LANGILEEN EGUNA LAN ERREFORMAREN ITZALPEAN
- Maiatzaren 1a, Lanaren Nazioarteko Eguna, urtero ospatzen da 1890 urteaz geroztik. Euskal Herriko langileak, besteak beste, 35 orduko lanastea aldarrikatzeko eta ezarri nahi den lan erreforma nahiz pentsioen gaineko ituna salatzeko atera dira kaleetara.
Dagoeneko ohiko bihurtzen ari denez, maiatzaren 1ak are nabarmenagoa egingo du sindikatuen esparruan, abertzaleen eta estatalisten artean, eta are abertzaleen artean ere, Euskal Herrian dagoen bereizketa. Pentsioen gaia dela medio, CCOO eta UGT batera agertu dira maiatzaren 1eko ospakizunetan, baina ez dute dokumentu bateraturik atera. LAB eta ELA, berriz, azken urteotan, ETAren estrategia armatuaren ondoriozko salbuespen batzuetan izan ezik, batera azaldu baldin badira ere, bakoitza bere aldetik joan da.
Beste neurri multzo batek hobariak ezartzen ditu enpresek Gizarte Segurantzari ordaintzen dizkioten kuotetan, emakumeen kontratazioa bultzatzeko eta 55 urtetik gorakoak lan-merkatutik ez kanporatzen laguntzeko.
Gobernuak CEOE patronalaren proposamenak hartu ditu aintzakotzat aldi baterakotasunari eta lanaldi partzialeko kontratazioari dagokienez. Hain zuzen ere gai horien inguruan hautsi ziren patronalaren eta sindikatuen arteko negoziaketak. Espainiako Gobernuaren ustez, ezinbestekoa da lanaldi partzial finkoaren bultzatzea.
Aldi baterako kontratazioa geldiarazteko asmoz, lan erreformak hainbat neurri hartzen du horren erabilera murrizteko. Gaur egun soldatapekoen %31,6ri eragiten dio. Aldi baterako kontratuetan, lana amaitzen denerako, 8 eguneko kalteordaina ezartzen du lanean egindako urte bakoitzeko. Orain artean ez zegoen horrelako ordainik, baina sindikatuek, gutxienez, 12 egunekoa izan zedila eskatzen zuten. Bestalde, aldi baterako kontratuen orain arteko 13,5 hilabeteko gehienezko epea 12 hilabetera murrizten da, eta enpresaburuak kontratu finkoetan sortzen diren hutsuneen berri eman beharko die aldi baterako langileei.
Erreformak kalteordainetan ere aldaketak ezarri ditu. Kontratu finko arruntak, kanpora botatzeagatiko urteko 45 eguneko kalte-ordainarekin eta gehienezko 42 hileko mugarekin, berdin jarraitzen du gaur egun lan kontratu mota hori dutenentzat, eta baita etorkizunean kontratatzen diren kasu batzuetan ere. Baina multzo horretan sar daitezkeen kolektiboak mugatuak dira, hau da, 31 eta 44 urte bitarteko gizonak, sei hilabetetik gora langabezian egon ez badira eta elbarrituak ez badira, eta emakumeen presentzia oso handia den sektoreetan, kasu horietan beraietan dauden emakumeak.
Gainerakoei PPk orain ezarri duen erreforma ezarriko zaie. Enplegua sustatzeko kontratua kolektibo gehiagok egin dezakete (16 eta 30 urte bitarteko gazteenak, emakumearen presentzia hain nabarmena ez den lanbideetan langabezian dauden emakumeenak). Kontratu mota hori 1997an eratu zen, eta kanporatze bidegabea gertatzen denean 33 eguneko kalteordaina ezartzen du lanean aritutako urte bakoitzeko, gehienezko 24 hilekoren mugarekin. Urteko 33 eguneko kalteordain hori kontratu berriei dagokio, ez orain artekoei. Beraz, erreformak dagoeneko kontratu finko arrunta duten langileek 45 eguneko kalteordaina jasotzeko duten eskubidea errespetatzen du. Aldaketak ez du eraginik kanporaketak bidezkoak direnean (legezko arrazoien bidezkoak). Kasu horietan, urteko 20 eguneko kalte-ordaina ematen da, gehienezko 12 hilabeteko mugarekin.
Pentsioen gaiaren inguruan adostutako erreformak, aldizkari honen aurreko zenbakian luze azaldu zenez, zatiketa sakona eragin du sindikatu estatalisten artean. Azkenik, CCOOek, Espainiako Gobernuak eta CEOEk edo Patronalak akordioa sinatu zuten. UGTk ez zuen akordioarekin bat egin nahi izan. Eta sindikatu abertzaleek, txosten hau amaitzeko garaian, oraindik ez dute bere iritzia ezagutzera eman, nahiz eta zantzu guztien arabera, azken orduan horren aurka agertuko direla dirudien. Aldizkari hau kaleratzen denerako jakinekoa izango da horri buruzko iritzia.
Lehenik UGT sindikatua izan zen erreforma horren aurkako greba orokorra iragarri zuena maiatzerako. Oraindik eutsi egiten dio deialdiari. Aldiz, CCOO deialdiaren aurka azaldu zen, une egokitzat jotzen ez zuelako, nahiz eta ez zuen aterik ixten aurrerago egiteko. Gobernuaren eta CCOOren artean pentsioei buruzko adostasuna lortu ondoren, ez dirudi egiazkoa denik CCOOek greba orokorraren deialdiari eustea. Euskal Herrian sindikatu abertzaleek iritzi ezberdinak azaldudituzte. ELAk nolabaiteko atxikimendua eman zion UGTk egindako greba orokorrerako deialdiari eta, aldiz, LAB sindikatuak, erreforma honen aurka egonik, nahiago du erreformaren aurkako mugimendua Euskal Herritik bertatik planteatzea, helburu nagusi gisa lan harremanetarako euskal esparrua aldarrikatuz.
ELAren ikuspegitik erreforma hau "enpresaburuentzako oparia da eta langileen eskubideen murriztailea". Elorrietaren sindikatuak dionez, erreformak aldi baterako kontratuen ereduei eragiten die eta lanetik kanporatzea merkeago bihurtzen du kontratu mugagabeen eredu berriak sortuz, gainera, Alderdi Popularraren Gobernuak, gerora, murriztu egingo ditu pentsioak eta langabeziarengatiko laguntzak nahiz negoziaketarako egiturak. Horregatik guztiagatik, beharrezkotzat jotzen du estatu mailako greba, eta prest zegoen grebaren edukiak eta jardueraren zehaztasunak CCOO eta UGTrekin negoziatzeko.
LABek ere, bestalde, beharrezkotzat jotzen du greba orokorrerako deialdia egitea lan erreformaren aurka, baina uko egin zion lan harremanetarako euskal esparrua kontuan hartzen ez duen estatu mailako deialdiarekin bat egiteari. CCOO eta UGT sindikatuek kudeatu eta hondatu izan dituzten antzeko beste greba orokor batzuen esperientzia ekarri zuten gogora. Sindikatu abertzale honetako arduradunek azpimarratu dutenez, "ezin dugu honelako erantzunen dinamikan sartu, nahitaezko ezarpenen katea hausteko eta lan harremanetarako euskal esparrurako bidean aurrera egiteko proposamenik gabe". LABek esandakoaren arabera, erantzun mota, haren neurria eta edukia Euskal Herriaren eremuan taxutu behar dira.
Gertakari horien ondorioz, 1887ko azaroaren 11n, manifestazio horien eragile izateagatik heriotza zigorra ezarri zitzaien zortzi lagunetatik bost exekutatu egin zituzten, eta horiei eman zitzaien "Chicagoko Martiriak" izena. Gerora, 1889ko uztailaren 20an, Parisen egin zen Bigarren Internazionalaren Biltzar Eratzailearen amaiera ekitaldian erabaki zen, 1890etik aurrera, maiatzaren 1ean manifestazio handi bat egitea zortzi orduko laneguna aldarrikatuz. Azkenik, 1917ko Washingtoneko Nazioarteko Konferentzian finkatu zen zortzi orduko laneguna, eta bi urte geroago herrialde gehienek onartu zuten erabaki hori betetzea.
Maiatzaren 1eko ospakizunak ezaugarri eta jarraipen maila ezberdinak izan ditu munduan zehar, eta egun horretako ekitaldiak eta manifestazioak, 1886tik gaur arte bitartean, nahiko maiz bukatu dira errepresio bidez eta hilketekin. Euskal Herriaren kasuan, frankismoaren garaian, maiatzaren 1eko manifestazioak galarazita zeuden, eta poliziaren errepresio zorrotzak jasanez egiten ziren. Azken urteotan egun hau aldarrikapen eguna izatearekin batera ospakizun eguna ere izan ohi da, eta manifestazioetako partaidetza, sindikatuen zatiketa dela medio, geroz eta murritzagoa izan ohi da .
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.
Lan baldintzen "prekarietatea" salatzeko kontzentrazioa egin zuten asteartean egunkariaren egoitzaren aurrean. Abenduaren 2tik sindaura greban daude langileak eta mobizlizazioak "areagotzea" erabaki dute orain.
Langileek salatu dute zuzendaritzak ez diela lan baldintzen gaiari heldu nahi izan eta enpresak nahiago izan duela Gaztea Sariak ekitaldia bertan behera utzi, “horrek sortutako albo-kalte ekonomiko eta sozial guztiekin”, arazoari irtenbidea eman baino.
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
2024ko laneko ezbeharren txostena aurkeztu dute LAB • ESK • STEILAS • EHNE-etxalde eta HIRU sindikatuek aurtengo otsailean. Emaitza larriak bildu dituzte: geroz eta behargin gehiago hiltzen dira haien lanpostuetan.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Aiaraldeko hainbat irakaslek mezua igorri diete ikasleen guraso eta familiei, dagoen informazio zurrunbiloan, grebarako arrazoiak modu pertsonalean azaltzeak euren borroka eta lanuztea hobeto ulertzeko balioko dielakoan.
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Grebaren bezperan Hezkuntza Sailak “edukirik gabeko” mahaia deitu zuela eta sindikatu deitzaileak “errespetatu gabe” akordioa “antzezteko” gutxiengoa duten sindikatuak “erabili” nahi izan zituela salatu ostean, beste bi greba... [+]
Martxoak 8aren izaera iraultzailea berreskuratzeko deia egin du Itaia emakumeen antolakunde sozialistak. Irene Ruiz Itaiako kideak azaldu digunez, “oldarraldi erreakzionarioaren eta matxismoaren aurrean proposamen iraultzailea hauspotu eta kontzientzia sozialista... [+]
SPRI sozietatearen eraikinaren aurrean elkartuko dira langileak hurrengo asteko ostiralean.
Ingelera orduak handitu eta euskarazkoak murrizteko foru aginduaren kontrako helegitea aurkeztu du STEILAS sindikatuak. “Murgiltzea ataka larrian jartzen ari dira” salatu dute.
Arriskuan dauden BSH, Sunsundegui, Nano Automotive, Siemens Gamesa, Tenerias Omega, Tasubinsa eta Volkswagen enpresetako langile batzordeek haien egonezina azaldu dute eta Nafarroako Gobernuari "benetan bermatzailea den legeria bat artikulatzea" eskatu diote.
Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.