak ernai, etengabe lan fisikoa eginez... Eta behin lurrera helduta erritmo hori bat-batean eteten da. Eta ez duzu behar bezala lorik egiten, beti atezuan baitzaude soinu bakoitza zerena ote den pentsatzen. Whiski botila erdia edaten baduzu, berriz, loak hartzen zaitu ziplo.
Gainera alkohol maila oso baxuarekin heldu nintzen lurrera, eta bat-batean txanpain botila bat eman zidaten, eta zanga-zanga hustu nuen! Afaritan ardoa (bi aldiz afaldu nuen), gero kopatxoa... eta lo patxada ederrean egin nuen. Baina biharamunean, bainua pozik hartzen ari nintzela (ur beroko bainua! Luxu ederra!), andreak esan zidan: "gau ederra eman didazu!". Zirudienez, ohetik jeiki eta balkoitik jaisten saiatu nintzen, logelako hormari pixa egiten hasi omen nintzen...
Gainera alkohol maila oso baxuarekin heldu nintzen lurrera, eta bat-batean txanpain botila bat eman zidaten, eta zanga-zanga hustu nuen! Afaritan ardoa (bi aldiz afaldu nuen), gero kopatxoa... eta lo patxada ederrean egin nuen. Baina biharamunean, bainua pozik hartzen ari nintzela (ur beroko bainua! Luxu ederra!), andreak esan zidan: "gau ederra eman didazu!". Zirudienez, ohetik jeiki eta balkoitik jaisten saiatu nintzen, logelako hormari pixa egiten hasi omen nintzen...
Jateko grina ere ez zen makala izan.
Pentsa. Itsasoan 4.500 kaloriatik 1.000 baino kaloria gutxiagotara jaitsi behar izan nuen eguneko otordua, itsasoak barkua etzan eta janari erreserbaren zati bat galdu bainuen, baita urarena ere. Gose handia pasa nuen. Ura berriz, euritik eta kazkabarretik jasotzea espero nuen, baina ur horrek ez zidan balio, ontziaren bizkarrera jausten zenean itsasoko urarekin nahasten baitzen; beraz, erreserbatik litroaren hirulaurdena bakarrik edan nezakeen egunero, eta ura gezatzeko bonba batekin ordubeteko lana eginda botila bat ur atera nezakeen.
Lurrera helduta, egun askotan izan nuen gosea eta janariarekiko obsesioa: denda baten aurretik pasatzen nintzen aldiro eskaparate aurrean gelditzen nintzen begira-begira.
Lurrera helduta, egun askotan izan nuen gosea eta janariarekiko obsesioa: denda baten aurretik pasatzen nintzen aldiro eskaparate aurrean gelditzen nintzen begira-begira.
Munduan barrena bizi izan zara. Herrialderen batean errotuta sentitu zara?
Euskalduna naiz, eta niri Bizkaiko Golkoa eta bertako jendea gustatzen zait. Hala ere lasai asko bizi naiteke munduko edozein lekutan. Ingalaterran gustura bizi izan naiz, izugarri gustatzen zait Nerwport (EEBB), Belenera sarri joaten naiz (negozio bat dut bertan), eta Amazoniara noanean kosta egiten zait itzultzea, asko gustatzen zaidalako bertako giroa.
- Jaio: Areetan, 1928an.
- Itsasgizona.
- Deustuko Nautika eskolan ikasi zuen, eta baporezko ontzi zahar batean hasi zen agregatu gisa. Bere marinel bizitza profesionaleko azken 3 urteak Britainiar Marina Merkantean egin zituen, eta Liverpoolen jarri zen bizitzen 1960an. Hamar urte beranduago itzuli zen Bizkaira.
- Palmaresa:
+Bakardadeko erregatak: Belaontzian bakardadean egiten den erregata batean lehen aldiz 1979an hartu zuen parte, AZAB izeneko frogan, eta bigarren postua lortu zuen. 1987an ostera parte hartu eta irabazle atera zen. OSTAR erregata 5 alditan burutu du (1984an bigarren postua eskuratu zuen, eta 1988an hirugarrena).
+Bakardadeko erregatak munduari bira emanez: 1991-92an Boc Challenge lasterketan izan zen lehen aldiz, munduari 4 etapatan bira emanez, eta1994-95ean ostera ere bela lasterketa hau jokatu zuen. 1992-93an Vendée Globe lasterketa ospetsuan parte hartu zuen, munduari geldialdirik gabe bira emanez.
- Argitalpenak: «Regata en solitario alrededor del mundo» eta «El último desafío» liburuak.
Doinua: Bizkaiko aberatsak
Bizitzak itsasoa
bere emagina
berez itsasmina
Elcano ez, Ugarte
genuke jakina
lurrari buelta emanda
gure kapitaina
Guggenheimen sartuta
ibili bazinaJexux Mari Irazu
Bizitzak itsasoa
bere emagina
Areetan sortuak
berez itsasmina
Elcano ez, Ugarte
genuke jakina
lurrari buelta emanda
gure kapitaina
Guggenheimen sartuta
ibili bazinaJexux Mari Irazu
Julen Arriandiaga kapitaina izan da niretzat itsasgizonaren etsenplua. Historikoki ere baditut idoloak: Cristobal Colon, Errege Katolikoak konbentzitzen jakin zuelako dirua eman ziezaioten, leku mitiko bat aurkitzera joateko, inork ez zekiena bazenik ere! Eta Sebastian Elkanok ere jende asko konbentzitu behar izan zuen dirua jar zezaten bideak aurkitzera joateko, baina ez portugesak joaten ziren bidetik, beste aldetik baizik! Bost barku atera, eta ontzi bakarra heldu zen: Elkanok zuzendutako ontzia.
Jaunartzea egiteko amari kapitain trajea eskatu zion, nola ez!
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Ana Galarraga
|
Elhuyar
#2
#4
Manex Usarralde Garmendia
#5
Eñaut Alvarez Loidi
#6
Aitor Irigoien Odriozola
Azkenak
2024-08-22
Manex Usarralde Garmendia
Correosek Gipuzkoan dituen lantokietako langileek salatu dute udan izaten ari diren lan-karga “jasanezina”
Udan lantaldea asko murriztu da langile gehienek oporrak hartu dituztelako, eta sindikatuek salatu dute Correosek apiriletik langileen oporraldien berri izanda ere ez dituela langile gehiago kontratatu.
2024-08-22
Julen Ugartemendia Carcedo
Espainiako Parekotasun Legeko akatsak aukera ematen du senideak zaintzeko baimena eskatu duten langileak kaleratzeko
2/2024 Lege Organikoa abuztuaren 22an sartu da indarrean, eta “akats tekniko tamalgarria” du, Espainiako Berdintasun sailburu Ana Redondok adierazi duenez. Sexu-indarkeriaren biktimak kaleratu ezin direnen taldean sartu dituzte. Espainiako Berdintasun Ministerioak... [+]
2024-08-22
Xabier Letona Biteri
Beroak adinekoen heriotza hirukoiztuko du Europan 2100. urterako
Hori da ikerketa berri batek ondorioztatu duena, baldin eta betetzen badira gaur egun berotzearen handitzeari buruz dauden aurreikuspenak. Eta NBEren arabera, mende amaierarako tenperaturak 3 graduko igoera izango du XX. mende hasierarekin konparatuta.
2024-08-22
Jenofa Berhokoirigoin
Miarritzeko auzapez ohi Didier Borotra zendu da
Politikari zentrista ezaguna, 1986tik 1991ra Departamendu kontseilari izan zen, 1991tik 2014ra Miarritzeko alkate eta Frantziako senatari 1992tik 2011ra. 86 urte zituela zendu da abuztuaren 21ean, infartu baten ondorioz.
2024-08-22
Manex Usarralde Garmendia
Emazteari eraso egin zion ertzaina kargutik kendu dute
Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuak adierazi du: “Ertzaintzako barne arautegiak hutsegite larritzat eta botatzeko arrazoi posibletzat ditu horrelakoak”. Gainera, Gipuzkoako Fiskaltzak eskatu dio instrukzioko epaitegiari auzia genero indarkeria... [+]
2024-08-22
Euskal Irratiak
Maddi Kintana: “Gazte euskaldunen hizkeran frantsesak eragin handiagoa du”
Maddi Kintanak Baiona, Angelu eta Miarritzeko gazteen euskara aztertu du bere tesian. Hitz berriak sortzen dituzte baina baita hitzak beste hizkuntzetatik hartzen ere, besteak beste, interneten eraginez.
Iruñeko haur-eskola publikoetako ikasle berrien %37 familia sozioekonomiko ahulekoak dira
Plaza eskatu duten guztiak onartuak izan dira onarpen-sistema berria eta zikloaren doakotasunari esker. 12.000 euro baino gutxiagoko errenta duten familien 297 umek izango dute plaza.
Tanpoiek metalak dituztela frogatu dute; tartean, beruna eta artsenikoa
Lehen aldiz, ikerketa bat egin dute tanpoiek metalak ote dituzten ikusteko. Izan ere, metal batzuk toxikoak dira, baina AEBetako, Europako eta Erresuma Batuko legediek ez dute horri buruzko araudirik.
2024-08-22
June Fernández
MIGRAZIO-DOLUA
Herrimina trauma bihurtzen da
Herrialde berri batera moldatzeak dakarren astindu identitarioaz gain, migrazio-bidaietan eta berton aurre egin behar dieten indarkeriek oztopatzen dituzte etorkinen bizipenak. Psikoterapia da ondoeza sendatzeko bide bat, baina ez bakarra.
2024-08-21
Manex Usarralde Garmendia
Euskal preso politikoei espetxe politika arrunta aplikatzeko eskatu dio Sarek Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen Sailari
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
2024-08-21
Julen Ugartemendia Carcedo
Energia-enpresa nagusiek biodibertsitateari eragindako kalteen %47 ezkutatzen dute, EHUren ikerketa baten arabera
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
Eguneraketa berriak daude