Lantegietan, aldizka osasun azterketa orokor batzuk eginez zaindu izan da orain artean osasuna, eta, gehienetan, egiten ziren azterketa horietan ez zen aztertzen norberak egiten zuen lanarekin zerikusi berezia zuen ezer edo lan jakin baten ondoriozko arrisku zehatzik. Zentzu horretan, Espainiako Estatuko aditu talde batek langileen osasuna babestu eta zaintzeko dekalogoa eman du argitara, eta oinarrizko hamar irizpide adierazten dira prebentzio jarduera hori zentzuz burutzeko orientagarri izan daitezen.
Arau horiek idazten Bartzelonako Unibertsitateko adituak eta Levanteko lan-osasun arloko kabineteetako adituek, CCOOko sindikalista katalanak eta Espainiako edo Valentziako Administrazioan lan egiten duten hainbat aditu aritu dira. Lehenengo atxikipenen artean Osalaneko arduradunak eta Laneko Osasunerako Nafarroako Institutukoak aurkitzen dira, eta baita Bilboko Lan eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzako eta EILASeko Laneko Osasunerako Batzordeko arduradun batzuk ere.
Hamar arau horiek osasun arloko arduradunen artean eta langileen artean edota beren lantegietan banatzea baliagarria izan daiteke Euskal Herriko istripuen eta gure arteko lan arloko gaixotasun profesionalen kopuru larria arintzeko. Ezin dugu ahaztu gainera laneko hainbat gaixotasun profesional oraindik ez da ezagutzera ematen eta horietako asko ez dituela gaixotasun profesionaltzat hartzen indarrean dagoen lan arloko legeriak.
Lehen irizpideak dioenez, osasuna zaintzea guztiz funtsezko osagarria da laneko arriskuei aurre hartzeko eta, beraz, prebentziorako jarduera guztietan sartu beharra dago, Prebentziorako Zerbitzuen jarduerak barnebiltzen dituen esparruekin batera. Prebentzioaren eginkizun nagusia langileen osasunak kalterik ez izateko jarduera multzo bat egituratzea denez, arazoak ezagutzeko eta konponbideak aurkitzeko, ezinbestekoa izango da eginkizun horretarako erreferentzi nagusia kontuan hartzea, hau da, langile horien osasun egoera bera.
Bigarren irizpideak zera dio: osasuna zaintzeak prebentzio jardueraren ikuspegi berri bat eskatzen du lan arloko medikuntzaren barruan. Ohikoa izan den asistentzia eskaintze hutsa baino haratago joan behar da. Laneko Medikuntzako eta Erizaintzako profesionalek bere egin behar dute pertsonen eta egoera jakin batetako lan baldintzen artean egon daitekeen elkarreragina aztertu eta lantzeko eginbeharra, eragin horren kalteak atzemateko eta kalte horiek areagotzea, zabaltzea edo berriro gertatzea eragozteko.
Hirugarren irizpidearen arabera, osasuna zaintzea ez da amaitzen banakako azterketa mediku eta diagnostikoekin, eta beste hainbat jarduera ere barnebildu beharra dago, esaterako, langileen osasun egoerari buruzko informazioa osatzeko jarduerak, datu objektiboetan nahiz subjektiboetan oinarrituz. Osasun azterketez gainera, adierazle biologikoen kontrola, osasun inkestak, teknika kualitatiboen erabilera edo azterketa epidemiologikoak oso informazio iturri garrantzitsuak dira langileen osasuna zaintzeko sistema egoki baten barruan.
Laugarren irizpideak dioenez, osasuna zaintzeko sistema integral eta koherente bat ez da amaitzen langile bakoitzaren osasun egoera balioeste hutsean, eta ezinbestekoa da lan arloko kolektibo ezberdinen osasun eta gaixotasun ezaugarri nagusiak sistematikoki aztertzea. Osasun azterketak langileen banakako osasuna balioesteko bitarteko ohizkoenak dira. Horien emaitzek erakutsiko dute zenbateraino izango den beharrezkoa lanpostu jakin bat langilearen ezaugarriei egokitzea (lehen mailako prebentzioa) edota langile batengan gerta daitekeen eragin goiztiarra edo kalte larriagoak saihestearren langile horrengan gauzatu beharreko berehalako prebentzio-jardueraren premia (bigarren mailako prebentzioa).

Lan ingurunearekiko lotura. Osasunari dagokionez, langile baten eta lan-ingurunearen arteko lotura ezin dira era isolatuan aztertu, bostgarren irizpideari jarraiki. Interakzio ugari dago laneko eta lanez kanpoko baldintzen artean, ingurunearen eta kultur ereduen artean, norbanakoen portaeraren eta ezaugarri sozioekonomikoen artean, eta ondorio erabakigarriak izan ohi dituzte pertsonen osasunaren arloan. Eraginkortasunari begira, guztiz gomendagarria da, lan arloarekin zerikusi zuzena duten gaixotasunekin batera, gizarte mailako maiztasun garrantzitsueneko gaixotasunak ere (esate baterako, gaixotasun kardiobaskularrak) osasuna zaintzeko sistema berberean biltzea.
Seigarren irizpideak zera adierazten du: osasuna zaintzeko protokoloa osasunaren arazoei buruzko informazioa lortzeko plan sekuentziala da funtsean. Osasun zainketa protokolizatzeari esker, errutina hutsezko osasun azterketak gainditzen dira, laneko arriskuarekin berariazko lotura duten osasun arazoen azterketa erraztu egiten da eta jarduera homogeneo eta zientifiko zorrotza bermatzen da.
Osasuna zaintzeko informazioaren bilketak arriskuei aurre hartzea, laneko baldintzak hobetzea eta langilea beraren eta hirugarren pertsonen osasuna babestea beste helbururik ez du izan behar, zazpigarren irizpideak zehazten duenez. Eta helburu horiek erabakiko dute zer informazio behar den, nola lortu behar den eta nork erabil dezakeen. Osasuna zaintzeko jarduera guztiek zientzi ikerkuntzaren eta deontologia profesionalaren oinarri etikoen mende egon behar dute, eta ezinbestekoa izango dute osasun arloko datuekiko konfidentzialtasunerako pertsonen eskubideari erantzutea.
Zortzigarren irizpideari jarraiki, osasuna zaintzeko jardueren emaitzak ez dira diskriminazioak eragiteko edo langilearen interesen kaltetan erabili behar. Esparru honetan guztiz funtsezko irizpidea da langileak, behar bezala informaturik, beren borondatez eta adostasunez aritzea, bai norbanako gisa eta bai partaidetza kolektiborako mekanismoen bidez. Eta, batez ere, guztiz gaitzestekoa litzateke osasuna zaintzeko jarduera hori arriskuaren aurrean gogor ageri diren langileak hautatzeko bide bezala erabiltzea.
Osasun azterketak prebentziorako baliabide izan behar du, eta inolaz ere ez langileen hautaketarako tresna. Lanpostu bat izendatu aurretik egiten diren osasun azterketetan baztertu egin behar dira benetako justifikaziorik gabeko eskakizun psikofisikoak. Osasun azterketetan, langilearen "gaitasun" kontzeptua alde batera utzi eta, horren ordez, lanpostuaren "egokitze" kontzeptua erabiliko da. Berariaz arbuiatzen da "irizpide genetikoa" erabiltzea eta, horren bidez, langileek arrisku jakin baten aurrean dituzten ezaugarri edo ahultasunak balioestea. Beraz, erabat baztertu beharrekoa da osasun arazoengatik lanpostua galtzeko aukera, eta irtenbide apropos gisa lanpostua egokitzea edo eginkizun alternatiboak eskaintzea bultzatu beharko da.
Bederatzigarren irizpideak honela dio: osasunaren ondoriozko laneko bajak eta abstentzioak informazio iturri baliagarriak dira lanarekin zerikusi zuzena izan dezaketen hainbat patologiaren eraginari buruz. Informazio horren azterketak asko lagun dezake baja eragin duen gaixotasunaren eta lanpostuan arrisku eragileen mende egon izanaren arteko loturak ezagutzeko. Horretarako, beharrezkoa da osasun arloko profesionalek beren eskura izatea gaixotasunek eragindako aldi baterako ezintasunei buruzko datuak, sistematikoki azter ditzaten. Baina, nolanahi ere, profesional horiek ez dute absentismoaren kudeaketa administratiboan edo kontrolean sartu behar, horiek ez baitira, funtsean, osasun arloko zereginak eta, gainera, haustura sor baitezakete osasuna zaintzearen arloko edozein jarduerak berekin eraman behar duen konfiantzazko harremanean.
Laneko Osasuneko Profesionalen Etikari buruzko Nazioarteko Kodearen oinarrizko irizpideei jarraiki, osasun arloko profesionalek zorroztasun osoz eta alderdikeriarik gabe eman beharko diete beren aholkua enpresariei nahiz langileei eta horien ordezkariei osasuna zaintzearen inguruko jarduera guztietan. Horixe adierazten du hamargarren irizpideak. Zintzotasun osoz bete behar dute gaixotasun profesionalen kalifikazioari eta jakinarazpenari buruzko araudia, eragindako langileei beren laguntza profesionala eskainiz biktimen azterketarako eta kalte-ordainketarako.