NATURAK ETA GIZAKIEK LANDUTAKO HARRIAK

  • Ibilbide hau Agurain aldean oinarrituko dugu, berez herri interesgarria dena, baina, batez ere, bere monumenturik ederrenak zentrutik kanpo erakusten dituena. Bertatik kilometro gutxitara Sorginetxe eta Egilatzeko trikuharriak eta Leze haitzuloa aurki ditzakegu, eta baita Zalduondoko jauretxeak ere.

2007ko otsailaren 21ean
Opakua Gaina (1.025 m.) arbolatsua jaistearen erdian izen bereko herritxoa edo auzoa igaroko dugu, hau da, Opakua. Kilometro bat beranduago aldiz, gure ezkerrera Arrizabalagako trikuharriraino eramango gaituen bidea hartuko dugu.
Aguraingo auzo edo herritxo hau berriz, beste kilometro bat bete ostean harrapatuko dugu. Arrizabalagan bertan eskuinera joz (trikuharria agertzen duen letreroari jarraikiz) laborantza lurren erditik igarotzen hasiko gara. Handik gutxira bideak ezkerrerantz jotzen du (zuzen bidexka bat hasten da Aguraineraino) eta zuzen-zuzenean Sorginetxe trikuharri ezin ederragora eramango gaitu.
Trikuharrira iritsi aurretik dagoen eta hartu ez dugun lurrezko bidexka horri jarraikiz, oso laster errepide orokor zaharrean aterako gara; hortik, eskubira joanez herrian sartuko gara, errepide orokor modernoaren ondo-ondotik. Azkenik, kilometro erdira eta ezkerrera herriko sarrera harrapatuko dugu, errotonda bat pasatu ondoren. Agurainen (Salvatierra) bertan sartzen gara. Alde zahar monumentaleko herri interesgarri hau bisitatu ostean, berriz, Mezkia-Egilatz bidea hartuko dugu, azken herriska honetako trikuharria ikusi asmoz, baina erne ibili, zeren hemen inguruan errepide asko dago eta iristea nahaste-borraste handia bihurtu leike.
Aizkomendiko Trikuharri eder-ikusgarria Egilatzetik oso gertu eta errepide orokor zaharraren ondoan dago. Txarto seinalizaturik dagoen errepide-multzo honetan burukominik izan nahi ez baduzue, hurrengo helmugara iristeko, Ilarduia ondoko Lezea haitzulora iristeko, gomendagarriena Agurainera itzuli eta bertan N-1 errepide nagusi berria hartzea da, Donostiarako norabidean.
N-1ean sartu eta 6-7 km.tara jada ezkerrean ikusgai dugu Lezea. Bertaratzeko urrats hauek segitu: N-1eko 389. irteeran atera (Egino-Andoin), ezkerrera Eginorantz jo, errepide zaharra zeharkatu, Egino-Ilarduia-Albeniz seinalea segitu, zubi bat pasatu, Eginon ezkerrera jo (Ilarduiara), honetara iritsi aurretik bigarren eskuineko bidea hartu ("La Leze" jartzen du), eta haitzulo ikusgarriaren aurrean amaituko duzue.
Azkenik, Ilarduia eta Albeiz igaroz, ibilbidea Zalduondon amaituko dugu. San Adrian Tunela igarota Santiago-ko Bideko geldialdi garrantzitsua, gordetzen dituen eraikin zibil aberatsen artean Birpizkundeko Lazarraga Jauregi-Museo aparta nabarmentzen da, bere aurreko armarri, alboetako estatuak eta zutabe jonikoekin. Baita ere, ondoko Larrea eta Andoin-Luzuriaga jauretxeak ikusgarriak dira.


AGURAIN

Arabako lautadaren bihotzean dagoen Agurainaldeak historiaurretik jada populazio nabaria zuen, monumentu megalitiko ugariek erakusten duten moduan. Hiriak Erdi aroko trazadurako alde zaharra du, eta hau inguratzen zuten harresiek bertan diraute, jauretxe askorekin batera.

Ikustekoak
Santa Maria Eliza gotikoa (XV-XVI mendeak) harresiaren ipar-muturrean kokatzen da, eta beraz, hiriaren defentsa sisteman integratua zegoenez, gotorleku funtzioa ere betetzen zuen. Barruan hiru barneluzego edo nabe ditu, eta erretaula nagusia (urreztatua eta polikromatua), Birpizkundeko kaperak eta zilargin-koruak nabarmentzen dira. Kanpoaldean bere ataria, suzko-gotikoa, gailentzen zaigu.
San Juan Parrokiak berriz, elizatari barrokoa erakusten du, dorre erdi gotiko (behealdea) erdi barroko (goialdea) batekin. Barruan XVII.go erretaula nagusia nabarmentzen da, flandestar kutsuko margo interesgarriak dituela.
Bi eliza hauen artean (bakoitza alde zaharraren mutur batean) Zapatari, Harategi eta Nagusia kaleetan zehar, jauretxe eta jauregi bilduma zabalaz gozatzeko aukera izango dugu. Etxe hauetako askok armarri ederrak dituzte. Iparreko "Bentaberri" Gurutzea, hiriak gordetzen duen muga-gurutzerik handiosoena, jabedun lorategi batean dago, San Lazaro Ospitaletik oso gertu. Gurutzearen besoak ederki landuak ditu.

Sorginetxe Trikuharria
Arrizabalaga auzoan kokatutako trikuharri hau Euskal Herriko politenetakoa da eta oso ondo zainduta dago. Trikuharria karezko zazpi harrik osatzen dute (batzuk 2,5 metro baino altuagoak). 1831n aurkitu zen (zientziarako), eta 1890an, horietako harri bat mugitzean, hiru hilotzen aztarnak azaldu ziren.

Aizkomendi Trikuharria
San Millan herriko Egilatz auzoan dagoen 11 harriko monumentu megalitiko hau ere 1830-31an aurkitu zuten, eta aurkikuntza honek Arrizabalagakoarekin batera euskal aurrehistoriaren ikerkuntzaren hasiera suposatu zuen.

Lezea
N1etik ikusten den (Iruñerantz ezkerrera) koba hau Asparrengo Ilarduia auzoan dago, eta espeleologiazaleek askotan bisitatzen dute, bere pasabideek mendigune osoa zeharkatzen dute-eta. Besteontzat ere, merezi du bertaratzea, belarri moduko sarrera ikusgarria gertutik behatu, bertatik isurtzen den errekatxoan busti eta kanpoaldeko atsedenlekuan denbora igarotzen uzteko bada ere.
INFORMAZIO PRAKTIKOA
AGURAIN

Turismo Bulegoa:
Kale nagusia. 945- 31 25 35 / 608- 90 16 70.

Udaletxea:
Zapatari. 945- 30 01 55

Ertzaintza:
945- 31 21 71

Kotxe-tailerrak:

Izaguirre- Ford- Litutxipi Industrigunea 31 23 70 / 908- 67 30 16.

Jatorduan:

Jose Mari- K/ Nagusia 73.
Sarayola- K/ Sagarmin 1.
Merino- San Juan Plaza 3.

ZALDUONDO

Udaletxea:
945- 40 60 06.

Jatorduan:

Imaz Jatetxea- Arbin auzoa.


Azkenak
2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Eguneraketa berriak daude