LANGILEOK, JAIKI!
- Maiatzaren 1a bertan zela-eta, 1886an Chicagon jazotakoak gogoratzeaz gain, garaiko langabezia, langileen lan baldintzak eta industriaz ziharduen ale hark.
"Larunbata zan, ain zuzen, 1886gngo maiatzaren lehenengo eguna ere. Aurten bezelaxe. Egun ortan Txikagon zerbait gogorra gertatuko zan susmoak arturik zeuden Estadu Batuetako eta Kanadako erriek. 'Langilleok, jeiki' dei egiten zien buru zabiltzanak. 'Urteak dira langille-erria zortzi orduko lan saioaren eske alferri dabillela'. 'Urteak dijoaz eta erantzunik ez'. 'Jan dute naikoa gure lepotik'. 'Obe dugu eriotza mixeria baiño'. Onelako dei bizi eta larriak irakurtzen eta entzuten ziran nonai. Berrogei milla langille zeuden gertu eta irmo opor egin eta makurrari ekiteko".
Opor hitza erabiltzen zuen editorialak, baina ez haatik inolaz ere atseden egunak zituelako buruan. Lanuzteaz ari zen, jakina, eta ondorio oso latzak izan zituen greba gogor batetaz. "Maiatzaren bosteraiño luzatu zan burruka bero ura, 87 eriotzekin amaitu zan. 7 polizia eta 80 langille illak. Zaurituak, berriz, erruz. Geroztik langillearen egun bezela ospatu ohi dugu maiatzaren egun gogoangarri au".
"Baiña ez dezagun ahaztu egun au ez dala jai egiteko bakarrik, jolaserako edo ibillirako, edo norbere jaiotetxera joan eta baserrian lan egiteko bakarrik. Egun au langillleak gehiago elkartzeko, gehiago esnatzeko, geure eskubideak aitorarazteko, geure eskabide eta premiak agerarazteko eguna dugu".
Horren guztiaren arrazoia? Ematen zuen ere, Euskal Herrian bertan nabarmen zitezkeen zenbait egoera mingarri gogoraraziz: "Zoritxarrez, zortzi-orduko saioa egin eta ordu eske gabiltz geure eskubideen alde burrukan egiteko ordez. Zoritxarrez, Ipar-Euskalerritik urtero bi milla gaztek iges egiten digute erbestera lan-billa. Zoritxarrez, ikasitako jende asko lanik gabe gelditzen ari zaigu esku-lan askoko lantokiak jaso dituztelako. Atzeratutako industri zahar bat daukagu. Industri au aurreratu alean jendea kalean lanik gabe geldi diteke. Esku-lan askoko industri onek jendea goxo bizi zitekean lurretik, igartu ditekean lurrera aldatu du. Erri batzuk estuarazi ditu eta gurea etorkiñez estali du. Zoritxarrez, nagusiak ahal duan dirurik gehiena irabazi dezakean eran moldatuak dauzka bere lantokiak. Zoritxarrez, gure nekazari askori etzaizkio lantokietako bideak errazten. Zoritxarrez, diru-egarriz eta eroso bizi nahiaz beterik gaude".
Eta egoera tamalgarri horien guztien ondorioz, "lo, sakabanatuta, elkarren aurka, nagusiaren diruzalekeriaren morroi" ikusten zuen Z. ARGIAk 1971. urteko euskal langileria. Jakin nahi nuke zer esango zuen, egungoari, 2001. urteko langileriari gainbegiratu bat egiterik baleuka...
Euskaldunen jolas guztiak indarrean oinarriturik dira: haizkora, sega, harri jasotzea... Jolas hauek denak indarra dute giltzarri. Pozkida handiz begira ohi ditut jolas hauek, baina sarrienik indar-mitoaren alorrean sustraituak dira. Agian, "chicarrones del norte"z euskaldunoi hitzegiten zaukunean, harro puztu egiten gara; fenomenu horri benetan lotsagarri deritzat; ba dirudi beso-zango-bular soilak garela. Egoera honetaz zera diot: euskaldunok ba dugula aintzinakeria eta atabismoetarako gogo berezi bat, eta bereizkunde hau mitoaren ezaugarririk zinezkoenetakoa dugu. Jatorra da Urtain, pozgarriak dira zenbait jolas, baina ez dezagula ukabillak direla eta bururik gal. Zeren gure arrazoizko jokabideaz juzgatuak izanen gara, eta ez gure indar, maskuri eta koskobiletaz.
Aurrekontuak eta urteko kontuen itxiera, ez da besterik urteko garaiotan; etxeko ekonomiatik hasita, partekatzen ditugun espazio sozioekonomiko gehienetara. Enpresa handiak hasi dira kalkulagailuak ateratzen eta 2025ari begira asmo handiak martxan jartzen. Erakunde eta eragile... [+]
Teslaren aurkako lehen greba –eta bakarra– da munduan, Suedian 2023ko urritik aurrera egiten ari direna. Duela mende batetik hona Suedian egindako grebarik luzeena bihurtu da. IF Metall sindikatua bultzatu du protesta, Elon Musken autogintza enpresak hitzarmen... [+]
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
B&B Trends lantegiaren jabeak iragarri du hartzekodunen konkurtsoan jarri duela lantegia, "ondare desegonkortasuna" argudiatuta.
Alemaniatik etorritako goi kargu batek eman die 655 langileei enpresaren itxieraren berria, ohar bat "hoztasunez" irakurrita, eta langileei “lehiakortasun falta” egotzi die. Langileek presazko bilera eskatu diote BSHko operazio arduradun Pepe Justeri, eta... [+]
Zerk motibatuta bultzatzen da bi ikastetxeren arteko fusioa? Nola uztartu norbere eskola-proiektua, eredua eta ibilbidea ondokoarekin? Zein da bidea bi eskoletako hezkuntza komunitateak ados jartzeko? Zein da Eusko Jaurlaritzaren rola?
660 langile ditu ontzi-garbigailuak eta hozkailuak ekoizten dituen lantokiak. Astelehen goizean ezagutu dute Alemaniako zuzendaritzaren asmoa. Enpresa batzordeak langile asanbladara dei egin du.
Armagintzari loturiko Hego Euskal Herriko “enpresa, zentro edo erakundeak” hirukoiztu egin dira azken hamabost urteetan, Gasteizkoak talde antimilitaristak hurrenez hurren 2008an eta 2024an egindako ikerketen datuek azaleratu dutenez. Aurkeztu berri duten... [+]
ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]
Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.
Osasun Legea aldatzea beharrezkoa dela adierazi du Nafarroako Osasun kontseilariak, hala nola Osasunbidea enpresa-erakunde publiko bihurtzea, bestela “luze gabe sistemak porrot” egingo duela argudiatuta. Sindikatuak ez daude formula horrekin ados.
Gaurko egunez, duela 50 urte, Euskal Herriko langile mugimenduak bere historiako kapitulu garrantzitsua idatzi zuen. Hegoaldean 200.000 langilek greba orokorra egin zuten erregimen frankistaren aurka. Mobilizazio hark argi utzi zuen Euskal Herriko mugimendu antifrankista... [+]
