NIKOTINARIK GABEKO GIDOIAK


2021eko uztailaren 19an
Zigarrokinen konpainian, tabakoaren ke urdinak inguratzen duen betaurrekodun tipoa, idazmakina zaharra eta bourbon botila azpian zenbait pertsonairen arteko elkarrizketez betetako folio pila. Marlboro zigarroa ezpainekin laztantzen duen gidoilari bakarti eta frustratuaren irudia bikain pantailaratu zuen Nicholas Ray zuzendariak "En un lugar solitario" filman. Bogartek errebolberra alde batera utzi eta idazteari ekiten dio Hollywood ustelean. Gaurko gidoilariak Lauren Bacall bezalako emakumea seduzitzeko gai ote dira?

50eko hamarkadaz geroztik, gauzak asko aldatu dira, azken aldian tabakoaren aurka egiten ari den kanpainari esker, gidoilari askok erretzeari utzi diote, whiskya ez da jada irudimena pizteko erabilitako edabe magikoa eta askok ez dute bakardadean lan egiten, taldeko eginkizuna bihurtu da.
Idazmakinaren tekla zaharren ohiko hotsa ez da jada inon entzuten, gidoilarien hatzak ordenagailu bizkorraren arratoia erabiltzera ohitu dira. Eta hau guztia gutxi balitz, gainera, telebistak fikzioaren garunak lapurtu dizkio zinemari.
Telebistak aldaketa ugari eragin ditu gidoilarien jardueran. Egun ETBn emititzen diren telesailen atzean gidoilariez osatutako koadrilak aurkitzen ditugu. Guztien artean pertsonaiek jokatuko duten nortasun eta izaera erabakitzen dute eta egunero biltzen dira kapitulu bakoitza antolatu asmoz. Gidoilariek telesailak jarraituko duen bidea erabakitzen dute baina elkarrizketak egiten dituzten idazle ezkutuek mamia zehazteari ekiten diote. Talde lana da, irudimen bizidunek elkarrekin aritu behar dute, emaitza borobila izan dadin.
Estatu Batuetako telesailak genituen orain lauzpabost urte audientzietako errege, berton ekoiztutako lanak jendearen onespena lortzen hasi diren arte. Azken aldian emititu telesail kopurua nabarmen handitu da, Euskal Herrian "Gure familia eta beste piztia batzuk" telesailak ireki zuen bidea. Pausoka ekoiztetxearen eskutik Euskal Telebistak emititu zuen lehen telesaila izan zen. Horren ondoren fenomeno soziologiko bihurtu den "Goenkale"k marka guztiak hautsi ditu. Mila kapitulutik gora emititu dira eta seigarren denboraldiari ekin diote aurten gidoilariek.


PROFESIONALEN BILA.

Zine industria oraindik Euskal Herrian errotzeko dagoela ez da sekretua inorentzako eta gutxiago Isabel Alba, Euskal Herriko Gidoilari Profesionalen Elkarteko presidentearentzat. Albaren ustetan, gabezia horrek gidoilariei telebistan soilik lan egiteko aukera eskaintzen die, "gidoilari onak normalean Euskal Herritik alde egiten dute, beraien proiektuak errealitate bihurtzeko aukera gehiago dituztelako". Egun, Euskal Herrian bertan 120 gidoilari daude, hauetatik erdiak profesionalak, besteak ikastaroetan ikasitako esperientzia gabeko gidoilariak. Eta guztientzako hedabide bakarra, Euskal Telebista, alegia.
EHGPE-ko presidenteak azaldu digunez, gidoilari gehienak ETBrako edota beronentzako lan egiten duten ekoiztetxeentzako egiten dute lan, "Euskal Herrian ditugun mugak gaindiezinak dira, gainera, askotan ekoiztetxeek esperientzia gabeko gidoilariak kontratatzen dituzte kostuak murrizteko. Ondorioak sarritan begibistan daude, hots, lan kaskarrak ekoizten dira". Horrez gain, gidoilariak egoera ezegonkorrean egiten dutela lan azpimarratzen du Albak, "asko dira gidoiak egiteaz gain beste lan batzuetan aritzen direnak, gutxi irabazten dute eta sarritan esplotatuak ere badaude".

Etxea lantoki bihurtu duten gidoilariak ere badaude, egun dauden abantailekin, idatzitako gidoiak posta elektronikoz bidaltzen dituztenak. Albaren aburuz, egun telebistarako egiten den lana esportatzea ezinezkoa da, kalitate falta nabarmena dagoelako.

EUROPAKO FEDERAZIOA.

Ekainaren 26 eta 27an bildu ziren Atenasen gidoilari profesionalak Europako Federazioaren helburuak zehazteko. Bi dira batez ere aipatu erakundeak dituen helburuak, alde batetik Europako produkzioa babestu, alegia, Estatu Batuek egun duten produkzioaren aurrean bertako lana bultzatu eta bestea, hizkuntza gutxiagotuen ekoizpenen defentsa egin. Horrez gain, gidoilarien kode deontologikoa osatzeko asmoa dute Federazioaren bultzatzaileek. Albak azaldutakoaren arabera, gai honen inguruan Frantziak duen jarrera bereganatzea litzateke egokiena. Nouvelle vague-en jaioterriak, Hollywoodeko ekoizpenen emisioak mugatzea erabaki du bertako produkzioak bultzatu asmoz.


«TELELILURA».

Euskal Herriko Gidoilari Profesionalen Elkarteko kideen ekimenez, Euskal Telebistak ekoiztutako telesailei buruzko liburua kaleratzear dago. Bere izena "Telelilura" eta egilea, Ainhoa Irazu. Idazlearen esanetan, aipatu liburuan, azken hamar urteetan telebista publikoak abian jarritako telesailak aztertzen dira, "23 telesail egin ditu ETB-k egundaino eta ibilbide horretan jasandako bilakaera ikusgarria izan da, gidoi eta produkzio arloetan batez ere".
Fikzioa gaztelaniaz sartu zen ETBn, bikoizketak beharrezkoak ziren eta ez zegoen bertoko ekoizpenik, "azkenean beste bide bat lantzeko erabakia hartu behar izan zuten, bikoizketak hotzak ziren eta fikzioa euskaratu beharra zegoen".
Egun eta Goenkalek izandako arrakastari esker, formula berriak sortu dira, euskarazko fikzioak bizirik dirau, baina audientziek dute horretarako erabakia, "jendeak gustuko ditu bertoko ekoizpenak, ‘Jaun eta jabe’, ‘Bi eta bat’ edota ‘Ertzainak’en adibideak ditugu hor, kalitatezko produktuak dira eta hori jendeak eskertu egiten du". Iraila eta urria bitartean plazaratuko da "Telelilura" liburua Ainhoa Irazuk berak astekari honi eginiko adierazpenen arabera

Eduardo Bajo Ulloa
Eduardo Bajo Ulloa
Gasteizen jaiotako zinegile gazte honen ibilbidea luzea izan da oso. Irudi eta teknologi berrien zentrua utzi bezain laster, muntatzaile gisa aritu zen TVE-n. Bere lehen hiru laburrak SUPER-8 formatuan filmatu zituen. "Akixo" (16mm) eta "El reino de Victor" (35mm) laburretan parte hartutakoa, Goya eta Zinebiko sari nagusiak bereganatu zituen. Bere anaia Juanmarekin ekoiztetxea jarri zuen martxan eta bertatik sortuko dira "Alas de Mariposa" eta "La madre muerta" film aski ezagunen gidoiak. Ekoizle, zuzendari, gidoilari... Eduardo Bajo Ulloaren curriculum-a, bikaina bezain luzea da eta Euskal Herriko gidoilarien egoeraz hitz egin asmoz berari egin diogu elkarrizketa.

Euskal Telebistarentzako lanik egin ez duen euskal gidoilari bakarrenetarikoa zara. Posible da hori horrela gertatu eta gainera arrakasta lortzea? Zaila izan da zuk hartutako bidea aukeratzea?
ETBrekin edo ez, beti da zaila mundu honetan murgiltzea. Gainera, ez dut inoiz telebistan lan egiteko asmorik izan. Canal + katearentzako egin izan dut lanen bat, baina ekoiztetxea abian jarri bezain laster, idatzi ditudan gauza gehienak pantaila handiko zinemari begira izan dira. Mundu honetan batzuetan laino tartean zaude eta bestetan lur azpian sakon. ETBrentzako egun lan egitea nahiko konplikatua da, irudiaren mundu honetan beti tentuz ibili behar zara .

Euskal gidoilarien maila ona dela uste al duzu? Euskal Herrian idatzitako gidoiak esportatu daitezke?
Euskal Herrian maila ona dagoela...dudarik gabe, gidoilari onak sortu dira gure herrian, ezagunenak aipatzekotan hor dituzu Jorge Gerrikaetxeberria, Julio Medem, Jose Miguel Ibarretxe, Calparsoro...profesional onak daude, gutxienez bertoko gidoilariak Estatukoen parean daude eta zineman zer esanik ez. Maila altua da.
Bertoko gidoiak esportatzeko zine industria indartsu baten babesa izatea beharrezkoa da. Gidoien maila ona da oso, baina aipatutako hori falta zaio. Euskal Herriko gidoilarien %80 Euskal Telebistan ari da lanean, muga batekin egiten duzu topo. Beraz, Madrilera jotzen dute askotan, aukera dutenek, bertan muntai aretoak, laborategiak, alegia, azpiegitura beharrezkoa aurkitzen dutelako.

Eta nolakoak dira gidoilarien lan baldintzak? Gutxietsita sentitzen al zarete?
Gutxietsita noski baietz eta askotan esplotatuak ere bai. Ez da izan nire kasua, nire anaiarekin batera ekoiztetxe bat abian jarri dugulako eta gure proiektuak guk geuk landu ditugulako. Baina Estatu mailan, gidoilariaren irudiak gidoia idatzi aurretik du garrantzia, behin idatzita eta gidoia erosita, desagertu egiten da. Sarritan gainera, gidoilariak jasaten du presio handiena, gidoia amaitzeko epe jakin bat jartzen zaiolako eta ekoizleak beti dituzu gainean. Estatu Batuetan adibidez, filmatuko den pelikularen aurrekontuaren zati garrantzitsu bat gidoiaren prestakuntzarako erabilten da. Eredu hori jarraitu behar dugu hemen.

Profesionala ez den gidoilari asko dago lanean, idazleak, aktoreak... Zein irizpiderekin hartzen da jendea gidoiak egiteko?
Zinemaren munduan hori arlo guztietan gertatzen da. Egun, antzezteko gai ez diren hainbat pertsonaia ezagunekin egin dezakezu topo, ez dira aktoreak baina telebistan irudia da garrantzitsuena. Zuzendari lanetan diharduten zenbait pertsonaia ezagutzen dut ere, lotsagarria da, ezaguna egiteko jendeak edozer egiten du. Nire kasuan, nik denetarik egin dut, muntaia, ekoiztu, zuzendu eta batez ere gidoiak idatzi, eta galdetzen badidazu, oraindik ez dakit nire burua gidoilaritzat daukadan. Zerbait izatekotan zinezaletu amorratua naiz, hori bai

Curriculum Vitae
Muntaia lanetan:
"Akixo" eta "El reino de Victor" laburrak.
Gidoilari lanetan:
"Alas de Mariposa" (Juanma Bajo Ulloa)
" La madre muerta" (Juanma Bajo Ulloa)
" Mi corazón" laburra.
"El documental marciano sobre la especie humana"
"El hombre Ubicuo" laburra.
Ekoizle lanetan:
«Problemas" Barrikada-ren klipa.
"Por qué yo?» Los enemigos-en klipa.
"El bulevar de los sueños rotos" Joaquin Sabinaren klipa.
"La armeria en casa"
"Americanos cotidianos" laburra.
Zuzendari lanetan:
"Grease ya es español" telebista iragarkia.
"La armeria en casa".


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude