URAK SORTUTAKO LURRAREN "ZAURIAK"
- Nafar erdialdeko eremuan, baina jadanik Erriberako lautadetara begira, zama historiko handiko lurrak ditugu. Horrela, zonalde hau "Antzinako Erresuma"erreen defentsarako garrantzitsua izateak, (Aragoirekiko hurbiltasunagatik hain zuzen ere), monumentu eta herri askoren izaera azal lezake. Hala izanik, gazteluak (Xabier), defentsarako prestaturiko monastegiak (Leire), mendi estrategikoen gainean kokaturiko herriak (Galipentzu, Uxue, Kaseda...) eta harresiz sendotutako hiriak (Erriberri, Zangoza). Oraingoan, Leire, Ledea, Zangoza eta Irunberri bisitatuko ditugu. Horrez gain, pare bat mirari natural ere gehitu behar ditugu, naturak ere bai baitaki bere "harresiak" sortzen: Irunberri eta Arbaiungo zintzurrak, milioika urteko lanaren osteko mirari naturalak.
Gainetik behatu ostean, orain Nabaskozerako bidea hartuz (begiratokia atzean utziz eskuinera), arroilaren barrenean sartuko gara. Begiratokitik 1,6 kilometrora (NA-178 errepideko 13,5 kilometroan), ezkerreranzko bihurgune handi batean (jaitsieran 11garrena), eskuinera bidetxo bat hasten da. Hori hartuz, 50 metrora aparkaleku batera ailegatuko gara, eta hortik aurrera arroilaren barnetik oinezko paseo labur eta polita egiteko aukera izango dugu.
Bide beretik itzuli eta mendatea berriz igaroz, Irunberrirantz abiatuko gara, agertuko zaigun gaztelar itxurako trantsiziozko paisaian zehar. Tartean Domeñutik iragango gara (XIII. mendeko eliza protogotikoa).
Irunberriko erdigunean udaletxeko plaza eta bere bi eliza interesgarriak bisitatu ostean zintzurrera abiatuko gara. Horretarako "Foz de Lumbier" seinaleak jarraitu eta errotonda batean ezkerrera egin ostean, pare bat kilometrora Irunberriko arroilaren aparkalekura iritsiko gara. Hemendik aurrera, haizpitartearen barnetik prestaturiko ibilbide zoragarria dugu.
Zangozaldea
Errepide honetan sartu garenetik 4,5 kilometrora ezkerraldera Irunberriko zintzurraren beste aldea edo sarrera ikus dezakegu. Bertaraino hurbilduz gero sarreran bertan apurtutako harrizko zubia ikusiko dugu, eta bidean (errepidearen alboan) euskal-erromatar hiri baten hondakinak. Hondakin arkeologiko interesgarriak Ledea (Belengo Santa Maria eliza) baino 500 m. lehenago daude. Herria pasatu eta beste 6 kilometrora, gasolindegiaren osteko errotondan ezkerrera eginez, Leirera hurbilduko gara.
Haitzebaki sakon honek 6 kilometroko luzera du, eta bere inguruekin batera Arbaiungo zintzurraren erreserba naturala osatzen du, 1.164 hektareatan zehar. Dozena erdi kilometro hauetan zehar ur zalapartatsuak azkar isurtzen dira, 200 metroko altuera duten horma bertikalen oinean.
Izaera basati hau, duela urte dezente, almadizainen pasabiderik ikusgarriena zen. Almadizainek Pirinioetako basoetatik sokaz lotutako egur-enbor luzez egindako almadi edo "tren" artikulatuak gidatzen zituzten. Ur gaineko garraio mota honen bidez ibaia oztopatzen zuten haitzak pasa zitzaketen, eta baita urjauzi txiki eta ugariak ere. Gaur egun berriz, ur hauetatik egurrezko almadiak beharrean osagai artifizialez egindakoak pasatzen dira, Arbaiun raftinga egiteko aproposa baita.
Ingurune basatia
Iso Mendateko begiratokia
Arroilaren sarreran kokatua dagoenez, leku pribilejiatu batean, bertatik ia haizpitarte osoa gure menpe dugu, eta ikusten duguna benetan arnasa kentzeko modukoa da: 200-400 metro arteko bi pareta bertikal, bata bestearen parean, eta hantxe behean, suge luze baten antzera, "erruduna". Sinestezina dirudi ibai batek lan izugarri hori egitea duenik.
Zintzurra barrutik
Bidea oso erraza da, beti ere hormaren kontra doalako eta bakarra delako. Bertatik, ordu laurdeneko ibileraren ondoren, bidearen azkenean bista ikusgarriak dituen balkoitxo natural batera iritsiko gara. Hortik aurrera ez jarraitu, ez baitago prestatuta eta arriskutsua gerta daiteke.
Bidetxo polit horretan zehar goazela, bizpahiru lekutatik ibaira bertara jaisteko aukera izango dugu, eta bero eginez gero ur freskoetan bainutxo bat ere har genezake. Jaitsiera lekuak maldatsuak dira, baina arrisku gutxikoak.
Zintzurraren barnean
Irati trenaren lehen bidaia 1911ko apirilaren 23an izan zen. Zangoza eta Iruñea artekoa, penintsulako lehen tren elektrikoa izan zen. Lehenbizi egurra garraiatzeko erabiltzen bazen (lehenago lan hori ibai gaineko almadietan egiten zen) ere, 1955ean desagertu arte bidaiariak ere eraman zituen. Amaierako tunela igarota, Deabruaren zubia ikusiko dugu, arku bakarrekoa eta frantziarrek 1812an urperatua.
Paregabeko ingurune honetan fauna interesgarria bizi da, hegaztiak batez ere: lehoi putreek osatutako kolonia garrantzitsua, saizuriak, sorbeltzak, gauhontzak...
Irunberri
Eraikin erlijiosoei dagokienez, herria ondo hornituta dagoela esan behar: San Adrian, Santa Maria Magdalena, San Bartolome eta Trinitateko baselizez gain San Benito komentua ere ikus dezakegulako. Baina guztien gainetik herriko bi eliza nabarmentzen dira, XVII. mendeko Santa Maria Magdalena (margo eta tailu ederrez apaindutako erretaula barrokoak) eta XIV.-XV. mendeko Jasokundeko gotikoa (erretaula nagusia nabarmentzen da).
Udaletxea:
Jatorduan:
Jan eta lo egiteko:
Lo egiteko:
Jan eta lo egiteko:
Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]
Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]
WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.
Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]
Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.
.jpg)
Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.
Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]
Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]
FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.
-------------------------------------------
Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]
NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]
Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).