On Joxe Migel Barandiaran jauna egiten ari zen lanari eskaintzen zion ZERUKO ARGIAk bere orrialde printzipala, 1971. urteko maiatzaren amaieran. Haatik, On Joxe Mielenak nahikoa ezagunak izango zaizkizuelakoan (hala ez balitz, liburutegietara joanda arazoa konpon dezakezuenez), nahiago izan dut arreta jartzea orduko kezken isla bizia den lan batean: Imanol Laspiurren "Etsaiak" idazlanean, hain zuzen ere. Euskara zuen Imanol Laspiurrek kezka nagusi. Euskara jasaten ari zen egoera, hobeto esanda. Eta guztiz kexu zen gure gizona, "euskararen hil ala biziko kinka estu hau benetan larria" zela uste zuelako.

Ez zen "Etsaiak" hura euskararen gaiari buruz argitaratzen zuen lehen lana -aspalditik ia astero bazuen horrelakorik- eta norbait kontu eske etor zekiokeelakoan-edo, honela ekiten zion bere jardunari: "Norbaitek esan dezake, agian, berriz ere euskera arloaren ingurua aztertzen ari garela eta hobe litzatekeala proletargoaz hitz egitea. Proletargoaz hitz egiteko garaia ere etorriko ahal zait. Baina euskeraren hil ala biziko kinka estu hau benetan larria dugunez, ez dezakegu, inolaz ere, denborarik gal. Zenbait prolema, arrunta izan daiteke mundu zabalean, baina euskararen prolema euskaldunoi bakarrik dagokigu, gure gurea da, nahiz eta Europa oso baten kultura zati nabari izan, ez dugu-ta kanpotiko laguntzarik".
Bakoitza bereaz arduratu behar, eta hortan zintzo saiatzen zen Imanol Laspiur. "Euskarak etsai asko du gaur egun", azaltzen zuen deplauki, baina okerrena, kaltegarriena, zuzenean seinalatzeko: "Zerbait euskeraren alde egin ahal izan eta egiten ez duena. Hori da gaur, guk dadukagun etsairik txarrenetakoa".
Izan ere, bere ustean, "herri eta hiri bakoitzean beti izaten da euskeraren alde zerbait egin dezakeen norbait, baina martxan jarri beharrekoa, bultza ere egin beharrekoa". Adibide baten premia ikusiz, hauxe eskaintzen zuen: "Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en-bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz, "euskeraren muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan euskera? Beste zenbait herritan bezala jende helduek bakarrik hitz egiten dutela, baina ia ume denak erderaz. Non nahiko kanta zahar beldurgarri bihurtzen ari den kakoa". Bien bitartean "zer egiten ari da Eskoriatzan euskeraren alde? Nik dakidanez, ezer gutti. Hogeitamar bat ume dituen ikastola bat ba omen dago eta andereño bakar bat. Ez dakit hortik aurrera joteko nolako giroa izan dezaketen, baina badirudi neska gazte baten edo biren lan hutsak eraginiko lana dela. Eta nola daude gurasoak? Eta nola ote daude zerbait euskeraren alde egin lezaketen gizon eta emakumezkoak? Zer nolatan ote daude ere euskeraren alde egin behar eta lezaketen bertako apaizak? Itxura danez, ez bide dago herrian kontzientzia askorik. Baina bai kontzientzia hori esnatu behar luketen zenbait. Beraz horiek dira, hain zuzen, Eskoriatzako euskeraren egoera zuzper dezaketen pertsonak".
Nortzuk ote, horiek? Bada, Imanol Laspiurrentzat, "besterik ez denean, apaizak lirake egokienak". Tamalez, ordea, laguntza izugarririk ez ei zuen euskarak jasotzen haiengandik: "Azter dezagun beren meza antolaketa eta betikoa: Larunbatetan, arratsaldeko 8-etan (hilunabarra) meza osoa euskeraz omen da. Zorionak!". Eta igandeetan, zer? "Goizeko 7,30etan, goizegi delako noski, ez omen da ia inor joaten eta euskeraz izaten bide da". Haatik, "Meza Nagusia, bertan 'Herriko Meza' deitzen omen diote, goizeko hamarretan. 'Herriko meza' deritzan arren, sermoi edo hitzaldia erdera hutsez, meza erderaz, eta inoizka 'kantu sinboliku' antzean kantatxo bat euskeraz. Hau folklorekeria hutsa da".
Apaizek, bere aburuz, mezatan "euskerari lehentasun edo preferentzia" eman beharko zioketen. Eta ikastolari lagundu, "eskola aldetik preparatuak direlako, bestalde herriaren aurrean zerbait errepresentatibidade edo ordezgaritza dutelako, edo, nola-nahi dela ere, horretarako kontzientziatuak baldin badira, egokien litzatekeen horiexek izan behar dute euskera aldaz goran eta zuzper aldi batetan jarri behar dutenek: giroa sortuaz, ikastola indartuaz, gurasoak kontzientziatuaz, Gipuzkoan den Ikastola Elkarteari ere eskaria eginaz, noski, hitzaldi edo nolabaiteko laguntza lor dezaten hiri horretakoek".
Orokorra zen Imanol Laspiurrek eginiko azken eskaera: "Ez dadukagu euskera geure ahulkeriazko jokabide merke bategatik bazterreratua hiltzen uzteko ez eskubiderik ez eta arrazoirik. (...) Zerbait egin dezakezutenok bil zaitezte, eta bai ikastolei, bai euskal giro oso bati benetako indarra eman hizaiozue, hori baita euskeraren aldetik Euskal Herriak eskatzen daukuna eta baita geroko gizaldiek. Geroko gizaldi horiek ez gaitzatela madarika. Zeuen eskuetan, zeuen gogoetan, zeron betebehar, zentzun eta kontzientetan duzue ekintza"