TXIROEK ABERATSARI JIPOIA EMAN ZIOTENEKOA

  • Estatu Batuen eta Vietnamen arteko gerran herri ahul batek boteretsuenari aurre egiteko ahalmen sinesgaitzaz eta erabilitako armamentuaz ziharduen aleak.

2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Nazioarteko gorabeherak zekartzan bere lehen orrialdera ZERUKO ARGIAk 1971. urtearen laugarren hilaren lehenbiziko astean. Eta ez zen gutxiagorako. Hasteko, eta gertuen egokitzen zitzaion lekua aipatzeagatik, Europa batua eta demokratikoa izan beharrekoaren hiriburu birtuala bilakaturik zen Bruselan, "Bi ildako eta 140-ren bat pertsona, zaurituak" gertatuak ziren nekazariek aurrera eramaniko manifestaldi baten ondorioz. Argentinan, berriz, Lanusse militarrak Levingston militarra agintetik kanpora bota berria zuen (aldaera gutxi, bada, argentinarrentzat, agintari militarren menpe egoteaz ohiturik ordurako; etsipenean jarraitzerik baino ez zuketen izango, ekonomiko eta sozial egoera larriak bere horretan jarraituko zuelako kezkaturik ez baleude). Hirugarren izenburua, ordea, "Sinestekoa!" zen. Edonor harriturik uzteko moduko berria bazen, behintzat, herri xehe batek munduko Estaturik handienari ostiko galanta emana ziolako, batik bat.


HO-TXI-MIN BIDEA

"Berriz ere bai! (norbaitek esango du). Bai, berriz ere aipatu beharrean gaude nahiz eta gauzak zehatz ez jakin, azken egun hauetan Ho-Txi-Min bidean zer gertatu den", azaltzen zuen aldizkariak artikulu hasieran. Dena den, zehaztasunak alde batera utzi beharrean bazen ere, zer edo zer txundigarriaren berri izan zuela erabat agerian gelditzen zen hurrengo lerroan. "Gauza bat behintzat garbi dago: Ipar-Amerikarrek eta Ipar-Vietnamdarrek (sic) jipoi ederra hartu dutela. Nola? Hori inork explika ezin lezakeana da".
Eta horrela izaki, zinez! Hura uler zezakeen amaren seme-alabarik jaio gabea behar zuen. Nola har zezaketen jipoia, aldi berean, estatubatuarren indarrek eta ahal zuten era guztietan bere aurka zihardutenek? Oi inprenta-hutsak, iparra eta hegoa alai asko nahasten duten horiek! Eskerrak irakurlea holakoetara ohiturik dugun... Izan ere, artikuluarekin jarraitzea besterik ez zegoen, hura akats borobil bat baino ez zela izan ohartu ahal izateko.
"Ipar-Amerikarrek 1967-garren urtetik asita elektronikazko aurrerapen izugarriak darabilzkite. Hara adibide batzuk. Ho-Txi-Min bidean, Ipar-Vietnamiarrek egiten dituzten mugimenduen berri jakiteko ba dute Ipar-Amerikarrek tresna berri-berririk. Elektronika tresna hauetatik batzuk lurpean sartzen dira, besteak berriz zuhaitzetako adarretan ixikita gelditzen dira inork ez ikusteko moduan. Abioietatik botatako tresna hauek 'bide' guztia daukate artuta. Beraz tresna hauek mugimendu txikienen ere berri ematen dute. Nori ematen diote berri? Aseran, hortarako prestatutako abioiei. Gaur berriz ez. Badute satelite antzeko bat, gizonaren beharrik ez duana, ortzean oso goi ibiltzen dena. Satelite antzeko honek artzen ditu behetik tresna txiki horiek bidaltzen dizkion berriak. Bere aldetik, satelite honek Tailandian Ipar-Amerikarrek duten 'basera' bidaltzen ditu berriak. Basean berriz IBM batzuk medio direla berri horiek aztertzen dira. Abioien zuzendariak jakinaren gainean jartzen dira eta hor dijoaz mugimendua izan dan tokira beren bonbak jaurtitzera".


HERRI TXIKI IZATEZ HANDIA

Estatubatuarrek ipar vietnamdarrak kontrolatuta eduki ahal izateko zeuzkaten aurrerabideen berri gehiago eskaintzen zen aipatu artikuluan, jakina, baina ezin hemen argibide guztiak jaso. Beraz, hobe dugu azalpen horren guztiaren ondorioarekin gelditzea. Eta hauxe besterik ez zen: "Ipar-Vietnamiarren mugimendu guztiak kontrola ditzakete". Gauzak horrela, ezin esan, bada, neurriz kanpokoa zenik Z. ARGIAn artikulu hau argitara emandakoaren harridura: "Orduan nola arraio explika diteke illean 2.500 kamioi gutxienez ertze batetik bestera pasatzea? Nola explika daiteke Ego-Vietnamiarrek artu duten egurra? Gau bakoitzean, Ipar-Vietnamiarren kamioiak ez omen dauka 30 kilometro baino gehiago egiterik. Gau bakoitzean esan dut, egunez gehienetan geldirik egoten direlako. Benetan ondo gordea eta zaitua eduki behar bide hori. Ego-Vietnamen borrokan ari diranei, bide hortatik datorkie laguntzarik andiena. Beraz erraz da konprenitzen Ipar-Amerikar eta bere lakaio direnek bide hori moztu nahi izatea. Baina ez alferrik! Erri txiki batek, erri behartsu batek, erri atzeratu batek, palaz eta pikatxoiz mendi zuloak, izkuta lekuak egiten dituan erri txiroak nola dezaioke aurka egin munduan aberatsena den Estadu bati? Aurka bakarrik ez, nola dezake holako erri batek azken egun hauetan eman duan egurra eman! Hori da nik ulertu ezin dezakedana".
Ez dakit zuek, baina nik, zer edo zer emango nuke artikulugilearen aurpegia ikusteagatik, herri txiki horrek munduan aberatsen den herriari garaitu zionean!

IPARRALDEKO HAIZEAK: INDUSTRIA GAINBEHERA
R. Camblong, 1971-IV-04
Berrogei ta hamar lantegik leher egin dute Ipar Euskal Herrian 1965 urteaz geroz. Denetarat, hemen ez dugu 400 industriako lantegi baino gehiago. Irakurleak aisa ikus dezake, beraz, oso kinka txarrean dela industria eskualde honetan. Hetsi zaukun azken lantegia "Biarritz Shoes" zapateria famatua izan da. Hemengo lantegi gotorrenetatik bat zen: 859 langile ari ziren lanean lantegi hortan. Izan da anitz mugimendu Baionako karriketan 859 lantoki horien salbatzeko. CFDT eta CGT sindikatek muntatu dituzte manifestazione asko otsaileko hilabate guztian (...) Baina orainokoan alferretan izan dira arrabots hoiek guztiak. Promesa anitz eta egintza guti ikusi dute euskal langileek. Europako Merkatuko bihotzetik urruti gelditzen omen da Ipar Euskal Herria. Urtero 2.000 gazte joaiten zaizkigu lan bila. Hemen gelditzen dira buraso zaharrak, bere begiak dituztela bakarrik nigar egiteko. Gero ta gehiago, langileak berak ere, Hego aldera so jartzen dira. Ikusten baitute mugaren bestaldean badagoela industri asko eta lantoki asko. Noiz bada ikusiko dugu hori gure eskualde hontara zabaltzen?

BAIGORRI, POZGARRI
Astez aste, 1971-IV-04
Pozez beterik jakin degu pazko aldean Baxenabarreko Baigorrin erriko gazteek antzerti bat emango dutela. Ori ez ezik, apirillaren 18-an kantu-aldi eder bat eskeintzekoak dira, "pop" eran, adierazi digutenez. Kantu zahar eta kantu berri, molde berriekin, kantari auek emanak: Xabier Lete, Lurdes Iriondo, Mikel Laboa, Joxe Migel Zabala (gitarra eta txirula jotzaille), Eñaut Larralde, Beñat Borda. Txalaparta eta tobera ere joko omen dituzte Artze anaiak.

GAZTEAK BEAR DITUGU
Basarri, 1971-IV-04
Egundo sekula etzan izango Euskalerrian orain ainbateko bertsolari talderik. Asko ta onak ditugu, zorionez, gure egunetan. Ez dit onetxek poz makala ematen. (...) Baiña, zer gerta bear dik bihar edo etzi? Ba al zetorrek segira emateko ondorengorik? (...) Bertsolariak jaio egin bear dik; bere seillu berezia bear dik. Seillu ori ezpadu, berezko ori ez padu, alper-alperrik alegintzea duk. Bost xentimo ez ditek balio munduko maixu danak. Artarakoa ez danarekin bertsolari bat egingo duen maixurik ez duk jaio oraindik. Gero ere ez duk jaioko. Gazteen artean neurketak antolatzea komeni duk: oieri ateak zabaltzea, luzitzeko aukera ematea. Sari onak banatu beren artean: poztu ditezela, indartu ditezela. Agian, iru edo lau urtean ez duk sortuko balio duen bat, baiña bosgarren urtean baletxeikek danok arrituta utziko gaituzten norbaitzuk agertzea. Askotxok esaten zian euskal sagardotegien eriotzak bertsolarien eriotza adieraziko zuela. Etziteken asmatu zorionez, ala mintzatu ziranak. Il ituan sagardotegiak baiña bizi dituk bertsolariak. (...)
Dana aldatzen ziak urtetik urtera, egunetik egunera. Seminario batean egon litxeikek bertsolari bat; baita Unibersidade batean ere. Ezagutzen dizkiagu alakoak. Bizkaitar bi ba-dituk ur oietan paseak eta bertsolari bikain diranak. Hamazazpi-emezortzi urteko gazteak bear dizkiagu utsuneak beteaz joateko. Ez ote dituk sortuko? Ni baietzean negok.


Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude