Bainuetxetik hondartzara
Oraindik ere herri honen inguruan hirugarren gune bat bisita genezake: Ekain haitzuloaren pintura garrantzitsuak (Lili ondoko bidean Sastarrain Baserri-Eskolaraino joanda), baina tamalez bisitarientzako itxita dago.
Lehenbizi herriguneraino eta geroago N-634 errepideraino itzuliz, 1,5 km.ra Urolaren itsasederrak Zumaiarako ongi etorria emango digu (erdigunea gure ezkerrean geratzen da). Herria Donostiarantz zeharkatuz, laister gure ezkerrera bertako itsaspadura eta ondoko hondartza ikusgarrien albotik pasako gara.
Andra Mariren Jaiotzaren eliza XVI. mendekoa da, horren erdialdean suntsitu zuen (herriaren zati handiarekin batera) sute baten ostean berreraiki baitzen. Halere, elementu batzuk (dorrea XVIII.ekoa) beranduago burutu ziren. Udaletxean Gipuzkoako Batzar Orokorrak bildu ziren, eta horren ondorioz, gela batean herri bakoitzari zegokion jesarlekuak gordetzen dira. XVIII. mendekoa, arkupe eta armarria ditu.
Jauretxeei dagokienez, plazan bertan dauden Iraeta eta Lizenziadokua (biak XVI.ekoak), Portalekua edo Jantzi-Etxe (XVI. mendea) eta beranduagoko Aritxe Zaharra (XVIII-XIX. mendea) azpimarra ditzakegu. Azkenik, erdiguneko bidegurutzean bertan harrizko gurutze ikusgarria ikusiko duzue.
Gertatzen dena zera da, nahiz eta Zestoatik oso hurbil egon, koba bera Debako udalerrian kokatua dagoela (Deba herria oso urruti egonik), eta bi udalak, bakoitza bere aldetik, pinturak (beti ere kopiak, inoiz ez orijinalak) turistikoki ustiatzeko proiektutan ari dira; ikusiko dugu zer gertatzen den.
Bidegurutzean bertan dugun Turismo Bulegoa atzean utziz, ezkerrerantz San Jose kalean Ubillos Jauregia topatzen dugu, alde zaharreko lehen monumentu azpimarragarria. Jatorrizko dorretxeari XVI.ean beste dorre bat eta patio ederra gehitu zizkioten, Birpizkundeko estiloa jarraituz. Bere ondotik hurbil dagoen Arritokieta Ermitaraino igo zaitezkete, hiriko zaindariaren babesleku atsegina.
San Jose kaleari jarraikiz segituan izen bereko karmeldarren komentua ikusiko dugu, 1609an fundatua, eta berau inguratuz Udaletxea, Foruen Enparantza presidituz, alde zaharraren bihotzean. Une honetan, herri askotako alde zaharretan gertatzen den bezala, onena pixka bat galtzea izan daiteke, norabiderik gabe paseatzea, kasualitateak txoko eta altxor izkutuak aurkiaraztea ekarriko digulako, Intxaurtxoetako Kalestua esaterako.
Paseo horretan ezinbestez aurkituko duzuena gotorleku itxurako San Pedro parrokia da. Harlanduz egina, bere eraikitzea XIII-XIV.ean hasi zen, baina dorrea XV. mendekoa eta sabaiak XVI.ekoak dira. Barruko nabe bakarrean eta gurutzeriako sabai ederraren pean altxor bat baino gehiago gordetzen da: flandiar triptiko bat, XVI.ean Juan de Antxietak eginiko erretaula nagusia edota eskaintza-ohol margotua (1475eko Gibraltar-eko itsas-batailaz), besteak beste.
Parrokiaren ondoan Ganboatarren Jauregia dugu, egin zenetik oso aldatua baina Erdi Aroko elementuak kontserbatzen dituena. Aipatzeko moduko beste jauretxe batzuk: Goikotorre (defentsa dorrearen elementuak geratzen dira), Torreberri (kanpoko hormak bakarrik), Olazabal (hareharrizko eta armarridun jauregi ederra) eta Kondekua (burdin forjatuzko balkoia).
Alde Zahar gehiena zeharkatu ostean Amaia plazara iristen gara, eta bertan ezkerrerantz hain zuzen, Itzurun hondartza garbi eta ederreraino eramango gaituen bidea hasten da. Ondoko beste bide batetik berriz, barrualde ederra duen eta begiratoki aparta den San Telmo baselizaraino iritsi gaitezke (XVIII.eko erretaula errokokoa). Beste aukera bat plazaren ondotik, Urola itsasoratu arte laguntzea da, beste aldean padura ikusgarria eta pixka bat aurrerago bere atzeko Santiago hondartza fina behatzen ditugun bitartean.
Paseoaren azkenaldean, itsasbarra hasi aurretik aipatzeko moduko beste bi eraikin ditugu: "Kresala" Beobide Museoa (zumaiar egilearen lanak ikusgai) eta Paola itsasargia, mendiska-balkoi baten gainean ezinhobe kokatua. Puntu honetan ibai ondotik atzera egin, Narrondo ibaiaren bokalean bertan oinezkoentzako zubi batetik Gernika Ibilbide atseginean zehar paseatzen jarraitu, eta berriz ere ezkerretik Urola zeharkatuko dugu, Zumaiako naturgunerik ikusgarri eta interesgarrienean sartzeko: padura.
Zigortutako ingurune honek (kirol-portua 2003. urterako bukatua egongo omen da eta dagoeneko paduraren beheko erdia betetzen du), itsasaldiaren arabera aurpegi bat ala beste bat erakusten du, baina biak ederrak, eta horrez gain padura eta dunek ekosistema bakana osatzen dute, beranduegi izan baino lehen bisitatzea gomendatua.
Padura eta hondartzaren artean Santiago ermita (XIII. mendekoa eta Zuloagak erosia) eta "Santio Etxea" Zuloaga Museoa konplexua kokatzen da, eibartar egile ospetsuaren lanez gain Goya, Zurbaran eta beste batzuenak ere erakusten dituena. Errepidearen beste aldean aldiz, "Laia" Euskal Herriko Artisau Produktuen Museo-Denda, nekazal munduko tresna eta produktuak ikusgai eta salgai dituena. Azkenik, Santiago hondartza zabala eta hondar finekoa geratzen zaigu, Getariara bidean.
Turismo Bulegoa-Udaletxea-Udaltzaingoa: Erdikale z/g. % 943- 14 70 10.
Anbulategia: % 943- 14 72 31.
Jatorduan:
Bedua Erretegia- Zumaia-Meaga bidea.
Geltoki Jatetxea- Toribio Altzaga.
Iraeta Jatetxea- Iraeta auzoa.
Jan eta lo egiteko:
***Gran Hotel Balneario de Cestona- San Juan plaza. % 943- 14 71 40. Logela bikoitza 11.400-13.500 pzta.
***Hotel Arocena- San Juan 12. % 943- 14 70 40. Logela bikoitza 7.800-10.820 pzta.
*Hotel Artetxe- San Juan plaza. % 943- 14 71 45. Logela bikoitza 5.800-7.300.
Agiña Nekazal Etxea- Aizarna-Arroa. % 943- 14 79 09. Logela bikoitza 3.500-4.000 pzta.
Lo egiteko:
Tolare Berri Nekazal Etxea- Arroa Goikoa - Arroa auzoa. % 943- 14 77 47. Logela bikoitza 4.000-5.000 pzta.
Zelaikoa Nekazal Etxea- Zelaikoa Baserria - Arroa auzoa. % 943- 14 74 92. Logela bikoitza 4.000-4.500 pzta.
ZUMAIA
Turismo Bulegoa: Zuloaga plaza 1. % 943- 14 33 96.
Udaletxea: % 943- 86 50 28.
Udaltzaingoa: Patxita Etxezarreta pasealekua. % 943- 86 15 00.
Osasun zentrua: Mendaro Mariñela. % 943- 86 08 62.
Gurutze Gorria: Axular z/g. % 943- 86 10 93.
Botika:
Otaño- Eusebio Gurrutxaga plaza 4. % 943- 86 11 04.
Bankuak:
BSCH, Kutxa eta Guipuzcoano- Erribera kalean.
Kotxe-tailerra:
Talleres Mecánicos Tau- Estazioko kalea 39. % 943- 86 17 03.
Jatorduan:
Basusta Erretegia- P. Etxezarreta 25 (N-634 errepidea). % 943- 86 20 73
Talaipe jatetxea- Julio Beobide ibiltokia. % 943- 86 13 92
Etxe Ona Kafetegi-jatetxea- Axular ibiltokia 10. % 943- 86 13 97
Justa jatetxea- Erribera kalea. % 943- 86 14 05
Kalari jatetxea- Erribera kalea % 943- 86 06 60
Abegileku- Itzurun zuhaitzbidea % 943- 86 51 46
Trapaia jatetxea- Erribera kalea % 943- 86 19 73
Txortena jatetxea- Oikia azuoa % 943- 86 05 54
Jesuskoa jatetxea- Oikia auzoa z/g % 943- 86 17 39
Talaipe jatetxea- Julio Beobide ibiltokia z/g % 943- 86 13 92
Lubaki jatetxea- Basadi, 15 (kiroldegian) % 943- 14 34 84
Udabe Estazio auzoa jatetxea- % 943- 14 31 14
Marina Berri jatetxea- Kirol portuan % 943- 86 56 17
Uzkudun jatetxea- Eusebio Gurrutxaga plaza % 943- 86 26 40
Muniosoro Erretegia- Aizarnazabal eta Mia bidean % 943- 14 76 83
Zumaia Hotela- Alai auzategia, 13 % 943- 14 34 41
Iriondo erretegia- Txikierdi auzoa z/g % 943- 86 13 90
Bedua erretegia- Zestoa auzoa z/g % 943- 86 05 51
Urtia Berri erretegia- Oikia auzoa % 943- 86 01 19
Azkue taberna-kafetegi-jatetxea- Basadi, 9 % 943- 86 17 80
Kabi (pizzas) taberna-kafetegi-jatetxea- Etxezarreta, 15 % 943- 14 33 79
Bar Txoko taberna-kafetegi-jatetxea- Artadi, 16 (San Migel auzoa) % 943- 86 21 89
Batzokia- Eusebio Gurrutxaga enparantza z/g % 943- 86 15 35
Lagun Artea taberna-kafetegi-jatetxea- Estazioko, 23 % 943- 86 13 94
Garoa taberna-kafetegi-jatetxea- Txomin Agirre kaia, 2 % 943- 86 21 81
Nikol Enea taberna-kafetegi-jatetxea- Baltasar Etxabe, 2 % 943- 86 01 21
Gure Txokoa taberna-kafetegi-jatetxea- San Pedro % 943- 86 09 70
Santixoko Kantina taberna-kafetegi-jatetxea- (udan bakarrik) Santixoko hondartza
Itzurun Kantina taberna-kafetegi-jatetxea- (udan bakarrik) Itzurun hondartza
Tomas taberna-kafetegi-jatetxea- Eusebio Gurrutxaga enparantza, 8 % 943- 86 19 16
Juaristi taberna-kafetegi-jatetxea- Poligono Basadi, 3 % 943- 86 18 53
Zalla taberna-kafetegi-jatetxea- San Pedro, 4 % 943- 86 23 87
Jubilatuen Egoitza- Eusebio Gurrutxaga enparantza, 3 % 943- 86 17 00
Urola txiringitoa taberna-kafetegi-jatetxea- Gernika parkean % 943- 86 26 56
Lo egiteko:
Jesuskoa Nekazal Etxea- Oikia auzoa. % 943- 14 32 09. Logela bikoitza 3.000-5.500 pzta.
Zelai Hotela- Itzurun hondartza z/g. % 943- 86 51 00. Logela arrunta 9.500-10.500 pzta. Talasoterapia zerbitzua ere bai.
Zumaia Hotela- Alai auzategia % 943- 14 34 41. Logela bikoitza 7.500-9.500 pzta.
Tomas Apartamentuak- Eusebio Gurrutxaga plaza % 943- 86 19 16. Prezioa 8.000-12.000 pzta.
Karakas nekazaletxea- Artadi auzoa % 943- 86 17 36. Logela bikoitza 5.000-5.500 pzta. Apartamentua 15.000 pzta. Sukalde erabilpena 500 pzta.
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.