EDERTASUN ESERITA
- Originaltasuna eta funtzionaltasuna uztartzea. Hori da Lasarte-Oriako Akaba altzari modernoen enpresak eta DZ Diseinu Zentroak bilatzen duten diseinu mota. Biek beren lanagatik sari bana jaso dute, Espainiako Diseinuaren2.000. Sari Nazionala eta Ohorezko Saria.
Badirudi euskaldunok ez dugula diseinuaren munduan orain artean behintzat arrakasta handirik izan, hein handi batean ez baita orokorrean horretan inbertitu ere egin. Gaur egun, egoera asko aldatu ez bada ere, jendea diseinuarekin lehen hartu emanak izaten ari da eta argi dagoena zera da: "Probatzen duenak, errepikatu egiten du", Ion Sojo DZ-ko zuzendari nagusiaren aburuz. Izan ere, diseinuak produktua asko aberasten baitu.
"Diseinua entzuten dugunean ez dugu filosofia mistiko bat denik ezta objektu arraro eta sofistikatuekin harremana duen artea dela pentsatu behar" , azaltzen du Joxean Díez Mintegi, Akaba altzari modernoen enpresako zuzendari nagusiak. Izan ere, diseinua beste erreminta soil bat da, produktu bat egitean marketina eta kalitatea kontuan izaten diren bezalaxe, diseinuaren garrantzia ere aintzakotzat hartu behar da.
Hala ere, zaila da enpresariak diseinuaren garrantziaz konbentzitzea, ez baitute bertan irabazi handirik ikusten. Aldaketa ezarian-ezarian ari da ematen. Euskal Herrian produzitzen diren produktuen kostu osotik, diseinuan gutxienez %3 eta gehienez %10 inbertitzen da, egin diren azken azterketen arabera. "Egia esan, forma berrietara egokitzea ez da oso garestia baldin eta modu egokian inbertitzen bada, ostera dirua alferrik botatzea izaten da", azpimarratzen du Ion Sojo-k. Gainera, diseinuan inbertitzeko orduan sektore bakoitzak bere ezaugarri bereziak dituela kontuan izan behar da eta bakoitzaren berezitasunen arabera modu egokienean forma berria diseinatuko da eta etorkizunerako produktu erosoagoa aurkeztu.
Horretarako hainbat faktore erabakigarriak dira: enpresak zein sektoretan egiten duen lan, produktu berriarekin zein helburu lortu nahi dituen, prezioaren mugak... Noski, eta azkenean diseinatzaileek edo diseinatzaile kabinete batek helburu eta ezaugarri horiei guztiei erreparatuz forma berri bat planteatuko dute, erakargarriagoa, beti ere praktikotasuna galdu gabe. "Gaur egun diseinuzko objektuak ez dira gauza arraro eta garestiak, aitzitik, altzairu erakargarri, erabilgarri eta merkeak egiten saiatzen gara", argitzen du Joxean Díezek. Originaltasunaren eta funtzionaltasunaren arteko oreka bilatzen dute.
Lasarte-Oriako Akaba altzari modernoen enpresa dugu kasu. Lantegi honen lana altzarietara mugatzen da eta beste edozein enpresa bezalakoxea da. Baina badu bitxikeriarik: hasiera-hasieratik diseinuari garrantzia handia eman dio. Joxean Díez: "Sorreratik guk pentsatzen genuen diseinuari bere arreta eskaini behar geniola eta erreminta hori asko zaindu dugu, horregatik saritu gaituzte, ez beste enpresekiko ezberdinak garelako". Horrez gain, Euskal Herriko enpresa bat saritzen duten lehenengo aldia da, eta saria lortu izanaren beste arrazoietako bat beren lanak atzerrian izan duen arrakasta da, euren lanaren %60 kanpoan saltzen baitute: Kanadan, Asian, Alemanian, Australian...
Akabak diseinatzaileak kontratatzen ditu eta ondoren beraiek ekoizten dituzte altzariak. Bi lan mota egiten dituzte: batetik, proiektu bereziak burutzen dituzte: Bilboko Metroa, Sevillako aireportua, Koloniako (Alemaniako) aireportua...bezalakoak; eta bestetik, estandarizatutako katalogo bat dute.
DZ Diseinu Zentroak, banatuta dauden bi lan horien arteko zubi lana egiten du: diseinatzaile eta enpresen arteko komunikazioa sortzen du. Beraz, enpresa konkretu batek DZri diseinuzko produktu bat egiteko nahiaren eskakizuna egin eta gero, proiektua diseinatzaile kabinete batera bidaltzen dute, besteak beste, hauexek dira DZrekin lan egiten duten zenbait diseinatzaile: Diara Design, ADN Diseño Industrial, Kefren, mdi, Weiss Design Asociados... Kabinete batera bidali aurretik ordea, sailkapen berezi bat egiten dute produktuaren arabera, sektore bakoitzeko ezaugarriak kontuan izateko: automozioa eta garraiogintza; etxetresna elektronikoak, elektronika eta ekipamendua; industriarako makineria; eskuzko lanabesak eta tresneria; altzariak eta argiztapena; aisia eta kirola eta beste zenbait.
Diseinuaz hitz egiten dugunean objektu arraro eta garestiak bururatzen zaizkigu; baina industriako beste erreminta bat besterik ez dela dio Akabako zuzendariak. Inbestigazio eta garapen departamentuak eramaten du diseinuaren ardura, produkzio departamentua produktuaren beste alderdi batez arduratzen den bezalaxe. Badirudi diseinuari arreta gehien eskaintzen dion sektorea altzariarena dela, baina uste hori okerra da, diseinuzko edozein produktu ikus baitezakegu: zorua garbitzeko ontziak, bizikletako gurpiletarako puzkailuak, txiza-detektagailuak, irratiak, hortzetarako zepiloak...
Hauek guztiak batzuk aipatzearren, diseinuak ez baitu mugarik. "Produktu berri hauen helburua gure bizitza eta gizartea hobetzea da eta hori alor guztietan landu beharra dago" dio Sojok. "Adibidez, Euskal Herrian Espainia osoan produzitzen den makina erreminten %80 egiten da, beraz, guk sektore honi garrantzi handia eskaini diogu". Saiakerak bere fruituak eman ditu eta 1998an egindako "Elektrohigadurazko makina, Techno" saritua izan zen. Egia esan, makina erreminten alor honetan lan asko egiten ari dira Sojoren arabera: "Gizarte bakoitzak bere inguruan dituen enpresetara egokitu behar du eta industria horretan diseinua bultzatu, era horretan, hemen Euskal Herrian makina erreminten sektorea dugu indartsuenetakoa".
DZk diseinuaren promozio lanaz gain, ekintza bitxiak ere jarri izan ditu martxan edozein objektuen eraketan diseinuak duen garrantzia azpimarratzeko, horietako batek, "Erabilera askotako erietxe oheak" hain zuzen ere, "1997ko Ergonomiako Sari Nazionala" jaso zuen.
Tendentzia jakin bati buruz hitz egitekotan, iritzi ezberdinak daude. Indarrean dagoen joera minimalista nabarmentzen du Joxean Díezek. DZko zuzendariak aldiz, minimalismoa baino sinpletasunerako joera azpimarratu du. Gaur egun, arte kargatuegi eta makaletatik ihes egiten dela eta diseinu praktiko, garbi eta gutxiago kutsatzen duten produktuetarako joera dagoela adieraziz. Horren adibide garbia da Bilboko Metroa.
Aurrera begira Euskal Herriak diseinutik pasa beharko duela uste du Joxean Díez Akabako zuzendariak. Azterketa baten ostean egindako diseinuzko objektu bat erakargarria, kalitatezkoa eta praktikoa omen da eta horrek munduan zehar burua tente duzula aurrera joateko arrazoia ematen du. Bestela, dio Díezek: "Munduan dauden aulki guztien artean zergatik erosten du australiar batek Lasarten egindako aulki bat?". Hor dago diseinuaren erakargarritasuna.
Zorua garbitzeko ontzia, Diamant
ADN enpresakoek garbiketa lanak erraztea bilatzen zuten. Horrela, produktu honen diseinuari esker zoru-garbigailua uretan eragin eta xukatzen denean mugimenduarengatik zorua zipriztintzeko arriskua gutxitu dute. Heldulekua berriz, ezin hobeto moldatzen zaio eskuari. Bestalde, jarrera bertikal egonkorrari eusten dio, ontziari heltzeko makurtu beharra saihestuz eta mugitze lanak erraztuz. Gainera ontziaren oinarrian helduleku bat du ontzia errazago hustu ahal izateko.
Puzkailu bilduma, Impact
Bizikletako gurpiletarako puzkailu bilduma honek irudi berritzailea erakusten du, bai diseinu aldetik eta baita erabilgarritasunaren aldetik ere. Esaterako, koadro mota ezberdinetara lotu daiteke. Gainera, puzkailuaren pitak gurpileko balbularekin eta pertsonaren besoarekin ahalik eta erarik onenean egokitzeko modua ere aztertu dute Tres D enpresakoek.
Bilboko metroaren altzariak
Bilboko metroaren proiekturako bi objektu egin zituzten, eserlekua eta paperontzia. Eta ondoren, bakoitzaren bi aldaera ere sortu zituzten, bata lur gaineko geltokietarako eta bestea lurrazpikoetarako.
Txiza-detektagailua, Dimpo
Elektrohigadurazko makina, Techno
Modelo honetan langilea eta makina elkartzen dituzten alderdi ergonomikoetan arreta berezia jarri zuen Tres D enpresak. Aipatu beharrekoak dira margotutako xaflaz eta beira zuntzezko poliesterrez egindako karkasak, kanpoan jarritako torlojo kopuru txikia eta teklatuaren birdiseinua. Makinak erradiazioaren balizko ihesetatik babesteko sistema du ateetan eta sabaian.
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.