DIGITALIZAZIOAK LAN ARAZO BERRIAK ERAGITEN DITU


2021eko uztailaren 20an
Digitalizazio prozesua gaur egungo legerian jasotzen ez diren arazoak edo lan-gatazka berriak ari da sortzen enpresetan. Lantegietako hitzarmenetan ere ez dira kontuan hartu izan orain artean. Espainiako Estatuan bi epai eman dira enpresetako langileek beren komunikazioetarako posta elektronikoa erabili izanagatik jarritako salaketen ondorioz; baina bietako inork ez dio gaiari bere sakontasun osoan erantzun. Espainiako Entzutegi Nazionalak joan den otsailean eman zuen bere iritzia Banco Bilbao Vizcaya Argentaria BBVA-ko zuzendaritzaren eta CCOO sindikatuaren artean lantokian posta elektronikoa erabiltzearen inguruan sortutako auzi batean. Sindikatu honek 1999az geroztik «e-maila» erabiltzen zuen bere komunikaziorako, baina bankuak filtro bat jarri zuen, sistema informatikoa gaindituta utzi zuelako. Entzutegiak erabaki zuenaren arabera «enpresak badu eskubidea sindikatuari e-mailaren erabilera kaltegarririk ez egiteko eskatzeko», baina ez du sindikatuaren eskubidea aitortzen; eskubideak indarrean jarraitzen duela eta muga batzuk dituela egiaztatzen du, aldiz.

Bada beste epai bat Epaitegi Gorenak emana 1995ko urrian. IBMko sindikatu batek bere komunikazioetarako e-maila erabiltzen uzteko eta bere WEB orrian leku bat emateko eskatu zion zuzendaritzari. Auzian aritu ondoren, Epaitegi Gorenak ez zuen onartu sindikatuak horretarako eskubiderik zuenik eta gaur egungo legeriak horrelakorik aurreikusten ez zuela esan zuen. Beraz, langileek enpresako e-maila erabiltzeko eskubideari dagokionez, arau-hutsune baten aurrean gaude, eta ez dago horri buruzko nahiko jurisprudentzia.

POSTA ELEKTRONIKOAREN ARAZOAK.

Enpresen digitalizazioak arazo berriak sortzen ditu langileen komunikazioan. Arazo gehienak lau esparrutan biltzen dira eta honako galderei erantzungo liekete: enpresariak ba al du eskubiderik langile baten e-maila irekitzeko? Enpresariak ba al du eskubiderik langile baten ordenagailuan sartzeko? Enpresak ba al du eskubiderik langile batek egiten duen Interneten erabilera kontrolatzeko? Sindikatuek bere komunikazioak egiteko e-maila erabiltzeko eskubiderik ba al dute?
Gai hauek orain artean ez dira ia batere aztertu izan. Nolanahi ere, martxoan E-labor izeneko topaketa batzuk izan ziren Cuatrecasas.com enpresak antolaturik. Arazo horiek landu dituzten topaketa horren berri luze eta zabal eman dute ekonomiako gaiei buruzko «Expansión»egunkari madrildarrean. Bertako hizlarietako bat Pompeu Fabra Unibertsitateko Lan Zuzenbide eta Gizarte Segurantzako katedraduna eta Cuatrecasas.com-eko aholkulari Salvador Del Rey izan zen, eta «komunikazio telematikoen erabateko iraultza» azpimarratu zuen. Bere iritziz, orain artean jende gutxik erabiltzen zuen telefonoa lanerako tresna gisa, baina orain PCa, hardwarea eta softwarea edozeinek erabiltzen ditu bere lanerako. Erabateko «jauzi kualitatiboa» egin da.
Enpresatan gertatzen den e-mailari buruzko arazoa aztertzeko garaian, Del Rey-ren ustetan, e-maila irakurtzen eman daitekeen denbora da benetako arazoa. Katedradunak emandako datuen arabera, langile batek hogeita hamar e-mail inguru jaso ditzake egun batean, eta bi ordu behar ditu horiek irakurtzeko, bideratzeko eta erantzuteko. Bide horretatik jarraituz gero, 2002. urterako lau ordu beharko ditu.


Erantzun legalik gabeko galderak.

Enpresariak langilearen e-maila irekitzeko zenbaterainoko eskubidea duen zalantzan jartzen duen lehenengo galderari dagokionez, Del Rey-k dioenez, Justiziako Epaitegi Gorenen hainbat epaitan onartu egiten da eskubide hori. Posta elektronikoa enpresarena denez, enpresariaren esku dago hor sartzea. Nolanahi ere, katedradunaren esanetan, enpresak gutxieneko interes bat bederen behar du e-mail horietan begiratzeko, baldin eta delitu zantzurik ez badago. Del Rey-k gomendatzen duenez, enpresak jokabide-arauak eduki behar ditu, eta arau horien artean garbi adierazi behar du e-maila lantokiaren tresna bat dela eta bertako gai profesionaletarako soilik erabil daitekeela.
Langilearen ordenagailuan sar daitekeen galderari dagokionez, Langileen Estatutuak langileen armairu pertsonalari buruz ezarritakoak balio dezake Del Rey-ren ustetan. Enpresako titularrak badu horretarako eskubidea, baina baldintza jakin batzuk betetzea ziurtatu beharko du beti, esate baterako langilearen duintasunarekiko begirune osoa eta sindikatuen ordezkari bat aurrean egotea.
Hirugarren galdera Interneten erabilerari buruzko enpresaren kontrolari dagokio. Langileak Interneten egiten duen ibilbidea eta bisitatzen dituen web orriak enpresariak kontrola ditzakeen jartzen da zalantzan. Katedradunaren ustez, Internet norberaren gauzetarako erabiltzea zigortzeko moduko jokabidea da, nahiz eta, bere iritziz, enpresak argi adierazi beharko lukeen Interneten erabilerak beti laneko gaiei loturik egon behar duela. Enpresariak ez badu aurrez adierazpen argi bat egiten, pribatutasun irudipen bat sor daiteke langileen artean, eta horiek esan dezakete inork ez diela inoiz jakinarazi ezin zutela Internet bere gauzetarako erabili. Aurrez adieraziz gero berriz, nahiz eta legezko arau garbirik ez egon, enpresariak, enpresaren ikuspegitik nolabaiteko interesen bat baduela frogatuz gero, aukera izango luke e-mailak begiratzeko eta Interneteko ibilerak kontrolatzeko, betiere langilearen duintasuna errespetatzen duela ziurtatuz.
Laugarren galdera sindikatuek beren komunikazioetarako posta elektronikoa erabiltzearen eskubideari atxikita dago. Del Rey katedradunak erreportaje honen hasieran aipatu ditugun BBVA eta IBMren epaiak aipatzen ditu. Bere ustez, bi epai horiek ez diote sindikatuen eskubide horri buruzko arazoari irtenbide garbirik eman. Hala ere, bere iritziz, epai horiek adierazten dutenaren arabera, sindikatuek e-maila erabiltzen dutenean muga nabarmen bat izango dute: konpainiaren zerbitzariak gainezka egin ez dezan saiatu beharra daukate.
Ikusten denez, enpresen digitalizazioak, lan arazo berriak eragiteaz gainera, zalantza ugari sortzen du. Eta horrek, batetik, arautze bat eskatzen du enpresaren aldetik eta, bestetik, hitzarmen kolektiboetan horrelako egoerak aurreikustea.


INKESTA BAT.

Azken asteotan ezagutu da Kataluniako Domeus.es enpresak egindako inkestaren emaitza. Horren arabera, langileen %74k bere betebehar pertsonaletarako erabiltzen du posta elektronikoa, eta %95ek telefonoa erabiltzen du zentzu berean. Inkestari erantzun diotenen %59k, bere mezu pribatuetarako eta sarean nabigatzeko, astean 30 minutu inguru erabiltzen duela aitortzen du; %37,1ek 30 minututik ordubetera bitartean; eta %4,8k astean bi ordutaraino.
Inkestari erantzun dioten gehienen ustez, enpresak ez luke langileen posta elektronikoa begiratu behar. Enpresa askoren ustetan, ezinbestekoa da posta elektronikoaren erabilera arautzea, eta sindikatuek, berriz, hortaz baliatzeko eskubidea aldarrikatzen dute. Hainbat elkartek horri buruzko kode etikoa bultzatu nahi du

Ekonomia berriak lan antolamendua irauli du
Ekonomia berriak informazioaren autobideekin, sare globalekin eta sareetako teknologiarekin erabateko iraultza ekarri du lanaren antolamenduan, eta hainbat sindikatu hasiak dira baliabide hauek guztiek lan munduan izan dezaketen eragina aztertzen eta horri buruzko gogoeta egiten. Iraultza honen eraginik handienetakoa, inolako zalantzarik gabe, orain arte enpresek zekarten langileen kontzentrazio handi horiek hautsi eta langileen sakabanaketa eta isolamendua ekartzean datza. Lehenengo industri iraultzak sakabanaturik zeuden langileak lantegi handietan biltzea eragin zuen, eta orain, atzera, aurkako bideari ekin zaio lanaren antolamendua hankaz gora jarriz.

Enpresarientzat antolamendu berri hau askoz errentagarriagoa da, lantegi handi batean biltzen aritu gabe, bulego txikietan sakabanatuz; norberaren etxebizitzetan isolatzeraino ere hel daiteke. Horrela, lehen telelangileak sortu dira. Hori dela eta lan arloko gatazka berriak sor daitezke, baina askoz ere banakakoagoak izango dira, eta gatazka kolektiboak desager daitezke. Gainera, horrelako lan antolamendu batean sindikatuen lana ere zailagoa gertatzen da, eta pixkanaka desagertu egingo litzateke enpresetako sindikatuen burokrazia, gaur egun zenbait ordezkari sindikalek duten ia erabateko liberazio egoera ere desagertaraziz.
Lan antolamendu hori langileen arteko elkartasunerako ere kaltegarri izango litzateke. Langile bat bere testuingurutik ateratzen denean, isolamendurako eta bakardaderako bidean jartzen da. Etxetik lanean aritzen den langileak gizartearekiko loturak galtzen ditu, eta, horren ondorioz, gaitasuna galtzen du behar lukeen garaian bere aldarrikapenak modu kolektiboan bideratzeko. Testuinguru horretan askoz zailago gertatuko lirateke langileen edo sindikatuen edozein eratako mobilizazioak. Hala, enpresariek gizartearen presio txikiagoa erdiesten dute


Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude