EUSKARAZ TROSTAN DABILEN ZALDIKO MALDIKOA

  • Trantsizio garaian zenbait euskaltzale iruindarrek euskaraz aritzeko txoko eta elkarte bat sortu zuten. Orduz geroztik, ia etenik gabe, hamabostean behin antolatu dute kultur ekitaldiren bat, eta bi hamarkada hauetan euskaldunen erreferentzia bihurtu da.

2021eko uztailaren 15ean
Euskaldunek Iruñean euskaraz aritzeko zailtasunik ez dute gaur egun, baina duela pare bat hamarkada bestelakoa zen egoera; ez ziren asko euskaraz zekitenak eta haiek ere jarduteko aukerarik ez zuten ia. Orduan, ez zeuden ez Euskalerria Irratia, ezta Euskal Telebista eta Euskadi Irratia ere. Donostian garai hartantxe sortu zen Arrano Beltza elkartea eta Nafarroako hiriburuan ere antzerako topaleku edo elkarte baten beharraz ohartu zen hainbat euskaltzale.
Zaldiko Maldiko elkartea Arturo Campion euskaltegiko ikasle batzuen eta zenbait euskaltzaleren ekimenez jaio zen Trantsizio garaiko lehen urteetan. Euskaltegiko ikasleekin batera, sortzaileen artean ziren, besteak beste, Jose Bernardo Jauregi, Iñaki Zabaleta eta Sagrario Aleman.
Orduz geroztik, euskararen aldeko ekimen ugari abiatu dira Ansoreaga kaleko egoitzatik. Iruñeko euskaltzaleen topaleku izan da Zaldiko Maldiko eta haiek bultzatuta sortu dira Nafarroako Kantu Txapelketa eta Nafarroako Bertsolari Elkartea, besteak beste. Euskararen Aldeko Batzarra ere, bazkide batzuen ekimenez sortu zen. Halaber, hainbat talde euskaltzaleren proiektuak Zaldiko Maldikon jaio dira, afari baten aitzakian askotan.
Gaur egun, elkarteak 140 bazkide ditu. Juanja Iturralde sortzaileetako bat da, "bazkide beteranoen jitekoa" bere hitzetan, eta, azken urteetan bazkide egin diren gehienak ikastoletako eta euskaltegietako gazteak direla dio berak. Beteranoen iritziz, gazteentzat elkartea "instrumentalagoa" da, afari eta bazkarietarako erabiltzen baitute gehienbat. Baina, belaunaldi berriak ere oso parte hartzaileak direla dio Iñaki Saldise bazkide gazteak.
Dena den, Zaldiko Maldiko ez da elkarte gastronomikoa, kulturala baizik. Eta hamabostean behin kultur ekitaldi irekiak antolatzen dituzte. Gainerakoan, elkartea erabiltzeko beharrezkoa da bazkide izatea, eta, guztiz ezinbestekoa euskaraz hitz egitea.


ELKARTE ELEBAKARRA.

Euskaraz bakarrik mintzatzea da Zaldiko Maldikoko bazkide izateko baldintza nagusia. "Gizarteak, tamalez, lehen bezain diglosiko darrai eta Iruñean inork gutxik egiten du euskaraz egun osoan, beraz, aisialdirako derrigorrezkoak dira hau bezalako elkarteak", dio Mikel Murgi bazkideak. Bera ere sortzaileetariko bat da. Egun, Zizurren bizi da baina bazkide izaten jarraitzen du, horrela badu txoko bat Iruñera joaten denean gustura egon, euskarazko prentsa irakurri eta lagunekin euskaraz aritzeko. "Horrekin betetzen da garai hartan amesten genuena; txoko bat izatea euskaraz aritzeko, orduan ez baitzen ia aukerarik", azaldu digu Mikelek.
Hogei urtetan euskararen egoera hobetu egin da Iruñean, baina Juanja Iturralderen iritziz, oraindik batzeko eta harremanetarako funtzioa betetzeko Zaldiko Maldiko beharrezkoa da.
Ghetto bihurtzeko arriskuaz ere inoiz ohartarazi dituzte, euskararekiko duten jarrera dela-eta. Baina kideen ustez, euskaraz aritzeak berebiziko garrantzia du gaur egun ere.
Bi hamarkada betetzera iritsi den arren, bidean hainbat oztopo eta zailtasun gainditu behar izan ditu elkarteak. Lehen hiru urteetan noraezean ibili ziren Ansoreaga kaleko egoitzan finkatu arte.
1990.eko hamarkadan egoitza galdu zuten ia; zarata zela-eta bizilagunak kexu agertu zirelako. Goiko solairua erosi, atea eta leihoak isolatu, sotoa afaritarako egokitu, eta ordutegia murriztu behar izan zuten. Taberna bezala ere funtzionatu zuen urte batzuetan, baina ez zuen luzaro iraun.


HOGEI URTE OPARO.

Oztopoak oztopo, euskararen alde lan handia egin du Iruñerriko elkarte euskaltzaleak. Hogei urteotan gizarteak aurrera egin du eta euskararen mesederako beste bitarteko batzuk sortu dira Nafarroan, baina Zaldiko Maldikok bizirik darrai, eta euskararen alde eginez bizirik jarraitzea oso positibotzat jotzen dute elkartekideek: "Helburua ez zen Iruñerriko euskaldun guztien aglutinatzaile izatea, euskararen alde egitea baizik, eta horretan, erreferentzia puntu gara".
Hogeigarren urtemuga dela-eta ospakizunetan murgilduta dabiltza bazkideak. Otsailean "Hiru puntu" antzezlana eta Mikel Urdangarinen kantaldia antolatu zituzten. Bertso-afaria ere egitekotan dira garai bateko bertso eskolan ibilitakoekin. Eta horrez gain, aldizkari bat argitaratuko dute, euskararen egoeraz gogoeta egin eta Zaldiko Maldikoren historia ezagutarazteko .


Azkenak
2024-10-04 | ARGIA
Hego Euskal Herriko umeen %8,3ak ikusmena zaintzeko zailtasunak ditu

EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]


Gazako genozidioak urtebete: gertaera nagusiak

Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.


2024-10-04 | ARGIA
Guardia Zibila omenduta, biktima batzuk berriz biktimizatzen direla salatu du Memoria Osoak

Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]


2024-10-04 | Gedar
Gasteizko udaltzainek ere taser pistolak izango dituzte

Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]


Bizitza luzea Entzia Bonelli arrano gazteari

Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]


2024-10-04 | Irutxuloko Hitza
Donostiako Udalak gaikako bilketa betetzen ez duela salatu du Eguzkik

Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]


Garbitzaile batek gurpil-aulkian ekin behar izan dio lanari Iruñeko Mendigoiti ikastetxean

Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.


Haurrekin alzheimerraz mintzatzeko gakoak

Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.


Wikipediaren hizkuntza gutxituen biltzar batean bizitakoak

Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]


Lapurdi zeharkatzekoa duen AHT proiektuaren aurka mobilizatzeko deia luzatu dute

Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.


Uri Tzafon mugimendua: Jainkoaren izenean, Libano kolonizatzera

Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".


2024-10-03 | Leire Ibar
UGTk Euskotreneko hizkuntza eskakizunen aurka jarritako eskaera atzera bota du EAEko Justizia Auzitegiak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]


Nafarroako Gobernuak etxebizitza publikoen eskariaren %3 baino ez du asetzen

Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]


Eguneraketa berriak daude