Hauteskunde kanpaina ofiziala -egiazkoa aspaldi hasi zen- bere erdigunera heltzen ari denean, ez da aldaketa gehiegirik honen norabidean, nahiz eta egungo Euskal Herrian edozerk jarri ditzakeen hankaz gora batetik bestera. Oro har, bloke abertzalea eta espainolistaren arteko lehiak jarraitzen du izaten kanpainaren ardatz, eta zehatzago esanda EAJ-EA batetik, eta PP-PSOE bestetik. Azken hauek daramate abantaila inkestetan eta hauek diotena egia balitz, gehiengo osotik gertu leudeke.
Edozein modutan, apurka gauzatu beharrekoa zen errealitate batek indarra hartu du kanpainak aurrera egin ahala, PP eta PSE-EEren arteko lehiak. Indar estatalista bien artean elkarri gogor ez erasotzeko halako itaun bat zegoen, alderdi biek ETAren aurka sinatutako akordioaren itzalpean ulertu beharrekoa. Mezu nagusia "aldaketa"ren inguruan zentratu behar zen, abertzaleak Lakuan ordezkatzearen gainean. Hala izan da eta hala izaten jarraitzen du, baina PSOEk badaki jokaldi horretan buru-belarri arituz gero, orain arte eskaini duen PPrekiko menpekotasun irudia handituko dela. Zer egin, beraz? Buruzagi batzuen aldetik -Madrildik datozen Jose Luis Rodriguez Zapatero idazkari nagusia eta besteren batzuen aldetik- popularrei ziria sartu. Zerekin? Popularrengandik gehien aldendu ditzakeen mezuarekin eta, aldi berean, haientzako mingarriena dena: EAJrekiko balizko gobernu bati ateak zabaltzea, hori bai, jeltzaleei aukera hori oso garesti salduz. Mezu horrekin zentratuago azaldu da PSE-EE nahiz eta barne tirabira batzuk ere ekarri dizkion. Rosa Diez buruzagi sozialistak Espainiako telebista bateko elkarrizketa batean PP-PSE koalizioaren aldeko apustu tinkoa egiten zuen bitartean, Zapateroren prentsa arduradunak harriduraz galdetzen zuen ea nola den posible Rosa Diez telebistan horrenbeste ateratzea. Hala gertatu zela diote kronikek.
Halakorik gertatuz gero, PPren gehiengo osoak Espainian izan dezakeen erreakzioa edonor kikiltzeko modukoa izan daiteke. Sozialisten hipotesien artean hor izango da, dena den, eta gainera beren azken hogei urteetako kultura politikoaren osagaia ere bada jeltzaleekiko aliantzarena. Ez da aukera samurra jeltzale eta sozialisten aliantzarena, baina egon hor dago, jeltzaleen amets eremuan.
Eta EAk, zer egingo luke? ETAren su-etenaren aurreko legealdian EAJ, PSE eta EAk osatzen zuten Jaurlaritza, baina EAko zuzendaritzak orain arte adierazitakoaren arabera sozialistek asko aldatu beharko lukete beraiek halako jokalditan sartzeko. Sabin Intxaurraga Justizia Kontseilariak, esate baterako, EAJ eta EAren gobernu akordioan ez dela halakorik aurreikusten aipatu izan du, eta gertatzekotan EAk herrigintza oposiziotik egin beharko lukeela. Bestetik, zerrendetan parlamentarigai izateko aukeratik baztertua, Gipuzkoan nagusi den EAko sektore kritikoak ez dirudi hiruko gobernuaren aukera horretatik kanpo geratzea atsegin handiz hartuko lukeenik.

Hauteskunde gehienetan izaten da saltsaren bat alderdien baitan, gehienetan zerrendak osatzearen zeregin arantzatsuaren inguruan. Ezker Batuan ohiko eztabaida da hori, bere alderdi izaerak bere baitan duen ezaugarrietakoa da gainera. Oraingoan, dena den, eztabaida korapilatu egin da eta Arabako Koldo Usin hautatzeko moduan ez jartzeak, haize eman die zatiketaren mehatxua agertu izan duten EPK eta beste sektore txikiago batzuei.
EHren egoera askoz korapilatsuagoa da, Aralar Ildoarekin izandako ika-mikak agerian utzi zuen moduan. Ezker abertzalearen beste banaketa bat saihestu da oraingoz, baina hauteskundeen biharamunean Aste Santu aurreko jokaldiaren errepikaldia ikus dezakegu, EHk hartzen duen erabakiaren arabera. Aralar eta EHko zuzendaritzaren arteko desberdintasunak EAJ-EAko lehendakarigai bat sostengatzea baino askoz sakonagoak dira, baina hori izan daiteke banaketaren sua piztu dezakeen txinparta. Aralarrek %9ko ordezkaritza lortu du Batasuna prozesuaren barruan, baina inozoenak ere badaki bere planteamenduek sostengu askoz zabalagoa izan dezaketela ezker abertzalearen esparru soziologiko zabalean. Bestela arazoa ez litzateke horren burrunbaratsua eta akaso 'garbitua' legoke.
Beherakada handia aurreikusten zaio EHri, baina EHk horrenbestekoa ez izatean jarri du bere konfiantza. Beherakada ez handiegiak ez dirudi berebiziko eraginik izango lukeenik egungo soberanismo moldearen estrategian. Bederatzi eserleku edo hortik beherako emaitza izateak "pandorako kutxa" irekiko luke seguruenik. Gehiengo abertzalearen giltza, dena den, bere esku dago.
Jeltzaleak, popularrak eta sozialistak dira kanpaina zirrikiturik gabe eramaten ari direnak, nahiz eta sozialisten buruzagien artean ika-mikaren bat izan den. Hauen benetako koska, beti ere emaitzen arabera, hauteskunde biharamunean etor daiteke, gobernua norekin osatu erabakitzerakoan.
Gobernu autoritario baten botereak ematen dien segurtasunarekin, popularrek harria bezain trinko azaltzen dute euren burua. Gehiengo osoa, alderdi izaera eta iragan nahiko hurbil baten oinordekotza zenbaiten ondorioak.
Bukatu den legealdi honetan jeltzaleek zenbaitetan eskaini duten banaketa irudiak -komunikabide espainiarrek anplifikatua- plaust egin du kanpainan sartzeaz bat. Ibarretxe lehendakariak apaiz onarena egin du eta -gutxi agertu arren- espainiar agintaritzari zaunka egitea Xabier Arzalluzi egokitu zaio. Buruzagi jeltzale desberdinen artean gisa horretara banatu dituzte rolak. Esparru zabalenetara iristeko modu eraginkorra eta jeltzaleek ondo menperatzen dutena.
Kanpainak aurrera jarraitzen du eta azken hogei urteetako EAEko hauteskunde garrantzitsuenak ei diren hauen galdera esanguratsuenak airean dira. Erantzunetako batzuk 13ko gauean hasiko dira azaleratzen, beste batzuek denbora luzeagoa beharko dute.