Arroil Handia ebaki zuen ibaia


2007ko otsailaren 21ean
Ibaien neurriak aipatzerakoan luzerarena beti izaten da eztabaidagarria. EEBBetako Mendi Harritsuetan jaio eta Kaliforniako golkoan itsasoratzen den ibaiaren luzera 2.250 km da hainbat liburutan eta 2.750 km beste atlas batzutan... kontuak kontu uraren koloreak ibai honi izena ematen diola behintzat garbi dago.

Ziurrenik ez zarete inor abiatuko ibaiaren sorrera bila, iturburua zein ibaiadarretan dagoen ikustera edo Colorado estatuko zein txokoetan jaiotzen den aztertzera. Dena den ezbairik gabe ibai hau ezaguna egin duen fenomeno geologiko ikusgarria da aipatzekoa, Arroil Handia.


HISTORIA PIXKA BAT

Parajea denboran kokatzea geologoen zeregina litzateke, beraz, badakizue milioika urtetako eskala hartu beharko zenukete. Ipar Amerikako Hopi indioak bizi ziren (eta dira) inguruotan eta 1540. urtean gizaki zuriak ikusi zuen lehen aldiz Arroil Handia.
Leku honen ezaugarri nagusia zera da: laban zorrotz batek bezala ireki du ibaiak lurra eta 350 km luze eta 20 km zabal ditu. Ibai bazterrak uretatik oso urruti, oso goian daude, ia 2.000 m gorago.
1869an, Jhon Wesley Powell izeneko esploratzaile ausartak arroila osoa jaitsi zuen beste bederatzi gizonekin batera, lau txalupatan... beraiek bakarrik jakindako arrisku eta miseriak pasa ondoren irten ziren hiru hilabete beranduago.
XX. mendean gizakiak dozena erdi bat urtegi erraldoi eraiki arte, Colorado ibaia basatia, indartsua eta beldurgarria izan zen. Naturaren eta gizakiaren lanak bertan elkartu dira. Urak milaka urtetan egindakoa ikusgarria suertatzen bada, ingenieritzak ur horiek gelditzeko diseinatu dituen hormatzarrak ez dira txantxetakoak. Ondorioz, ibai bokalera iristen diren alubioiak ez dira lehen adinakoak eta beste kasu askotan gertatzen den bezalaxe delta txikituz doa.
Urak argindarra sortzeko eta lurrak ureztatzeko erabiltzen dira. Los Angeles, Kaliforniako hiri handiena eta Las Vegas, Nevadako basamortu erdialdean dagoen hiri fantasma egarriak hilko lirateke Colorado ibairik gabe.


ZER EGIN ETA NOLA IBILI

Ez dugu inor beldurtu nahi, alderantziz, animatu nahi zaituztegu baino... Arroil Handia udan bisitatu nahi duzuenok bero kixkalgarria eta egarria pasatzeko prest egon beharko duzue, hala ere ez zarete damutuko, merezi du!
Bost milioi bisitari ditu Parke Nazional honek urtero, eta guztia arautua dago. Denen gusturako erabakirik existitzen ez duenez hemen aholku batzuk besterik ez ditugu emango.
North Rim edo South Rim-etik (Ipar edo hegotik) iritsi daiteke ingurura. Kanpinak gainezka egoten dira, erreserbak gainezka, halere saiatu, edo parkera sartu aurretik lo egin.
Ibilaldi labur zoragarriak badaude, ilunabarra eta egunsentia ahaztezinak goza ditzakezu, baina ez pentsatu zuek bakarrik egongo zaretenik!
Oinez luze ibiltzekotan, eguerdiko ordu beroak saihestu. Ibilbidea ondo aukeratu, indarrak ongi neurtu eta Ranger-ei (Parke Zaintzaileei) galdetu. Eskarmentu handia dute, exageratzen dutela irudituko zaizue, baina hainbat gauza oso kontuan hartzekoak dira.
Mendi irteeratan ohituak gaude goizean behetik gora egiten eta gero goitik behera jaisten, kontuz hemen, alderantzizkoa gertatzen da eta, freskuran jaitsi eta gero igoera gogorra egiten da benetan. Ondorioz ura erruz eraman.
Gaua Arroilan bertan pasatzeko baimen berezia eskatzen da eta eskaera hori aldez aurretik (hiru hilabete uda sasoirako) egin behar da. Iparretik Hegora egun batetan zeharkatzea posible da, baina oso ongi prestatuta dagoen jendearentzat... 12-14 orduko txangoa, 2.000 metrotako desnibela beherantz eta ia beste hainbeste gorantz, eguerdian 40 gradutako beroa, hautsa, eltxoak...
Uretako rafting aukerak gutxi dira, egun askotakoak eta oso garestiak. Colorado ibaiak eskaintzen ditu uretan gozatzeko beste aukera batzuk, Powel izeneko erreserba Glen Arroilan dago, ehunka kilometro paisaje zoragarria gozatzeko. Txalupa, barkuetxe, piragua eta beste hainbat ontzi alokairuan.
Azken bi aholku: Alde batetik, Colorado ibaian eguzkiak azkar gorritu eta erreko zaitu eta bestetik, kontu izan, dolar billete berdeak, gorriak pasaraziko dizkizu... garesti dago eta Testua eta argazkiak:


Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude