Euskal Laborarien Batasunaren arrakasta azken hogei urte hauetako borrokaren ondorioz etorri da. Ipar Euskal Herriko laborariek hainbat arlotan eraman borrokez galdetu diogu Arbonako laborari eta ELBko eledunari.

1984tik 1996ra arte plantatu ziren gazte laborariek ezin izaten zuten esnea ekoiztu, esne-kuotak zirela medio. Europatik ezarri kuotak finkatuta zeuden laborarien artean bana-tzen ziren; inbertsioak ere ongi plantaturiko laborari bakar batzuen artean egiten ziren. 1996an Baionako DDA (Atlantikoetako Departamenduko Zuzendaritza) okupatu genuen zortzi egunez eta ekintza haren bidez esneen kuotak aldatzea lortu genuen. Departamenduan ari ziren 110 laborari gazte bakoitzeko 20.000 pintako ekoizpena erdietsi zen. Harrezkero, politika hobeago bat ezarri zen eta urtero ematen diren esne kuoten parte bat gazteendako izaten da. Inbertsio handiak egin dituzten gazteendako ere laguntza bideratu izan da.

1992an, ardien nahiz ardi-esnearen prezioaren apaltze handia eman zen eta ELBko laborariek -artzainak buruan buru- laborantza politika azkar eta berri bati atxiki behar zela aldarrikatu genuen. Mozkinak azkartu eta sor-markak sortu behar zirela deliberatu genuen. Ossau-Irati sortu zen, besteak beste. Barnealdeko ekonomiaren %90 laborantzan oinarritzen da. Azkartze bat behar zen eta beharrei eran-tzun izan zaio azken urteetan.

Baiki. Behi eroen aferaren karietara, kasu. Aratxe bat sal-tzen delarik 1.500 libera (38.000 pezeta) galde egiten dira buru bakoitzeko, behi bat delarik 2.500 libera; haragitako edo arrazako behiez ari naiz. Abelburu horiek galduz gero, guk laguntza zuzenak galde egiten dugu. Hau da, laborari batek lau aratxe galdu baldin baditu 6.000 libera eskatzen dugu. Eta ez hiru urteren buruan bere inbertsioaren araberako diru laguntza ematea. Europako agintariek erraiten dute hori ez dela egiten ahal, gu borrokatzen ari gara eta erdietsi dezakegula uste dugu. Guretako egokiena eta hoberena diru laguntza zuzena da, azken buruan gizartearendako gutxien kostatuko duena. Elikagaien etorkizuna da jokoan eta funtsean hori ziurtatu behar da.

Laborantza industrialaren eta produktibistaren bultzatzaileentzat Euskal Herriko laborantzak, baserri ttipiz eta askotan neketsuez osatuak, ez zuen "normalez" aterabide handirik. Baina, laborantza ez da bakarrik parametro ekonomikoez eta zenbakiez egina; oinarria da oroz gainetik gizon eta emazteen bizi nahian eta beren ofizioaz duten konzepzioaz.
Ekonomistek programatua ez izanagatik gure laborantzak ihardoki du, eta beste eskualdeek baino hobeki! Eremu hertsietan laborari ainitz bizi da, gazte ainitz planta-tzen da. Bada Euskal Herriko laborantzan asko lekuetan ikusten ez den berezitasuna: kultura, ekonomia edo sozial mailan. Etxea, lurra, ofizioarekin bada harreman berezia, intimoa. Bada ere hortzez eta haginez lotzeko nahikeria. Lur hortarik sortu zen ELB duela 20 urte "bizipide hobe bati buruz!". Hori zen sindikatuaren lema nagusia bere sorreran. Ez zen ustegabetarik "hobe" baten helburua eta ez "gehiago" batena.
Hogei urtez ELBk lan eta borroka egin du Euskal Herriko laborariei beren baitan konfiantza emaiteko lehenik; eta konfiantza bi mailetan: euskaldun bezala gai zirela eta ginela gure aferak guhaurek eskuetan hartzeko Paue inguruko notableen menpe egon gabe beti. Gai ginela ere gure baserri tipiagoetan bizi egiteko, elkartasuna biziarazteko, biziaren kalitatea atxikitzeko. Inposatu nahi ziguten modelo industrialari bizkarra eman diogu. Aurrerapena zenari omen konparatuz atzeratuak ginela sinetsarazi nahi ziguten. Eta orain "atzerapen" hori aurrerapena gerta daiteke! Erresistentzia horren bultzatzailea izan da ELB: diskurtso mailan, ekintza mailan.
Euskal Herriko laborantzako zati guzietan lan eginez ELBk bere bidea egin du, eta emeki-emeki laborarien sustengua lortu. Emaitzak hor dira : 1983an %29 eginez, 1989an %41, 1995an %47 eta orain %51 pasatuz! Orain izan ditugun emaitzak espero genituen, baina kanpaina batean asko mugimendu bada, eta egia erraiteko beldurra bagenuen. Dena den, laborariek beren sustengua eta konfiantza agertu dute. Garaipen garrantzitsua da, ez baita ELB sekula aiserian eta demagogian jokatu. Ekintza, gogoeta, kritika, proposamenak uztartzen jakin du euskal sindikatuak analisia eta proiektu progresista baten inguruan. Euskal Herriko dinamikan partaide da, laborari, euskaldun, eta Frantzia, Europa eta munduko beste laborariekin partaide-tzan.
Egun, hauteskundeak irabazirik, gai gara eta eskubidea daukagu Euskal Herriko Laborantza Ganberaren erdiesteko: horri buruz borrokatuko gara fermuki! Borrokatuko gara eta lortuko dugu! Eta frogatuko dugu posible dela beste modelo baten biziaraztea. Orain tresna hori lortu behar dugu: Euskal Herriko laborarien bizi nahiari beren zerbitzuko izanen den ganbara hori eman behar zaio. Bestela gure laborantzak, hogei urteren berantarekin, beste lekuetan ikusten den beherakada segituko du. Jadanik gure herrian ere sentitzen hasiak garena.