ESNE SALTZAILEAK INDUSTRIARI AURRE EGINEZ

  • Kezka agertu zuen orduko aleak esne industriek ekarriko zuten aldaketengatik eta baserritarrek botatako izerdiak etekin haietarako gehiegizkoak ote zirelako.

2021eko uztailaren 15an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Esnearen salmenta zela-eta, gure baserritarrak haserre zebiltzan. Lan asko egin eta etekin gutxi ateratzea ez da inoren gustuko... Gauzak horrela, beren ohiko otzantasunari muzin egin eta borrokari ekin zioten, une horretan egokien iruditu zitzaien arma erabiliz gainera: esnea! Beraiei ez ziela irabazirik ematen? Bada, esne industriari ere ez zion emango! Baserritarrak esnea alferrik galtzen uzten ikustea ez da egunero gertatzen den gorabehera eta ZERUKO ARGIA ere egoeraz kezkati agertzen zen bere 420. zenbakian, "Nekazariak" izenburutzat zuen editorialean.


NEKE, LAN ETA IZERDIAK

Eguneroko ogia irabazteko izerdi franko bota behar izatera zigortu omen zuen Bibliako Jainkoak gizona (emakumea, berriz, bestea baino "ahulagoa" izanik ere, zigor bikoitzaz saritu omen zuen: izan zitzakeen haur guztiak minez erditzera eta haiek zer jan eduki ahal izateko gizonak beste izerdi botatzera, baina utz dezagun kontu hori beste baterako). Izerdiz ogia irabazi beharra ez zen zigor biguna. Halere, gaitz erdi, gauzak horretan gelditu izan balira! Izan ere, Jainko guztiz ahaldun horrek bere haserrean gogoan hartu ez zuena gertatu baitzen handik gutxira, hau da, gizaki batzuk beste batzuen izerditik ederki asko bizitzea. Jan nahi bai, baina ez sororik erein, ez soroan nekatu, ez hotz-berorik igaro, zen hauen asmo sendoa, eta ondo atera zitzaien, gainera. Bada, baserritar xeheen ikuspegirako behintzat, haien ondorengoak ziren esne industriak.
"Iñori bada-ta, nekazariari ematen dio min gauzak alferrik galtzeak. Izan ere izerdi aundiz eskuratuak bait ditu", ezagutzen zuen Z. ARGIAren editorialak, eta jarraian honako galdera egiten zuen: "Zer gertatzen zaio, beraz, esneari alferrik galtzen uzteko?". Baina ezinbesteko galdera horri zuzenean erantzun beharrean, kontzientziazio lanari ekiten zion aurretik, hura ere beharrezkoa izaki...
"Zeiñen zoragarriak diran kalean bizi danarentzat baserriko pakea, lurraren kizkurra, aizearen garbia, eguzkiaren dizdira, errekaren marmarra, belardien ederra, loreen irriparra, txorien alaitasuna, beien marrua, astoaren arrantza, txerrien kurruxka...! Baiña ain gauza apain eta zoragarrien erdian bizi dan nekazariaren bizitza gogor eta latza duzu".


NEKAZARIEN ALDAPAK

Behin irakurle kaletarraren barnean laztasun horren hazia erein eta gero, heltzen zion hariari: "Esnerik ez ateratze onekin, berriz, ezin dala bizi adierazi nahi digu. Lurren eta gauzen balioa, ume, emakume eta zaharren lanak sartu eta alare ezin da iritxi gure nekazaria. Baserritik kalera datozen gauzak maldan behera datoz. Kaletik baserrira doan dirua, berriz, aldapa bizian goruntz. Bidean galtzen zaio. Egia da bai Juan XXIII'nak ziona: 'Munduan talderik baztertuena eta zapalduena nekazarien taldea dugu'. Arazo mingarri au, ordea, ez dugu illeta joarekin konduko. Zergatik dago ola? Zer egin behar dugu egoera beltz ortatik ateratzeko? Or dago iraultzaren gurpillean nekazarien kozka".
Egoeraren larria hobekiago azaltzen saiatzen zen, handik aurrera: "Nekazaria bide-gurutze batean aurkitzen da. Ez daki zer egin. Ez daki nola jokatu. Ez daki zertara abiatu". Eta ondo asko uler zezakeen edonork noraeza eta zalantza horien arrazoia, Z. ARGIAk jarraian deskribatzen zuen panoramaz jabetuz gero: "Batetik lurrean ari diranak gutxitzen joan behar dute eta bestetik lurreko emaitzak ugaritzen. Asko eta merke atera behar du munduko denda eta azoketara. Baiña ugaritze orrek ere gaiñez berealaxe egin dezake. Neurri batetik gora gizonak ez baidezake jan eta edan. Sabelak neurri jakin samarrak ditu".
Dena den, kaletarren kontzientzia piztea helburu nagusitzat bazuen ere, antza denez editorial haren asmoan ez zegoen baserritarrak mezurik gabe uztea, eta batek daki nori zuzendutako galdera mordo bat egin ondoren, beraientzat espreski buruturiko aholkua agertzen zuen: "Emen belar gauza merkeago eta ugariago omen dago esnea ere merkeago ateratzeko. Baiña etxera egin behar diran bide luzeak, etxera eraman behar dan argia edo etxean jarri behar dan ura merkeagoak al dira? Merkeagoak al dira urtearen buruan bide luze eta malkartsuetan nekatzen diran tresnak? Merkeago ahal da inguruko bizi-modua? Eta nola eskuratu laguntza gehiago gabe behar dituzten aurrerapen eta erosotasun oiek danak? Asko eta merke atera, baiña nun, nork, eta nola saldu? Nekazarien esku al daude esne-etxe, aragitegi, denda eta azokak? Ba du esku-bete lan gure nekazariak burua jaso nahi badu. Ez dezala pentsa zerutik mana bezela laguntza jetxiko zaionik. Berak argitu beharko du, berak elkartu, berak burrukan egin".

GAURKO MITOGINTZA
Luis Haranburu-Altuna, 1971-III-21
Izenaz gero izana gero eta areago esan beharra. Alegia, ideia batez burua astun eta arima haurdun dugunean larri gara kanporat ixuri arte. Ba dakit euskal kulturaren plazak zenbat exer-toki hainbat kritiko duala. Fenomeno hau on ala txar den ez dut hemen juzkatuko, hala ere ez naiz ez lotsati ez kezkati, zeren eta xaxkar eta ximel naizen, kritika lodiak txirrixt eginen didate sarrienik. R. Barthes-en eskutik nator Z.A.ra, benetan, laguntzaile handiagorik ez nezakean desira. R. Barthes nor den? Ba... frantses jentil bat dugu, linguistika gaietan dotore jantzia, baina ez pentsa ez, xaxi intelektuak ameslari baten aurrean garenik. Ondoenik, berak eginen du aurkezpena: "Nik osoki bizi nahi dut nere garaiko kontradizioa, eztenkadaz eta irri-minaz egia bila nabil...". R. Barthes-ek dioenez, linguistika leiho zabal bat da, leiho honetatik bere inguru diren jende eta munduak begirada zorrotz eta zehatzez aztertzen ditu. Honetarako "Semiologia" deritzan zientzia erabili ohi du. Hitzak azal ditugu eta hizkera jantzi bat, hitz-azal horien muinean
mitoa aurkitzen da. Gizona mitoan murgilduta bizi da, eta hain zuzen, jabetu gabe. (...) Euskal gizartea aztertu nahi dut. Ezaguera honetara iristeko euskal mitoen zehar, euskal izaeraren muinera jo dut.
(...) ZERUKO ARGIAn astez aste euskal mitoak salatzen ahaleginduko natzaizue. Jakina! Sarritan gogor eta min emanaz ekingo dut, salatze guztia gaitza da, baina... ostera dakazkit R. Barthes-en hitzak: "Osoki bizi nahi dut nere (herri) garaiaren, Kontradizioa, eztenkadaz eta irri-minaz, egia bila nabil".

BURUKO ILEETARAINO GAUDE!
Imanol Laspiur, 1971-IX-21
Ez al duzue euskaltzainik elkarren artean erderaz sendoki entzun? Nik bai, gizonak, eta arima ere lurrera. Ikastolako andereñorik bere artean?... Hau denau eskandaloa da! Gure ekintza guztiak, ahalik behintzat, euskeraz behar dute izan. Ez da aski haurrak ikastolara "botatzea", eta hau gurasoei doakie. Ezta ere aski andereñoek ikastolan euskeraz egitea, gero kalean adiskideekin edo ta beren etxetan erderaz ari izaten baldin badira. Eta, lantokietan toki bat betetzeko pertsona bila ari garenean, edo ta egunkarietan egiten ditugun dei horien bidez euskeraz jakin behar denik esaten ez badugu, eta telefono hotsari euskeraz "nor da" edo "esan" edo "bai" edo horrela erantzuten ez badiogu, lantegi barrutan, etxean, kalean, kafeterietan eta non-nahi eta beti euskeraz egiten ez badugu... UTIKAN automobiletan-eta jartzen ditugun "Euskeraz" letrerotxoak. Pikutara haurrei euskal-izenak jartzeko dugun itxurakeria zimel hori! Ken paretik euskal "abizenak", ez beste, harroki agertu nahirik ditugun harroputzok! Presa gara eta ez dadukagu denbora galtzerik. (...) Emagaldu urrikariei, beren gorputza saltzen dutelako, baiti lotzea errazagoa da auzi bakoitza aztertzen jarri eta iritzia gizonki azaltzea baiño "prostituta" deritzate. Guk, gerok, geure expresio-biderik jatorrena saltzen dugulako, Euskal Herria ta euskalduna euskaldun egin gaituan EUSKERA saltzen dugulako, "prostituto" batzuk gara.


Azkenak
2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Anibal direktiba
Urriaren 7an Israelgo Armadak bere soldaduak eta zibilak ere hil zituen, ‘Haaretz’-en arabera

Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]


Kanak gazte bat hil du Frantziako Poliziak, maiatzaz geroztik protestetan hildako zortzigarrena

Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]


Protestak eragin ditu Sharifeh Mohammadi sindikalista kurdua hiltzera kondenatu izanak Iranek

Langile eskubideen aldeko ekintzaile Sharifeh Mohammadiri heriotza zigorra ezarri diote. 2023ko abenduaren 5ean atxilotu zuten aktibista matxinada karguak egotzita.


Podemoseko 69 diputatu zelatatu zituen Espainiako Poliziak

“PPko polizia patriotikoak” Barne Ministerioaren datu-baseen bitartez, Podemoseko politikariak espiatu zituela informatu du El Paísek, horien artean Pablo Iglesias, Yolanda Díaz, Ione Belarra edo Irene Montero. Espainiako Estatu osoko autonomia erkidego... [+]


“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Iñaki Echanizek irabazi du Zuberoa, Nafarroa Beherea, Hazparne eta Biarnoko zati bat barnebiltzen dituen laugarren hautesbarrutian. 2022an bezala, garaile atera da, ezkerreko Fronte Herritar Berriaren izenean.


Eguneraketa berriak daude