SANTURTZITIK BILBORA "SARDINA FRESKUE!"
- Denbora dezente igaro da Nerbioiren itsasadarrean zehar kanta hau egunero entzungai izaten zenetik, baina, nolabait eta konturatu gabe, Santurtziko sardinasaltzaileak bertako lehen "enbaxadore kulturalak" bihurtu ziren. Gaur egun ere hiria itsasoari begira bizi da, bertan baitugu Atlantikoko itsasporturik nagusienetakoa, baina tamalez emakume gogor horien xarma historiara igaro da.
Beste bi kilometrotan aldiz, Urtuellan sartuko gara. Erdigunean txarto seinalizatutako bidegurutze batean ezkerrera jo beharko dugu, Santanderrerantz. Beti zuzen goazela, tartean El Casal auzotik igaroko gara. Pixka bat aurrerago berriz, errepidetik segitu beharrean autobidea hartuko dugu, eskuinera.
Ezkerraldeko kostaldea
Autobidea Muskiz-La Arena irteeran utziko dugu, berehala eskumara Pobeñarantz joz. Norabide horretan, 200 metrora beste errepide bat hartu beharko dugu. Segituan Pobeñako hondartzatxoa (Arena hondartzaren ezkerreko muturra izatez) berezia bihurtzen duen zubi moderno urdina ikusteko aukera izango dugu. Harrituko gaituen zubiaren arrazoia zera da, Pobeña (Muskizeko auzoa) ondoan itsasoratzen den Barbadun itsasadarraren gainetik igaro beharra (itsasgoran zubiaren azpian ura besterik ez dago, ezta itsasbeherako harea ere).
Muskizeko norabidean zuzen itzuliko gara, ezkerrean (ibai aldean) birfindegia dugula eta lehengo zubi "estratosferikoa"ren azpitik igaroz). Horrela, Petronor inguratu ahala (beti ezkerrean dugula) Arena hondartzaren aparkaleku nagusiraino hurbilduko gara. Arena hondartza eta auzoa zeharkatuz, 100 metrora eta ezkerrera, kilometro batzuk desbidera gaitezke (bidea moztu egiten da), tarteka itsasoaren gaineko begiratoki politak aurkituko baititugu.
Errepidera itzuli eta ezkerrera segituz, Zierbena-Santurtzi norabidean, Zierbenako erdigunera eta, beherago, arrantza portu txikira ailegatuko gara. Erdigunean utzi dugun Santurtzirako norabideari berriz ekinez (ezkerrera), itsaso zabalaren gainean goazela, bertako "superportua" ikusten hasiko gara. Errepidearen ondoan luzatzen den pasealekua beronen begiratoki aproposa suertatzen da.
Santurtzi "sardin-saltzailea"ren erdigunean figura mitiko honi eskainitako monumentuaren ondotik sartuko gara, aipatutako pasealekuan dagoena. Hiriko monumentu interesgarriak bisitatu ostean, ez ahaztu arrantza portutik paseotxo bati ekitea.
Hala ere, merkatal portu horrengatik baino, hiri hau askoz txikiagoa den eta tradizio askoz handiagoa duen arrantza-portuarengatik ezaguna da, eta zer esanik ez, bertako sardina eta sardinsaltzaileengatik. Hauek, arrantzaleen emazteak gehienetan, herriaren arimaren zati handia osatzen zuten, eta bai eurak zein kantatzen zuten "Desde Santurce a Bilbao" ospetsuak betidanik Santurtziko promozio-kanpainarik onuragarriena suertatu dira. Dena den, Santurtziko hiria sardinsaltzaileen inguruko folklorea (aspaldi amaitu zen Bilboraino oinez joatearena) baino askoz gehiago eskaintzen duen hiria da.
Laburpen historikoa
Hurrengo mendeetan, Sestao eta Trapagaranekin batera Somorrostroko bailararen Hiru Kontseiluak izeneko errepublika modukoa osatu zuen. Horrela izan zen, XIX. mendean sakonki aldatzen hasi zen arte, lehenbizi mehategien ustiakuntza zela-eta, eta XX. mendearen inguruan Nerbioiren inguruko industrializazio itzelaren eraginez.
Bai prozesu batean zein bestean Santurtzik kanpoko jende mordoa hartu behar izan zuen, eta herriko arrantza bizimodua erabat aldatu zen. Era berean, mende honen hasieran Bilboko eta Madrilgo burgesiaren artean modan jarri zen, bertako itsasbainuak aprobetxatzearren etxe ederrak eraikitzen hasi zirelarik.
Ikustekoak
Hau ikusi ostean, Julian Gayarre kaletik eskuinerantz jo dezakegu, zuzen Itsasoko Andra Mari elizara iritsiz. Mamariga auzo arrantzalean kokaturik, parrokia hau neogotikoa da, 1901. urtekoa. Hortik aurrera jada erdigunean sartzen joango gara, elizaren izen bereko kaleari jarraikiz. Handik gutxira, Maestro Calles eta Sabino Arana kaleen arteko kantoian Dorretxe jauregia ageri zaigu. Lorategiz inguratutako jauregi eder honek, 1890ekoa, baina XVIII. mendeko etxe nobleen moduan eraikia, gaur egun udaletxeko hainbat bulego biltzen du eta bere elementurik azpimarragarrienen artean izkinako armarria eta lorategietako bi lehoiak aipa ditzakegu.
Bere ondoan, Udaletxe ikusgarria altxatzen da. Estilo eklektikoan 1905ean egina, teilatuaren alboetan arbel beltzezko bi kupula bitxi erakusten ditu, eta barrualdean beirategi polikromatu ederrak ditu ikusgai: lehen solairuan mende hasierako Santurtzikoa eta bigarren solairuan Bizkaiko armarriarena. Udaletxearen aurrean Cristobal Murrieta santurtziar banka gizonaren omenezko estatua ikus dezakegu.
Oso gertu berriz, herriari izena eman dion San Jorge parrokia, kondairak dioenez, Ingalaterratik ihesi zetozen monje batzuek egindakoa. Antzinako eliza aurre-erromaniko horren aztarnarik ez da geratzen, eta XII. mendearen bukaeran eraiki zen eliza erromanikoaren aztarnarik garrantzitsuena Bilboko Museo Historiko-Etnografikoan gordetzen da, bere tinpanoa hain zuzen. Gaurko eraikina 1844ko dorreak eta XIX. mendearen bukaeran berritutako tenpluak osatzen dute. Eliza atzean utziz udal parke ederrera iritsiko gara, gordetzen dituen zuhaitz mordoa dela-eta Parke Historiko-Artistikoa izendatu dutena. Erdian 1917ko kiosko bitxia dugu.
Honenbestez, jadanik Santurtziko arima zaintzen duen Arrantza portura iritsi gara. Gaur egun funtzionatzen jarraitzen duen kai honetan txalupa koloretsuen atzean Karmengo Amaren estatua handiosoa ikusiko dugu, portua bera eta bertako arrantzaleen zaindaria. Arrainaren salmentarako loja 1916an egin zen.
Hemendik aurrera portu ondotik Portugaleterantz abiatu gaitezke oinez, bata bestearen kontra daude-eta. Horrela, 1860an eginiko Nautika Eskolaren sarrera Santurtziri badagokio ere, eraikinaren beste guztia Portugaleten dago. Eta, bitxia bada ere, gauza bera gertatzen da eraikin bat baino gehiagorekin.
Jatorduan:
- Zelai Jatetxea- La Arena auzoa 25.
- Itxas-Gane Jatetxea- Arena Hondartza.
- Lazcano Jatetxea- Portua 21.
Udaletxea: 94- 420 58 00.
Udaltzaingoa: 94- 461 34 34.
Anbulategia: 94- 461 99 44.
Gurutze Gorria: 94- 461 04 03.
Botikak:
-
Garcia Sanchez- Cristobal Murrieta 36. 94- 461 42 70.
Bankuak:
Jatorduan:
Kai-Alde Jatetxea- Mendizabal Kapit. 7.
Lucas Jatetxea- Iparragirre 34.
Mandanga / El Hogar del Pescador Jatetxea- Arrantza-Portua.
Bodegón 1 Jatetxea- Mendizabal kap. 1.
Jan eta lo egiteko:
94- 483 93 93. Logela bikoitza 9.700 pzta.
Lo egiteko:
**Hostal Barlovento- Mendizabal Kapitaina 15.
94- 461 20 84. Log. bikoitza 3.975-5.000 pzta.
**Hostal Santurce- Mendizabal Kapitaina 35.
94- 461 17 32. Log. bikoitza 3.700-4.500 pzta.
**Hostal-Egoitza Iruña- Francisco Calles 1.
94- 461 06 01. Logela bikoitza 4.500 pzta.
*Hostal Almesan- Simon Bolibar 2. 94- 461 70 25. Logela bikoitza 5.000-6.000 pzta.
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.