HAUSNARKETARAKO BI TANTA

  • Otsaila Tanttakaren hilabetea izan da. Otsailaren 8an Errudun jaioak" estreinatu zuten eta otsailaren 15ean, berriz, "Hor dago koxka". Euskaraz eta gazteleraz atondu dituzte biak. Donostiako Antzoki Zaharrean egin ziren bi estreinaldiak eta arrakasta itzela izan zuten.

2021eko uztailaren 20an
Erronka gogorrari ekin dio Tanttakak milurtekoa hastearekin batera. "Ozeanoko pianista" obra pertsonalaren ostean eszenaratze konplexua duten antzezlan berri bi prestatu dituzte: "Errudun jaioak" eta "Hor dago koxka". Gaiari erreparatuz zerikusi gutxi duten arren, hausnarketarako bidea ematen duten ikuskizunak dira biak.
1987.ean Peter Sichrovskik Hitlerrekin batera borrokatu zuten nazien seme-alaba eta ilobei eginiko elkarrizketetan dago oinarritua "Errudun jaioak" antzezlana. Noizbait, nonbait eta norbaiti jazotako gertakizunak eta sentimenduak kontatzen ditu. Ikuskizun gordina da bai formaz eta bai edukiz. Sichrovskik eginiko lanaren antzerkirako moldaketa Moma Teatre valentziarrak taularatu zuen lehendabizi. Fernando Bernues zuzendaria Momak eman zituen emanaldietako batean izan zen, eta ikusi ondoren zuzendariarengana jo zuen ea obra Euskal Herrira ekartzeko aukerarik bazegoen galdetzeko. Carles Alfaro eta Joaquim Candeias zuzendariek abiapuntua elkarrizketenganako errespetua izan dela adierazi dute "elkarrizketak publiko egiteak ez zuen pribatasuna baldintzatu behar. Ikuslea plano objektibo batean jartzen da, 'voyeur' batean bilakatzen da. Hala, zuzenean behintzat berari zuzenduta ez dagoen aitorpen ekintza baten aurrean aurkitzen da ikuslea".


"ERRUDUN BATEN BIZITZA DARAMAN ERRUGABEA NAIZ".

Sentsazio hori lortu asmoz metakrilatozko horma batek banatzen ditu ikusleak eta aktoreak. Aktoreak bizkarrez daude eta beren hitzak aurrean duten kamara bati zuzentzen dizkiete, eta hark jasotzen duena izango da pantaila handi batean islatuko dena. Gehienak aurpegi ezagunak diren arren, aurretik ezagutzen ez genituen aztarnak ageri dira pantailan: ia makilajerik gabeko azaletan ezer gutxi dago ezkutatzeko. Honek "kamara ezkutua" telesaioa ikusten ari garenaren sentsazioa ematen du: show itxurarik gabeko errealitatea. Hamaika dira emanaldi bakoitzean ikusleen aurrean biluzten diren pertsonaiak (hizkuntzaren arabera aktore batzuk aldatzen dira). Aktore zerrenda luzea da hortaz: Teresa Calo, Edi Naudó, Martxelo Rubio, Klara Badiola, Idoia Sagarzazu, Aitor Gabilondo eta Aitzpea Goenaga horien artean. Argia itzali da. Briggittek, Susannek, Rainerek edo Ingek ez dute Alemanian gertatutako genozidioarekin zerikusirik baina badute zerbait komunean: errudun jaiotakoak dira. Sentimendu hori, ordea, pertsonaia bakoitzak modu oso ezberdinean azaleratzen du. Poliki-poliki ikuslea pertsona "anonimo" horiek ezagutuz doa, kasik ulertzera iritsi arte. Izan ere, nork ez du inoiz aitarenganako gorrotoa sentitu? Nor ez da inoiz bere kezkak betiko zokoratzen saiatu? Nor ez da inoiz errudun sentitu? Bi ordu inguru irauten duen ikuskizunak gutxi uzten ditu barruak mugitu gabe. Emanaldiak irauten duen bitartean antzokian irribarre urduri batzuk besterik ez dira entzuten. Antzemateak batzuetan ezeroso senti arazten du pertsona.


BOLEROEN ERRITMO GAZI GOZOA.

Oso bestelakoa da Tanttakak prestatu berri duen bigarren lana. "Hor dago koxka" Quim Monzóren "El perqué de tot plegat" kontakizun bilduman dago oinarrituta eta amodio kontuak ditu hizpide. Elkarrekin askotan lan egin duten Mireia Gabilondo eta Fernando Bernuesen zuzendaritzapean euskal antzerkigintzan aurpegi ezagunenetakoek egin dituzte aktore lanak: Ramon Agirre, Ane Gabarain, Elena Irureta eta Jose Ramon Soroizek, hain zuzen ere. Oholtza gainean etxeko egongelan baleude bezala mugitzen da laukote arrakastatsua eta funtzioa hasi bezain laster ikusleria bereganatzea lortzen du. Era berean, aktoreak testuarekin eroso sentitzen direla nabaria da. Taldekideek garbi dute zergatik hautatu zuten Monzóren testu bat: "Oraindik ere buru hausteak ematen dizkigun gaiarekin jolasten duelako, hau da maitasunarekin eta honen adierazpen konplexuena eta ulergarriena den bikotearekin". Jatorrizko liburuko istorioen erdiak egokitu dituzte, narrazioa ekintzarekin ordezkatuz hainbat kasutan. Antzerkia bizitza errealaren ispilu ei da askotan, eta gure buruak bertan islatuta ikusteak ikuskizunaren arrakasta bermatzen omen du. "Hor dago koxka"n ageri zaizkigun pertsonaiak eta istorioak ez dira batere arrotzak. Egoera aldrebesenean ere imagina dezakegu gure burua. Honek azal dezake ikuskizunean zehar ikusleriaren etengabeko irribarrea. Baina antzezlan honetan ia hitzek baino garrantzia handiagoa hartzen du boleroen musikak. Ganbara talde ezagunaren sortzaileetako bat izandako Angel Unzuren zuzeneko gitarra doinuek betetzen dute ikuskizuna bihotzetik irtendako doinuez.
Egoera ezberdinak nabarmendu eta emozioen ehundura ezberdinak iradokitzen ditu obra guztian zehar Unzuren gitarrak. Lau aktoreen ahots goxoek josten dituzte letrekin nota horiek. Boleroek euskaraz ere indar handia izan dezaketela frogatu du Tanttakak lan honetan. Izan ere, nahiko buruhauste izan zituzten boleroak euskaratzeko orduan: "Hasieran pentsatu genuen euskarazko bertsioan kantuak gazteleraz uztea. Gero, ordea, muntaiarekin hasi ginenean konturatu ginen kontraste handiegia egiten zuela. Joxerra Gartziarengana jo genuen eta bere laguntzaz lan polita gelditu dela uste dugu. Azkenean zazpi kantu euskaraz eta gazteleraz berdin gelditu dira, beste bost propio hautatu ditugun bitartean. Horien artean dira 'Maitia nun zira' herrikoia eta Xabier Leteren 'Habanera'".
Behin estreinaldiak eginda programatzaileen eskariaren zain gelditzea besterik ez zaie gelditzen Tanttakakoei. Beraz, oraindik ere bi antzezlanak ikusteko aukera noiz eta non izango den ezin jakin.

MIREIA GABILONDO: "MAITASUNA ARNASA HARTZEA BEZALAKOA DA"
Bergaran sortua dugu Mireia Gabilondo. Unibertsitate garaian Donostiara joan zen Pedagogia ikasketak egitera eta bertan, klaseek uzten zioten denbora librea aprobetxatzeko Antzerki Eskolan izena ematea erabaki zuen. Antzerkiarekiko grina oso gaztetatik sortu zitzaiola kontatu digu. Antzerki Eskolan ari zela, duela hamazazpi urte, Tanttakakoek deitu zioten ea aktore gisa umeentzako "Ondo lo egin" ikuskizunean parte hartu nahi zuen galdetzeko. Ordutik pertsonaia ugariren larrutan sartu da. Zuzendari gisa beranduago hasi zen, baina honetan ere badu eskarmentua. Duela 6 bat urte Jose Ramon Soroizek antzeztutako "Umekeriak" bakarrizketa zuzendu zuen estrainekoz. Ordutik oholtza gaineko nahiz telebistako hainbat ikuskizun zuzendu du.
Antzerkigintzari dagozkion hainbat arlotan aritu izan zara, non sentitzen zara erosoen?
Ez dakit. Uste dut momentuak direla, zu nola zauden, proiektua zein den... denak du zerikusia. Proiektuan sinesten badut eta honen gauzatzean parte hartu nahi badut, berdin zait zuzentzea, aktore lana egitea, idaztea... Garrantzitsuena lan egingo duzun jendearekin gustura egotea da.

Tanttakaren azken bi lanetan buru-belarri sartu zara. "Errudun Jaioak" antzezlanean, esaterako, Sybile 39 urteko judutarraren papera egiten duzu gaztelerazko bertsioan. Nola sentitu zara pertsonaia hau egiten?
Niretzat oso polita eta aberasgarria izan da, bai zuzendari honekin lan egitea eta bai gai konkretu honi heltzea ere. Benetako istorioak izateak ere berezi egiten du ikuskizuna, gaia ere oso hunkigarria da. Eszenaratze oso berezia du gainera, zure aurpegia pantaila erraldoi batean irteten da plano itxi batekin... Hor benetan jokatzen ez baduzu ez daukazu zereginik.

Maitasunaren gorabeherak dira protagonista "Hor dago koxka"n. Fernando Bernuesekin batera zuzendari lanetan aritu zara. Bihotzaren kontuek zergatik dute, zure ustez, halako arrakasta taula gainean?
Ez dut uste arrakasta taula gainean soilik dutenik, bizitzan bertan garrantzia handia du maitasunak. Nik behintzat maitasuna arnasa hartzea bezalakoa dela uste dut, beti dabil hor bueltaka, beti daukagu buruan. Bai maiteminduta zaudenean eta ez zaudenean ere bai. Gauza da guk ikuskizun bat aukeratzen dugunean ez dugula aurretik pentsatzen zein haritik jo, baina maiz jausten gara gai horretan. Aurrekoan Tentazioa taldearekin "Ez da hain erraza" antzezlana egin genuen eta honetan ere gai honekin gabiltza bueltaka.

Oholtza gainean urte askotan aritu diren lau aktorerekin egin duzu lan. Zuzendari gisa nabarituko da, ezta?
Beno, esaterako joan den urtean ETBko Sorginen Laratza saioan ikasle batzuen gorabeherak oinarri zituen "Ez gaude konforme" telesaila zuzendu nuen eta bertan parte hartu zuten aktore batzuek ez zuten lehenagotik ezer egin. Esperientzia horrekin asko disfrutatu nuen, oso polita da ikustea hasberri batek duen ilusioa, gauzak egiteko gogoa..."Hor dago koxka"ko laukotea asko ezagutzen dut, segituan ulertzen gara, nolabait esatearren hizkuntza bera erabiltzen dugu. Hori ere oso polita da. Honekin esan nahi dut bi kasutan lan egitea oso polita dela.


Azkenak
1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


2025-02-12 | Iñaki Barcena
Aroztegiaren silogismoa

Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.

Tesia: Baztango... [+]


Antzinako hegaztien gidaliburua

Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du. 

Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]


Despremu deprimituaren ondarea

Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]


2025-02-12 | Edu Zelaieta Anta
Gainbabesaren desbabesa

Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]


Harreman publiko-komunitario-kooperatiboak eraikitzeaz

Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]


Eguneraketa berriak daude