URAK LEUNDUTAKO BASATIA

  • Apirilaren 16a bitarte, Albert Marquet (1875-1947) Bordeleko margolariaren erakusketa zabala dago ikusgai Bilboko Arte Ederren Museoan. Fauvismoaren sortzaile nagusienetakoa, beste bide batzuetatik ere jo izan zuen, erakusketako 100dik gora lanek erakusten duten moduan.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Paris, 1905eko Udazkeneko Aretoa. Matisse, Derain, Vlaminck, Marquet, Friesz edo Dufyren lanen aurrean da Louis Vauxcelles kritikoa harrituta, eskandalizatuta dago. Inpresionismoaren ondoren, estilo berri bat du aurrean eta berau deskribatzeko "fauves" (piztiak) hitza hautatzen du. Arte mugimendu publiko berri bat jaio da, Fauvismoa, Inpresionismoaren azken arnasa eta XX. mendeko abangoardiaren lehena. Formak eta, bereziki, kolorea erabiltzeko modu "basati" horren bidez, mugimendu honetako protagonistek espresioa du helburu. Fauvismoaren ordezkari nagusi Henri Matissek garbi esan zuen: "Espresioa eta dekorazioa gauza bera eta bakarra dira; bigarren terminoa lehenengoan dago kondentsatua".
Eta egunotan Bilboko Arte Ederren Museoan dago kondentsatua halaber, fauvismoaren sortzaileetako baten lana. Albert Marqueten 100 lan inguru, artista honen bilduma publiko garrantzitsuena, ekarri dute Bordeleko Musée des Beaux Arts-etik.


EZ HAIN FAUVISTA.

Matisse-rekin batera Gustave Moreauren tailerrean garatu zituen Marquetek Parisko École Nationale des Arts Décoratifes eta École des Beaux Arts-en ikasitakoak. Fauvismoari loturik aurkeztu dugu, Udazkeneko Areto eztabaidatsu horretako partaide izan baitzen. Baina denbora gutxian egon zen estuki lotuta korronte horri. Obra erabat fauvistak baditu ere, bere estilo propio leunago, sotilago bat garatu zuen. Orriotan ipini ditugun La fenêtre à la Goulette edo Fête foraine au Havre koloretsuan fauvismo tipikoa ikusten da. Baina oro har, berak erabilitako tonuek mugimendu artistikoaren purutasun eta gogortasunetik ihes egiten dute, ahulagoak dira, harmonikoagoak. Fauvismoaren kolore leherketa 1905ean eman bazen ere, Albert Marqueten 1904ko lanetan dagoeneko estilo "epelagoa" agertzen da.
Gainera, bere lan osoa ez zuen kolorean oinarritu eta, olio nahiz akuarela ugari utzi bazituen ere, tinta txinatarraz edo arkatzez egindako bildumak ere osatu zituen. Bilboko erakusketan, esaterako, bildumaren %60 marrazkiek betetzen dute. Marrazki soilak dira gehienetan, marra arinekoak, La charrette à bras kasu.


PORTUAK.

Erretratua landu zuen Bordeleko artistak; hor daude Portrait de Marcelle Marquet edo orri honen goiko aldetik keinu egiten digun autoerretratua. Bodegoiak irudikatu zituen eta hor da, adibide gisa Nature morte avec pommes et gobelet. Baina horien guztien gainetik paisaia nagusitzen da Marqueten obran. Konposizioa bere kezka nagusienetakoa zen eta, horregatik, irudikatutako paisaiak ordenatuak, orekatuak dira. Forma bertikal eta horizontalak oso markatuak ageri dira mihise nahiz marrazkietan. Ikusten zituen oinarrizko elementuak baino ez zituen jasotzen, bigarren mailako elementuak alde batera utzita.
Bere obraren hastapenetan Parisen jardun zuen lanean eta hiria eta inguruneak islatu zituen bere margoetan; Sena ibaiaren inguruak batez ere. Izan ere, hasieratik urak garrantzi handia hartu zuen bere lanean. Hasierako lanetan Jardin du Luxemburg bezalako paisaia lehorrak ugariak badira ere, berehala uraren presentzia erabatekoa izango da bere paisaietan. 1920tik aurrera bidaia ugari egin zuen Europa eta Afrika iparraldera. Orduan jorratu zuen, bereziki, bere obraren gai nagusia: portuak. Le Havre, Hamburgo, Marseilla, Napoli, Ondarroa, Hondarribia, Hendaia, Aljer... eta beste hainbat hiritako portuak eta horien inguruko giroa ekarri zituen bere lanetara behatzaile bikain honek. Horren erakusle garbiak dira lehen aipatutako Fête foraine au Havre edo lerro hauen gainean dugun L'escadre alliée à Alger, bere azken urteetan buruturikoa.
Bigarren mailako elementuetan erreparatzen ez bazuen ere, argiaren, baldintza atmosferikoen eta, batez ere, uraren egoera aldakorrak zehaztasun handiz biltzea lortu zuen. Urrutiko planoak gertukoekin batu zituen gainera, aldakortasuna areagotuz. Azkenean korronte modernoen modu berriak erabili zituen, baina, errealismorako bidea baztertu gabe. Bi elementuen arteko oreka zaila lortu zuen bere estilo berezia garatuz.
Finean, korronte berritzaile baten sortzaile izanik ere, bere bidea jorratzen jakin izan zuen artista izan zen Albert Marquet, kolore eta forma "basatien" bultzatzaile izan ondoren, bere lana portuetako ur lasaietan baretu zuena.


Azkenak
Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]


2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.


2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Gaztaina feria basaburuan
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]


Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


Eguneraketa berriak daude