INGELESA-EUSKARA HIZTEGIA AUSTRALIATIK DATOR

  • Euskara geroz eta atzerritar gehiagok ikasten du munduan, baina ez dira asko izango Australian. Salbuespenen artean dugu Jon D. Patrick psikologo australiarra. Duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten eta orain ingelesa-euskara hiztegi berezia ari da burutzen.

2007ko otsailaren 21ean
Pangea proiektuko kideak kontinente guztietan zehar egiten ari garen bidaia honetan euskaldunekin harremanetan jartzen saiatzen ari gara. Ipar Amerikan dezente topatu genituen, baina Australian ez dira hainbeste. Queenslandera duela hamarkada batzuk azukre-kanaberetan lan egitera etorri ziren haietako batzuk eta gerora iritsitakoak Sidney eta Melbourneko Gure Txoko elkarteetan biltzen dira. Lehendik ere bagenekien, euskaldunez gain, Sidneyen euskaraz dakien australiar bat bizi zela, Jon D. Patrick, eta Gure Txokon topatu genuen. Euskal Herrian jaiotako bertako bazkide batzuek ez dute euskaraz jakingo, baina psikologo-informatikari honek bai ordea.
Jon D. Patrick psikologoa duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten. Gaur egun, ongi egiten du euskaraz eta areago, berau aztertzen ari da. Ingelesa-euskara hiztegi berezi bat burutzen ere ari da CD-ROM formatuan. Hiztegiak gehien erabiltzen diren ahozko esaldiak jasoko ditu.
Melbournen jaioa, leku askotan bizi izan da Patrick: Euskal Herrian, Irlandan, EEBBetan, Erresuma Batuan, Zelanda Berrian eta Australia barruan Perthen. Psikologian doktoratu zen Monash Unibertsitatean eta masterra egin zuen Dublinen, baina informatika ere gertu izan du bere lanean eta Zelanda Berrian egon zen aurreneko sistema informatiko klaseak ematen lau urtez. Deakin Unibertsitateko irakasle laguna izan zen eta giza portaera aztertzeko informazio sistemak garatu zituen. Sistema hauek komertzializatu eta egokitu egin ziren telebista kateetan erabiltzeko, eta baita Australiako Kirol Institutoan eta kirol talde profesionaletan (futbol australiarrean, cricketean eta surfean, adibidez) aplikatzeko ere. Gaur egun Sydneyko Unibertsitatean bi ikerketa lerrotan ari da lanean: hizkuntza naturalen lan taldean eta multimedia sistemak bigarren hizkuntza ikasten ari direnekin aplikatzeko egitasmoan. Bere ikerketa lehen hezkuntzako eskoletan irakurtzen irakasteko ikasketa metodo baterako ari da aplikatzen.
Euskal Herrian lehen aldiz 1991n izan zen lana zela-eta, eta IXA taldekoek ingelesarekin laguntzeko eskatu zioten. Haiei entzun zien lehen aldiz euskaraz egiten. "Herria eta euskara gustatu egin zitzaizkidan, horregatik hasi nintzen euskara ikasten", azaldu digu. Bi, hiru, lau edo bost hilabeteko egonaldiak egin izan ditu Euskal Herrian. HABEren Donostiako euskaltegian, Lazkaoko Maizpiden, Foruako AEKren barnetegian, Zornotzako Aurten Bai euskaltegian, adiskideekin eta kalean ikasi du euskara.


4.500 ESALDI ERABILIENAK BIDEOAN.

IXA taldeko bi kide Australiara eta Zelanda Berrira joan ziren lanera beraren bitartez eta elkarrekin egin dute lan. Maiz gazte euskaldunak hartzen ditu etxean eta Azkueren hiztegia identifikatzen eta euskarazko lexikoa aztertzen laguntzen diote. Morris ingelesa-euskara hiztegian ere ari da lanean. Hiztegi askorekin egiten du lan oinarrizko hitzak aurkitzeko. Azaroan egiten ari den lana, Donostian, kongresu batean aurkeztu zuen. "Datu-base bat egiten ari naiz, oraingoz hitzak prozesatzen ari naiz. Nire gramatika liburuarekin eta multimedia sistema digital batekin, euskara-ingelesa hiztegia ikasleentzat eta itzultzaileentzat baliagarria izatea espero dut", adierazi digu Patrickek.
Donostiako EHUrekin kolaboratu du datu-base hiztegiaren garapenean, hiztegi elektronikoen federazioaren sorreran, eta euskararen ordenagailu bidezko tratamenduaren ikerketan. CD-ROM-ean atera nahi du euskara-inglesa eta ingelesa-euskara hiztegia eta baita hiru liburutan ere. Halaber, ahozko euskara jasotzen duen bideo bat plazaratuko du, 4.500 euskal esaldi grabatu ditu eginkizun horretarako. Izan ere, proto-euskararen analisian ari da lanean informatikaren laguntzaz.
Sidneyn euskalduna izateak dituen zailtasunez hitz egin digu Patrickek: "Duela bi urte, Zelanda Berritik etorri nintzenean, Gure Txoko euskal elkartea ezagutu nuen eta tarteka bertan euskaldun batzuekin aritzen naiz euskaraz, baina gehienak bizkaitarrak dira eta beren euskalkia ulertzea zaila egiten zait". Euskararekiko maitasunak bultzatuta ikasi zuen hizkuntza, eta ahal duenean Euskal Herrira joaten da bertako jendea, musika, janaria, eta jaiak oso gustuko dituelako. Hiri eta herri dezente ezagutzen ditu eta Alkiza eta Usurbil gustatzen zaizkio batez ere. "Euskaldunak zoragarriak dira, bizitzaz disfrutatzen dute, ondo jan eta gogor lan egiten dute", adierazi digu psikoterapiaren praktikante honek.


Azkenak
Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Bizi Baratzea Orria jende asko batzen ari da komunitatera

Martxoaren 27an aurkeztu zuen ARGIAk Bizi Baratzea Orria, lurrari begiratzen dion urtarokako aldizkari berria. Martxoaren hasieran zabaldu zen kide egin eta formatu oso berezia duen orri handia etxean jasotzeko aukera. Erantzun oso beroa izan du. Kide hauen profila ezagutu nahi?


Muga zergak 90 egunez %10era jaitsi dituzte AEBek, baina Txinari %125era igo dizkiote

Jaitsiera AEBen muga zergen igoerari erantzun ez dieten eta negoziatzeko prest azaldu diren herrialdeei aplikatu diela argudiatu du Donald Trumpek, Europar Batasuna barne. Txina eta AEBen arteko lehia komertzialak gora egiten jarraitzen du.


2025-04-10 | ARGIA
Maiatzean beste bost greba egun egingo dituzte EAEko hezkuntza publikoko irakasleek

Hirugarren greba zikloa iragarri dute Steilas, ELA, LAB eta CCOO sindikatuek maiatzaren 12tik 16ra bitartean, hezkuntza publikoa indartzearen alde. Azaldu dute Hezkuntza Sailak helarazitako azken proposamenak ez diela euren aldarrikapenei erantzun egokirik ematen.


Ingeles ordu gehiagorik ez dute nahi

Sarriguren, Tafalla, Noain, Buztintxuri eta Gares herrietako D-PAI ereduko ikastetxeetako familiak kalera aterako dira Hezkuntza Departamentuak foru lege bidez ingeleseko orduak handitu nahi dituela salatzera. Euskarazko murgiltze ereduaren kontrako erabakia dela iruditzen... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Negoziazioak “boikoteatzea” egotzi diote sindikatuek Nafarroako Gobernuari, funtzio publikoko greban

Nafarroako funtzio publikoan 30.000 langile zeuden grebara deituta asteazken honetan. Deialdiak jarraipen desberdina izan du sektorearen arabera, eta sindikatuek salatu dute foru gobernuak "abusuzko" gutxieneko zerbitzuak ezarri dituela nahita.


2025-04-10 | Gedar
Ertzaintzaren interbentzio batean hil zen pertsona baten kasua ikertzen ari dira

Iazko abuztuan, Irundik gertu, ertzainek atxilotzean izan zuen bihotzekoa gizon batek. Eneko Valdésen heriotzaren ikerketan, Polizia errugabetu zuten.


2025-04-10 | Euskal Irratiak
Maider Hoki eta Ilora Capot
“Libertatearen beharra denek dugu, eta Bekat'uros bestak hori eskaintzen du”

Bekat’uros LGBTQIA+ euskal besta hirugarren urtekoz iraganen da Atharratzen. Apirilaren 12an egun osoko egitaraua antolatu du Prefosta elkarteak, usaiako karrika inguruarekin, kontzertuekin eta ikusgarriekin.


Microsoftek bi langile kaleratu ditu multinazionalak Israelekin dituen harremanak salatzeagatik

Bi langileek Microsoften 50. urteurreneko ekitaldia moztu zuten ostiralean, eta enpresako buruei Gazako genozidioan duten papera leporatu zieten. Adimen artifizialarekin eginiko armak saltzen dizkio multinazionalak Israelgo armadari.


Palestinaren alde egiteagatik lau herritar kanporatu nahi ditu Alemaniak

Poloniar bat, bi irlandar eta estatubatuar batek jaso dute Alemania apirilaren 21a aitzin uzteko manua. Hori gertatu ezean, kanporatuko dituztela argitu die Berlineko Migrazio Bulegoak. Salaketa jarri dute kanporaketa prozedura geldiarazteko xedez.


Ernairen ekitaldia zelatatuko du Auzitegi Nazionalak

UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]


Europar Batasuna eta Errusia
‘Ostpolitik’, oihartzun fin hura

Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]


Sarkozy eta Le Pen eskandalizatuta, zuzenbide estatuak hitz egin duelako

Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]


Gorputz hotsak
“Niretzat klabea izan da familiak eta inguruak ez tratatzea gaixo moduan”

Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]


Eguneraketa berriak daude