NIKOTINARIK GABEKO GIDOIAK


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Zigarrokinen konpainian, tabakoaren ke urdinak inguratzen duen betaurrekodun tipoa, idazmakina zaharra eta bourbon botila azpian zenbait pertsonairen arteko elkarrizketez betetako folio pila. Marlboro zigarroa ezpainekin laztantzen duen gidoilari bakarti eta frustratuaren irudia bikain pantailaratu zuen Nicholas Ray zuzendariak "En un lugar solitario" filman. Bogartek errebolberra alde batera utzi eta idazteari ekiten dio Hollywood ustelean. Gaurko gidoilariak Lauren Bacall bezalako emakumea seduzitzeko gai ote dira?

50eko hamarkadaz geroztik, gauzak asko aldatu dira, azken aldian tabakoaren aurka egiten ari den kanpainari esker, gidoilari askok erretzeari utzi diote, whiskya ez da jada irudimena pizteko erabilitako edabe magikoa eta askok ez dute bakardadean lan egiten, taldeko eginkizuna bihurtu da.
Idazmakinaren tekla zaharren ohiko hotsa ez da jada inon entzuten, gidoilarien hatzak ordenagailu bizkorraren arratoia erabiltzera ohitu dira. Eta hau guztia gutxi balitz, gainera, telebistak fikzioaren garunak lapurtu dizkio zinemari.
Telebistak aldaketa ugari eragin ditu gidoilarien jardueran. Egun ETBn emititzen diren telesailen atzean gidoilariez osatutako koadrilak aurkitzen ditugu. Guztien artean pertsonaiek jokatuko duten nortasun eta izaera erabakitzen dute eta egunero biltzen dira kapitulu bakoitza antolatu asmoz. Gidoilariek telesailak jarraituko duen bidea erabakitzen dute baina elkarrizketak egiten dituzten idazle ezkutuek mamia zehazteari ekiten diote. Talde lana da, irudimen bizidunek elkarrekin aritu behar dute, emaitza borobila izan dadin.
Estatu Batuetako telesailak genituen orain lauzpabost urte audientzietako errege, berton ekoiztutako lanak jendearen onespena lortzen hasi diren arte. Azken aldian emititu telesail kopurua nabarmen handitu da, Euskal Herrian "Gure familia eta beste piztia batzuk" telesailak ireki zuen bidea. Pausoka ekoiztetxearen eskutik Euskal Telebistak emititu zuen lehen telesaila izan zen. Horren ondoren fenomeno soziologiko bihurtu den "Goenkale"k marka guztiak hautsi ditu. Mila kapitulutik gora emititu dira eta seigarren denboraldiari ekin diote aurten gidoilariek.


PROFESIONALEN BILA.

Zine industria oraindik Euskal Herrian errotzeko dagoela ez da sekretua inorentzako eta gutxiago Isabel Alba, Euskal Herriko Gidoilari Profesionalen Elkarteko presidentearentzat. Albaren ustetan, gabezia horrek gidoilariei telebistan soilik lan egiteko aukera eskaintzen die, "gidoilari onak normalean Euskal Herritik alde egiten dute, beraien proiektuak errealitate bihurtzeko aukera gehiago dituztelako". Egun, Euskal Herrian bertan 120 gidoilari daude, hauetatik erdiak profesionalak, besteak ikastaroetan ikasitako esperientzia gabeko gidoilariak. Eta guztientzako hedabide bakarra, Euskal Telebista, alegia.
EHGPE-ko presidenteak azaldu digunez, gidoilari gehienak ETBrako edota beronentzako lan egiten duten ekoiztetxeentzako egiten dute lan, "Euskal Herrian ditugun mugak gaindiezinak dira, gainera, askotan ekoiztetxeek esperientzia gabeko gidoilariak kontratatzen dituzte kostuak murrizteko. Ondorioak sarritan begibistan daude, hots, lan kaskarrak ekoizten dira". Horrez gain, gidoilariak egoera ezegonkorrean egiten dutela lan azpimarratzen du Albak, "asko dira gidoiak egiteaz gain beste lan batzuetan aritzen direnak, gutxi irabazten dute eta sarritan esplotatuak ere badaude".

Etxea lantoki bihurtu duten gidoilariak ere badaude, egun dauden abantailekin, idatzitako gidoiak posta elektronikoz bidaltzen dituztenak. Albaren aburuz, egun telebistarako egiten den lana esportatzea ezinezkoa da, kalitate falta nabarmena dagoelako.

EUROPAKO FEDERAZIOA.

Ekainaren 26 eta 27an bildu ziren Atenasen gidoilari profesionalak Europako Federazioaren helburuak zehazteko. Bi dira batez ere aipatu erakundeak dituen helburuak, alde batetik Europako produkzioa babestu, alegia, Estatu Batuek egun duten produkzioaren aurrean bertako lana bultzatu eta bestea, hizkuntza gutxiagotuen ekoizpenen defentsa egin. Horrez gain, gidoilarien kode deontologikoa osatzeko asmoa dute Federazioaren bultzatzaileek. Albak azaldutakoaren arabera, gai honen inguruan Frantziak duen jarrera bereganatzea litzateke egokiena. Nouvelle vague-en jaioterriak, Hollywoodeko ekoizpenen emisioak mugatzea erabaki du bertako produkzioak bultzatu asmoz.


«TELELILURA».

Euskal Herriko Gidoilari Profesionalen Elkarteko kideen ekimenez, Euskal Telebistak ekoiztutako telesailei buruzko liburua kaleratzear dago. Bere izena "Telelilura" eta egilea, Ainhoa Irazu. Idazlearen esanetan, aipatu liburuan, azken hamar urteetan telebista publikoak abian jarritako telesailak aztertzen dira, "23 telesail egin ditu ETB-k egundaino eta ibilbide horretan jasandako bilakaera ikusgarria izan da, gidoi eta produkzio arloetan batez ere".
Fikzioa gaztelaniaz sartu zen ETBn, bikoizketak beharrezkoak ziren eta ez zegoen bertoko ekoizpenik, "azkenean beste bide bat lantzeko erabakia hartu behar izan zuten, bikoizketak hotzak ziren eta fikzioa euskaratu beharra zegoen".
Egun eta Goenkalek izandako arrakastari esker, formula berriak sortu dira, euskarazko fikzioak bizirik dirau, baina audientziek dute horretarako erabakia, "jendeak gustuko ditu bertoko ekoizpenak, ‘Jaun eta jabe’, ‘Bi eta bat’ edota ‘Ertzainak’en adibideak ditugu hor, kalitatezko produktuak dira eta hori jendeak eskertu egiten du". Iraila eta urria bitartean plazaratuko da "Telelilura" liburua Ainhoa Irazuk berak astekari honi eginiko adierazpenen arabera

Eduardo Bajo Ulloa
Eduardo Bajo Ulloa
Gasteizen jaiotako zinegile gazte honen ibilbidea luzea izan da oso. Irudi eta teknologi berrien zentrua utzi bezain laster, muntatzaile gisa aritu zen TVE-n. Bere lehen hiru laburrak SUPER-8 formatuan filmatu zituen. "Akixo" (16mm) eta "El reino de Victor" (35mm) laburretan parte hartutakoa, Goya eta Zinebiko sari nagusiak bereganatu zituen. Bere anaia Juanmarekin ekoiztetxea jarri zuen martxan eta bertatik sortuko dira "Alas de Mariposa" eta "La madre muerta" film aski ezagunen gidoiak. Ekoizle, zuzendari, gidoilari... Eduardo Bajo Ulloaren curriculum-a, bikaina bezain luzea da eta Euskal Herriko gidoilarien egoeraz hitz egin asmoz berari egin diogu elkarrizketa.

Euskal Telebistarentzako lanik egin ez duen euskal gidoilari bakarrenetarikoa zara. Posible da hori horrela gertatu eta gainera arrakasta lortzea? Zaila izan da zuk hartutako bidea aukeratzea?
ETBrekin edo ez, beti da zaila mundu honetan murgiltzea. Gainera, ez dut inoiz telebistan lan egiteko asmorik izan. Canal + katearentzako egin izan dut lanen bat, baina ekoiztetxea abian jarri bezain laster, idatzi ditudan gauza gehienak pantaila handiko zinemari begira izan dira. Mundu honetan batzuetan laino tartean zaude eta bestetan lur azpian sakon. ETBrentzako egun lan egitea nahiko konplikatua da, irudiaren mundu honetan beti tentuz ibili behar zara .

Euskal gidoilarien maila ona dela uste al duzu? Euskal Herrian idatzitako gidoiak esportatu daitezke?
Euskal Herrian maila ona dagoela...dudarik gabe, gidoilari onak sortu dira gure herrian, ezagunenak aipatzekotan hor dituzu Jorge Gerrikaetxeberria, Julio Medem, Jose Miguel Ibarretxe, Calparsoro...profesional onak daude, gutxienez bertoko gidoilariak Estatukoen parean daude eta zineman zer esanik ez. Maila altua da.
Bertoko gidoiak esportatzeko zine industria indartsu baten babesa izatea beharrezkoa da. Gidoien maila ona da oso, baina aipatutako hori falta zaio. Euskal Herriko gidoilarien %80 Euskal Telebistan ari da lanean, muga batekin egiten duzu topo. Beraz, Madrilera jotzen dute askotan, aukera dutenek, bertan muntai aretoak, laborategiak, alegia, azpiegitura beharrezkoa aurkitzen dutelako.

Eta nolakoak dira gidoilarien lan baldintzak? Gutxietsita sentitzen al zarete?
Gutxietsita noski baietz eta askotan esplotatuak ere bai. Ez da izan nire kasua, nire anaiarekin batera ekoiztetxe bat abian jarri dugulako eta gure proiektuak guk geuk landu ditugulako. Baina Estatu mailan, gidoilariaren irudiak gidoia idatzi aurretik du garrantzia, behin idatzita eta gidoia erosita, desagertu egiten da. Sarritan gainera, gidoilariak jasaten du presio handiena, gidoia amaitzeko epe jakin bat jartzen zaiolako eta ekoizleak beti dituzu gainean. Estatu Batuetan adibidez, filmatuko den pelikularen aurrekontuaren zati garrantzitsu bat gidoiaren prestakuntzarako erabilten da. Eredu hori jarraitu behar dugu hemen.

Profesionala ez den gidoilari asko dago lanean, idazleak, aktoreak... Zein irizpiderekin hartzen da jendea gidoiak egiteko?
Zinemaren munduan hori arlo guztietan gertatzen da. Egun, antzezteko gai ez diren hainbat pertsonaia ezagunekin egin dezakezu topo, ez dira aktoreak baina telebistan irudia da garrantzitsuena. Zuzendari lanetan diharduten zenbait pertsonaia ezagutzen dut ere, lotsagarria da, ezaguna egiteko jendeak edozer egiten du. Nire kasuan, nik denetarik egin dut, muntaia, ekoiztu, zuzendu eta batez ere gidoiak idatzi, eta galdetzen badidazu, oraindik ez dakit nire burua gidoilaritzat daukadan. Zerbait izatekotan zinezaletu amorratua naiz, hori bai

Curriculum Vitae
Muntaia lanetan:
"Akixo" eta "El reino de Victor" laburrak.
Gidoilari lanetan:
"Alas de Mariposa" (Juanma Bajo Ulloa)
" La madre muerta" (Juanma Bajo Ulloa)
" Mi corazón" laburra.
"El documental marciano sobre la especie humana"
"El hombre Ubicuo" laburra.
Ekoizle lanetan:
«Problemas" Barrikada-ren klipa.
"Por qué yo?» Los enemigos-en klipa.
"El bulevar de los sueños rotos" Joaquin Sabinaren klipa.
"La armeria en casa"
"Americanos cotidianos" laburra.
Zuzendari lanetan:
"Grease ya es español" telebista iragarkia.
"La armeria en casa".


Azkenak
2024-11-19 | Leire Ibar
Langile bat hil da Petronorren konortea galdu ostean

Astelehen honetan zendu da langilea Muskizeko enpresan, mantentze lanak egiten zituen bitartean. Zerbitzu medikuek berehala esku hartu bazuten ere, ez zuten lortu suspertzea. UGT sindikatuak lan istripu honen arrazoiak ikertzea exijitu du.


2024-11-19 | Leire Ibar
Palestinako genozidioa salatuko du ikasturte honetan ere Gure Haurrak Ere Badira mugimenduak

Azaroak 20an, Haurren Nazioarteko Eguna, ikastetxe sarreretan krespoi belzdun bandera palestinarra eta bi zapata pare jartzea proposatu du hezkuntza arloko ekimen herritarrak. Azaroaren 30etik urtarrilaren 31ra bitartean haur palestinarrentzako elkartasun mezuak jaso eta ondoren... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Ijito herria ikusarazteko programazio didaktiko bat prestatu du Hezkuntza Sailak

“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Nafarroako Unibertsitate Publikoak Justizia Errestauratiboko Titulua eskainiko du 2025ean

Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie. 


2024-11-19 | Pau Lluc i Pérez
Hainbaten artean, bat

Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]


2024-11-19 | Jon Torner Zabala
Fermin Muguruza: “Pradales lehendakaria bere Justizia Sailarekin ados dagoen jakin nahiko nuke”

Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]


2024-11-19 | Mikel Aramendi
G20ko protokoloa eta Txinaren lau marra gorri

Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]


Jaurlaritzak pobreenak berriro lotu ditu iruzurrarekin, dirulaguntzetan salaketak egiteko postontzi anonimoa jarrita

Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]


‘Bizkarsoro’ Donostiako zinemetara iritsiko da, Bageraren, udalaren eta SADEren elkarlanari esker

Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]


2024-11-19 | Gedar
Kartzelatik irtetean ematen zen diru-laguntza apurra desagerrarazi dute Espainiako Estatuan

Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.


2024-11-18 | Euskal Irratiak
Palestinar herriari elkartasuna helarazi diote Makeatik

Palestina, mediatikoki aurkeztua ez den bezala, aipatu zen joan den larunbatean Makean, mintzaldi, tailer, merkatu eta kontzertuen bidez.


2024-11-18 | Uriola.eus
Bilboko Higiezinen Azokan protesta egin dute asteburuan Euskal Herriko etxebizitza sindikatuek

Asteburu honetan Euskalduna Jauregian Euskadiko Etxebizitza eta Dekorazio Higiezinen-aretoa egon da. Sustatzaile eta higiezinen agentziek eraikuntza berriko promozioak eta bigarren eskuko etxebizitzak eskaini dituzte partikular eta profesionalen erosketa eta inbertsiorako... [+]


Eguneraketa berriak daude