«UPN-REN ALTERNANTZIA PRESTATZEN HASTEKO ORDUA DA»


2021eko uztailaren 19an
Aste batzuk pasatu dira ekainean oposizioko alderdiekin -EHrekin ezik- izan dituzuen elkarrizketak egin direnetik. Zein ondorio atera duzue?
Ez dugu esango izugarri positiboak izan direnik, hori erraza bai, baina egiazkoa ez litzatekeelako, baina egin zaizkigun begirunezko kritika onargarriak kontuan hartuta, positiboak izan dira. Etorkizuneko alternatiba lantzen hasteko oposizioaren zeregina pixka bat gehiago koordinatu nahi izan da. Gaur egun egoera dagoen bezala egonda hori da egin daitekeena, oposizioko gainerako taldeekin harremana izatea eta EHri biolentzia gaitzestea eskatzea, honekin ere kontaktuak izan ahal izateko. UPNk ez du gehiengorik, baina balu bezala dihardu, besteak existituko ez bagina bezala; beren estrategian itxiak jarraitzen dute, Euskadin oso emaitzak kaskarra eman badie ere. 2000ko hauteskunde orokorretan izan zuten boto uholdearen biharamunarekin daude oraindik, eta uste dute emaitza haiek hauteskunde autonomikoetara eraman daitezkeela.

EA eta EAJri dagokienez, hasitako harremanak estrategikoagoa izan nahi duela dirudi.
Alderdi nazionalistak dauden beste autonomietan, alderdia elkarlanean ari da haiekin, hala behar denean behintzat; hor daude esate batera Aragoi, Katalunia eta Galizia. Horrek gu ere EAJ eta EAra hurbiltzera garamatza: lurraldetasunari dagokionez ez dugu berdin pentsatzen, baina beste gai askotan bat egiten dugu.

Estatu mailan PSOEk ez du arazorik izan beste alderdi nazionalista ba-tzuekin harremanak izateko ezta akordioetara heltzeko ere. Hemen badirudi, EAEko hauteskundeen emaitzak bultzada handia izan duela orain zuek izan duzuen ekimenean.
Bai, ez dakit euskal hauteskundeetako emaitza beste bat izan balitz modu berdinean arituko ginatekeen. Badu halako eraginik bai. Argi dut orain egiten ari garena dela onena Nafarroarentzat, beti ere kontuan hartuta alderdi guztiek eskuak zabalik dituztela Gobernuarekin akordioetara heltzeko. Dena den, jadanik ordua da UPNren alternatiba egituratzen hasteko, alternatiba aurrerakoiagoa eta ezkertiarragoa. EAJ ez da ezkerrekoa, baina bai UPN baino askoz aurrerakoiagoa.

Dena den, dauden indar harremanak egonda eta EH kontuan hartzen ez baduzue, jai dago.
Hala da bai.

Eta bizpahiru urtetan aldatu ahal izango litzateke zerbait?
Bi urte barru hauteskundeak dira.

Horregatik.
EH izan ezik, gainerako indarrek UPN gaindituko bagenu, gobernu alternatiboa izango litzateke segurtasun osoz.

Espainia federalaren proiektua lantzen ari da gaur egun PSOE. Horretan EAEk eta Nafarroak, biek hala nahi izanda, marko horren barruan beraiek nahiko luketen harreman maila finkatu ahal izango lukete?
Gai honekin batzuetan liturgia gehiegi egiten da, besteetan politika gehiegi eta beste batzuetan gauzak bere onetik ateratzen dira. Nafarroak eta EAEk zenbait identitate berberak dituzte, baina ez dago zergatik zoratu behar horiek bideratzeko organu bateratu eta halakoekin. Autonomia edo estatu federatuen arteko harremana askoz normalagoa izan beharko luke. Ez dut esango Aragoirekin bezala izan behar duenik, berdina ez delako, baina egia da Tafallatik beherakoek Aragoirekin dutela identitate eta berdintasun maila handiagoa Euskadirekin baino. Nafarroako Iparraldean alderantziz da, eta horregatik izan behar dira kontuan Nafarroako identitate guztiak.

Ni ez nintzen ari elkarkidetza organu bateratuez, federazioen asimetria eta simetria saltsa horretan guztian, EAE eta Nafarroako Foru Komunitatearen erabaki ahalmenaz baizik.
Bi komunitate hauek, beste gutxi batzuekin batera asimetrikoak lirateke; desberdintasun horiek beti egon dira eta naturaltasunez hartu behar dira. Berdintasunak dituzten komunitateen artean eta gainera asimetria horren barruan egonda harremana askoz sendoagoa izatea logikoa da.

Administrazio foralean UPNk euskararen erabilerarako ateratako dekretuaren ondoren, irakaskuntza mailan beste dekretu bat aterako duen susmoa zabaldua dago. PSNk beharrezkoa ikusten du halakorik?
Asko hitz egin izan da dekretu foralen aurrean guk izandako jarreraz eta modu arinean gainera, agian guk gai horrekin inoiz ez dugulako nahi izan politika egitea, politika delako euskararen etsairik okerrena. UPNk Euskararen Legea aldatu nahi izan zuen, egungo hiru eremuak bitan utziz, eta guk ez dugu uste halakorik egin behar zenik, lege horrek euskara eta gaztelania Nafarroan elkarrekin bizitzea ahalbideratu duelako. Dekretuaren zati batekin ados gaude eta hala esan genuen: administrazioan sartzeko ondo irudi-tzen zaigu euskara meritua izatea eta ez ezinbesteko baldintza, jende askok ezin duelako edo ez duelako nahi euskara ikasi. Hortik aurrera egin den guztiarekin ez gaude ados, baina akaso ez gara oso erasokorrak izan gaiarekiko eta, halakoetan, hori egiten ez denean, agian badirudi bestearekin zaudela. Oso zuzenetik jarraituko dugu euskararen inguruan Gobernuak egin dezakeena eta ados ez bagaude garbiki azalduko dugu. Gobernuak ezin dezake egin UEUrekin egin duena; hau da, Nafarroako administrazioarekin halako harreman luzea izan duen elkarte kultural bati ezin zaio diru-laguntza kendu Gobernuak euskararen aurka gerrilla gerra bat hasi duelako. Errusiako Ikasketa Elkarteak Iruñean udako ikastaroak egingo balitu, seguruenik dirulaguntza jasoko luke. Atzo pertsona bati entzundakoa da: «Newton gipuzkoarra balitz. Nafarroako Gobernuak ez luke grabitatearen legea onartuko». Zenbait eremutan gertatzen ari diren gauzekiko adibide esanguratsua dela uste dut.

Bada, euskararen munduan nahiko barneratua dago PSNk euskararen gaietan egiten uzten diola UPNri.
PSNk inoiz ez dio utziko UPNri Euskararen Legea aldatzen, eta guk beti esan dugu lege hori ari dela bermatzen Nafarroan euskararen garapena. Baina UPN argia da, eta legea aldatu ezinean, bere menpeko eremuak dekretuz aldatzen ditu. Guztiok uzten diogu egiten UPNri.

Zergatik ez da bultzatzen elkarrizketa giroa Nafarroako Unibertsitate Publikoan euskararen inguruan eman diren arazoak direla eta?

Pertsona talde batek -handiagoa edo txikiagoa berau- arazo bati buruz -unibertsitatean euskararen araudia alda-tzea- hitz egin nahi duenean, postura desberdinen artean elkarrizketa bultza-tzea logikoena da, halako kasuetan isiltasuna delako kaltegarriena. Jakina, unibertsitatea okupatzea ere ez da jarraitu beharreko eredurik egokiena, baina ezta ondoren egin zena ere. Elkarrizketa behar da, beraz, baina elkarrenganako begirunea izanda eta elkarrizketatik aterako den emaitza denek errespeta dezaten.

POLITIKO ETA UDALTZAIN
Merkatal munduari lotuta ibili zen zenbait urtetan, saltzaile gisa; segurtasunaren munduan ere aritu izan da eta gaur egun Iruñeko Udaltzaingoaren Zerbitzu Berezietako kidea da, PSN-n jarduteko eszedentzian badago ere. Iruñeko Udaltzaingoaren bozeramaile izan zen, eta gaur egun PSNren bozeramaile da. Politikoki Euskadiko Ezkerratik dator eta hau desagertzean PSNra jo zuen duela 8-9 urte.


Azkenak
1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


2025-02-12 | Iñaki Barcena
Aroztegiaren silogismoa

Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.

Tesia: Baztango... [+]


Antzinako hegaztien gidaliburua

Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du. 

Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]


Despremu deprimituaren ondarea

Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]


2025-02-12 | Edu Zelaieta Anta
Gainbabesaren desbabesa

Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]


Harreman publiko-komunitario-kooperatiboak eraikitzeaz

Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]


Eguneraketa berriak daude