Nazioarteko Moneta Fondoaren (NMF) eta Munduko Bankuaren (MB) aurka urrian Pragan izandako mobilizazioko irudiak gogoan ditugu oraindik. Beren jarduera eta jokabide neoliberalekin pobreak egunetik egunera pobreagoak eta aberatsak aberatsagoak bihurtzen dituen munduko globalizazio ekonomikoaren ordezkari eta eragile diren erakundeok urteko batzarra egiten ari ziren hiriburu horretan. Erakunde horiek Iparraren eta Hegoaren arteko harremanen adierazgarri ere badira. Pragakoa Seattle-ko eta Davos-eko mobilizazioen jarraipena izan zen, eta herri-mobilizazio berri eta gogorragoetara jo zuen; eta globalizazioaren aurkako mugimendua geroz eta hobeto antolatzea eta koordinatzea ekarri zuen. Globalizazioaren aurkako nazioarteko mugimendua olio orbana bezala ari da hedatzen mundu osoan zehar, eta Euskal Herriko sektore batzutan ere sartu da, oso berriki bada ere. Honek guztiak hasi besterik ez du egin.

Datorren asterako, ekainaren 25etik 27ra, 2001eko Europako Ekonomiaren Garapenari buruzko Konferentzia zegoen iragarrita Bartzelonan, Munduko Bankuak antolaturik. Azkenerako, bilera bertan behera utzi beharrean gertatu dira, globalizazioaren aurkako herri-mugimendu gehiagoren iragarpenen ondorioz. Baina, zer dago bizi izan genuenoi, 1968ko maiatzean Frantzian izandako mugimendua gogorarazten digun nazioarteko mugimendu honen atzean? Mugimendu honen ezaugarri batzuk adierazten saiatuko gara erreportaje honetan.


Lehenik, zer da globalizazioa? Batzuentzat mundu osoa gune bakartzat hartzea da, eta beste batzuentzat, berriz, «mundu mailako fabrika». NMFren iritziz «prozesu historiko baten emaitza da, gizakiaren aurrerapenak eta teknologiaren berrikuntzak ekarria, batez ere merkataritzaren eta finantza mugimenduen bidez». Globalizazioaren helburuak hazkunde ekonomikoa areagotzea, bizi maila hobetzea eta aukera berriak sortzea dira... Baina, norentzat?
Nazioen gaindiko erakunde horiek beraiek onartu egiten dute globalizazioaren ondorioz Hirugarren Mundua geroz eta Hirugarren Munduago bihurtzen dela, hau da, geroz eta esplotazio eta desberdintasun maila handiagoak eragiten dituela herri aberats eta pobreen artean. Horretaz jabetzeko nahikoa da beren datuei begiratzea: munduko biztanleen %21ak mundu osoko Barne Produktu Gordinaren %79a ekoizten eta kontsumitzen du; aldiz, garapenean sartzen ari diren herrialdeek, munduko biztanleen %80a izanik, gainerako %21a besterik ez dute bereganatzen. Munduko biztanleen herena baino gehiago erabateko txirotasunean bizi da, egunean 200 pezeta (8 libera) eskas izanik bizitzeko. Horiei errentaren %8a besterik ez zaie egokitzen. Beraz, globalizazioak beste edozein balioren aurretik jartzen ditu irabaziak, onura ekonomikoak. Ekonomiaren prozesu ekonomikoak geroz eta gehiago egiten dio ihes politikaren kontrolari, kanpo merkataritzaren etengabeko hazkundea dela-eta.
Bigarrenik, zein dira globalizazioaren aurka daudenak eta zer eskatzen dute? Globalizazioaren aurkako mundu mailako mugimendu hau osatzen duen jende gehiena ez da alderdi politikoetan antolaturik dagoen jendea. Nagusiki nekazaritzatik, unibertsitatetik, lantokietatik, ekologiaren aldeko mugimenduetatik, mundu indigenatik, Gobernuz Kanpoko Erakundeetatik datoz eta, asko, anarkismoaren esparrutik. Ezkerreko hainbat intelektual ere hurbildu da mugimendu honetara. Nahiz eta, tarteka, talde batzuk bortizkeriaz jokatu izan duten, poliziaren erasoei aurka egiteko sarritan, mugimendu honen filosofia indarkeriarik ez erabiltzearen eta batzarrak agintzearen aldekoa da.
Horien aldarrikapenak honako dekalogoan bildu ditugu: gizarte eta garapen zuzen eta jasangarria; duintasunean eta zoriontasunean bizitzeko eskubidea; bidezko merkataritza, zuhurtasunezko kontsumoa, eta bizi kalitatea hobetzea herrien integraziorako oinarri gisa; nazioarteko esparruan egitura ekonomiko eta ekologiko berri batera igarotzeko plana; teknologiaren berdintasunezko trukea, eta teknologia berrien aldeko ikerkuntza; nazioez gaindiko enpresen kontrol demokratikorako plana; aukeren berdintasunerako planak; mugitzeko askatasuna pertsona guztientzat; Parisko Klubeko kide diren Gobernuak hartzaile diren zor ofizialak %80tik %100era indargabetzea.
Nola eratu zen nazioarteko mugimendu hau? Merkatu globalaren aurkako mugimenduen mundu mailako koordinazioa 1998ko otsailean hasi zen gorpuzten, Genevan. Suitzako hiriburuan sortu zen delako Herrien Ekintza Globala, merkataritza librearen eta Munduko Merkataritzaren Erakundearen -MME- aurka. Baina, hala ere, 1999ko azaroan Estatu Batuetako Seattle hirian MMEk egindako bilkuraren inguruan lortu zuen nazioarteko oihartzun nabarmena. 40.000 manifestari bildu ziren bertan, merkataritza librearen aurka. Hiru egunez Seattle guztiz harturik eduki zuten ehunka poliziak eta Guardia Nazionaleko soldaduk, kolkoa bete arma zutela, eta erantzun bortitza eman zieten ehunka pertsona atxilotuz eta beste hainbeste zaurituz. Aipatzekoa da hiriak bere lehen etxeratze agindua bizi izan zuela II. Mundu Gerraz geroztik.
Gero Davos-eko foroa etorri zen, urte bereko urtarrilean, eta globalizazioaren alderdi onak eta txarrak eztabaidatu ziren. Apirilean, udaberriko bilerak egin ziren Washingtonen, hau da, NMFaren eta MBaren egoitzak dauden hirian. Globalizazioaren aurkako mugimenduek bi aukerak erabili zituzten beren ahotsa eta aldarrikapenak era baketsuan aditzera emateko. Europan, berriz, Bové kasua izan da elkartasunezko mugimendu hau indartu duena. Bovék, beste nekazari batzuekin batera, Tolosatik 100 kilometrora dagoen Millau izeneko Frantziako herri txiki batean, urte honetako abuztuaren 2an gerra piztu zuen hanburgesaren aurka, janari-zaborraren adierazgarri nagusitzat harturik, eta eraikitzen ari ziren McDonald’s bati eraso zion traktore batekin. Hiriaren eta nekazaritza arloaren arteko borroka adierazi nahi izan zuten, benetako elikaduraren eta zabor hutsaren artekoa, tokian tokikoaren eta globalizazioaren arteko borroka. Bovéri hiru hilabeteko atxiloketa ezarri zioten, baina egun horretatik aurrera globalizazioaren «martiri» bihurtu da. Joan den urrian, globalizazioaren aurkako munduko mugimendu honek beste urrats oso garrantzitsua egin zuen Pragan, erreportaje honen hasieran adierazi dugun moduan. Izan ere, NMF eta MBk han egindako bilera zela-eta Erresistentzia Globalerako Mugimendua (EGM) Praga 2000 eratu zuten.


Globalizazio ekonomikoaren aurkako mugimenduak gorputza hartzen hastea besterik ez du egin oraindik Euskal Herrian. Nolanahi ere, ari da bere urratsak egiten mugimendu hori Europako edo munduko mugimenduekin koordinatzeko. Pragako martxan nazioarteko harremanak sendotu zituztenez geroztik, bertako ahaleginak ere tinkoagoak dira gaur egun. Egia da, bestalde, Euskal Herriko hainbat sindikatuk eta ezkerreko alderdi politikok (LAB, ESK, ELA, EHNE, CCOO, UGT, EH, HAIKA, IU...) beren ekarpena egin dutela, bertako militanteek Pragako mobilizazioetan esku hartuz, eta, geroago, Biarritzen egin zen Europako Goi-bileran eta, are geroago, Nizakoan. Bartzelonan egitekoa zen eta bertan behera utzi den Munduko Bankuaren bilerarako ere prestatzen hasiak ziren globalizazioaren aurkako euskal taldeak.
Nolanahi ere, gaur egun, globalizazioaren aurkako taldeen artean jende gehien biltzen duten mugimenduak, batez ere ikasle gazteenak, kanpo zorra indargabetzearen aldekoekin, GKEkin eta Komite Internazionalistekin dute lotura. Euskal Herriko talderik jendetsuenak, nahiz eta oraindik kopuruz oso handiak ez izan, 0,7 Plataformako kideen bidez aurtengo martxoan sortutako Kanpo zorra Indargabetzeko Hiritarren Sarearen ingurukoak dira. Ez da erraza mugimendu horietan zenbat euskaldun ibiliko den jakitea, baina ehunka batzuk badirela esan genezake. Espainiako Estatuaren barruan, mugimendu honek Katalunian izan du garapenik handiena, eta ondoren Madrilen, Andaluzian eta Asturiasen.
Talde horiek nazioarteko sare edo plataformetan biltzen hasiak dira, sektore eta helburu ezberdinen arabera. Hala, honako hauek ditugu, besteak beste: INPEG, Globalizazio Ekonomikoaren aurkako Ekimena; Nekazaritza Ildoa, Euskal Herriko EHNE nekazarien sindikatua kide delarik; Jubileo 2000, kanpo-zorra indargabetzearen aldeko taldeek osaturik; ATTAC, Frantziako herri mugimenduak biltzen dituen taldea; MME Kontrolatzeko Hiritarren Koordinadora, Iparramerikako taldeak bilduz; Talde Ekologistak, bertako kide izanik Greenpeace eta Earth Firts