IRAGANEAN UTOPIA ZENA EGINGARRIA BIHURTU DU ELB-K

  • Frantziako nahiz Ipar Euskal Herriko Laborantza Ganberako bozak izan berri dira. Iparraldeko bozak -sei urtetik sei urtera- Pirinio Atlantikoetako departamendu mailan burutzen dira ezinbestean. Azkeneko lau bozketaldien ondoren ELB sindikatua jalgi da garaile.

2007ko otsailaren 21ean
Duela hogei urte, Ipar Euskal Herriko Ganbera sortzea helburu nagusia zuten ELB sindikatua sortu zutenek. Hainbat laborarik FNSEA sindikatua utzi zuen -Pirinio Atlantikoak departamenduan nagusi dena oraindik ere- beste gizarte eta laborantza proiektu mota bat bultzatzeko. Azkeneko bozetan, ELB Iparraldeko sindikatu bozkatuena izan bada ere, Paueko Ganberako ordezkaritzari dagokionean, sindikatu abertzalearen gehiengoa sinbolikoa eta erlatiboa da oraindik ere.


KANPAINA ONTSA LANDUA.

ELBk oso ontsa landu du bere kanpaina, lau ardatzetan oinarrituz: laborari berriek plantatzeko lagunduz, hauen ekoizpenak neurtu eta partekatuz, laborantza iraunkorra sendotzeko nahia agertuz eta Euskal Herriko Laborantza Ganbera eskatuz, eta orobat "Euskal Herriak bere laborari guztiak behar ditu" lema ozenki aldarrikatuz. ELBko Eric Dolosor bozeramaileak honela adierazi zuen ideia hau: "Laborantzan ezin da hamar moldetan aritu, Ipar Euskal Herriko laborariak hazkuntzari lotuak dira funtsean. Etxaldeak tipiak izanik, laborari hauek kalitatezko mozkinak erdietsi behar dituzte. Gure lema nagusiari kasu eginez, mendian nahiz zelaian edo itsasaldean, laborari guztiak laborantza iraunkorrean ari daitezen nahi dugu. Gure ustez, hobe da etxalde bat ezen eta hiru".
Jokamolde horiek kontuan hartuz abiatu zuen ELBk bere kanpaina, Mixel Berhokoirigoin gamartarra zerrendaburu izaki. FNSEA (Frantziako Nekazari Sindikatuen Federakuntza Nazionala) Biarnoko Cofederation Paysanne (CP) -ELBren ildokoak- eta Cordination Rurale aurkeztu ziren, bestalde. ELB eta CP ez dira departamendu mailan aurkezten, eta horrek biziki baldintzatzen du boz emaitzen araberako ordezkaritza. Izan ere, ELB Iparraldean garaile jalgi izan arren, bi ordezkari baino ez ditu izanen Paueko Laborantza Ganberan. Departamendu mailako emaitzak hauxek izan dira: FDSEA eta CDJA taldeek (lehena FNSEAren sindikatu nagusiaren kidea) bozen % 52,85 lortu dute. ELBk, berriz, bozen % 23,71. Emaitzen arteko aldea ez dator bat Ganberako aulkien kopuruarekin: FDSEA-CDJAk 21 aulkietatik 17 izanen ditu eta ELBk bi besterik ez. Beste bi aulkiak Biarnoko Confederation Paysannek eta Coordination Ruralek beteko dituztelarik. Frantzia mailan, FDSEA-CDJAk bozen % 53,57 lortu dituzte, azkeneko bozetan baino sei puntu gutxiago, alabaina. Confederation Paysannek, berriz, sei puntu irabazi ditu, bozen % 26,39 lortuz.
Laborariak dira Ganberako ordezkari gehienak eta ELBren ezarpena laborarien artean dago. Alabaina, Laborantza Ganberako aulkiak arlo ezberdinetako ordezkariz beteta daude; 40 kide guztira: laborariak, lur jabeak, laborari erretiratuak, kooperatiba eta bankuetako langileak eta giza kutxakoak. Herri eta hiri handietan kokaturiko arlo hauetako langileak FNSEAren aldekoak dira eskuarki.


GANBERARIK IZANEN OTE?

ELBk Ipar Euskal Herriko Laborantza Ganbera eskatzea zentzuzkoa da guztiz. Iparraldeko arazo politiko handienetako bat berezko instituziorik ez izatea da. Populazioaren %64ak Euskal Departamendua eskatzean, bere problemak bideratuko lituzkeen instituzio bat exijitzen du. Kultura, politika nahiz ekonomia alorrean instituzio propioa izatea azken urteotan herritarrek eginiko eskaera jakintzat emana da. Euskal laborariak Iparraldeko ekonomiaren oinarria diren aldetik beren instituzioa behar dute, halaber. Alabaina, galdera berriz ere pausatzen da: Euskal Departamendu bat sortzea ezinezkoa bada, Parisko agintariek ez dutelako nahi, Euskal Herriko Laborantza Ganberaren kasuan, berdin ote da? Mixel Berhokoirigoin ELBko zerrendaburuak honela argitu digu auzia: "Euskal laborarien eskakizunak erdiesteko Ganbera berezia sortu behar da Euskal Herrian. ELB sindikatu bozkatuena izanik euskal laborariek nahikari hori dutela agertu da. Bigarren sindikatua ginen bitartean, Euskal Laborantza Ganbera ez zela beharrezkoa zioten Pauen, baita departamendua behar zela Laborantza Ganbera sortzeko. Gure sindikatuak legea aztertu du, eta jakin dugu badela Ganbera berezi bat sortzea lehen ministroaren dekretu bidez. Ez da inolako lege berririk ez berezko departamendu bat behar geure instituzioa izateko. Orain bide politikoa eta administratiboa landu behar dugu"


ELB-KO LAN ZUHURRA.

Euskal Laborari Batasunak kanpaina zuhurra eramateaz gain, gaurkotasunezko gaiak karrikaratu ditu kanpainan zehar. Esate baterako, ELB mendiko laborantzan nagusi izaki, bere azkeneko emaitzak hobetu egin ditu mendiko eskualdetan. Kantonamendu guztietan handitu du bere boz kopurua, eta Mauleko kantonamentuetan izan ezik sindikatu nagusia da mendi aldean. Haatik, etxaldeak handiak diren kantonamenduetan ere bere emaitzak hobetu ditu, hala nola Bastida, Hazparne, Uztaritze eta Ezpeleta kantonamenduetan, kasu. Kostaldeko kantonamenduak FDSEAren eremuak izanagatik -laborariez bestera, laborantzari loturiko langileak bertan bizi baitira-, ELBk bere borroka fermuki planteatu du. Lurren kudeaketa publikoaren eskakizuna plazaratuz, adibidez. Baionatik Garazira doan bide nagusia blokeatu zuen kanpaina bitartean, kostaldeko lurren espekulazioa salatzeko. ELBko laborariak kosta eta barnealde arteko kantonamenduetara etorri ziren manifestatzera, bertako eskualdeetan -Ezpeleta eta Uztaritzeko eskualdeetan, bereziki- burutzen ari den gehiegizko espekulazioak eta lurren banaketa bidegabeak salatzeko.
Kanpaina burutu bitartean, bestalde, behi sektoreko laguntza banatzeko plangintza definitu zen Pauen. Parisko Gobernuak diru laguntza berri hauen bidez behi eroen krisiak laborarien artean eragindako galerak ordaindu nahi dituzte, nolabait. Alta, laguntza hauen erdiesteko baldintza berezi batzuk jarri ziren Paueko Laborantza Ganberan. Funtsean diru handia mugitzen duten laborari hazleentzako izanen dira laguntzak, eta finean, etxalde tipietako laborariek edo mozkin kopuru tipia ekoizten dutenek ezin izanen dituzte diru laguntza horiek jaso. Gauzak horrela, ELBk honela salatu zuen diru laguntza politika: "Euskal Herriko hazleak mesprezatuak izan dira Pauen. Plangintza honen arabera hazle tipiak desagertarazi nahi dituzte. Kurioski, kalitatezko haragiaren ekoizle laborari tipiak direlarik".


BOZ SISTEMAREN ALDAKETA.

ELB sindikatuak ustekabe bat hartu zuen kanpainan zehar. Bozkatzeko sistema aldatua izan baitzen azken hauteskundeetan. Departamenduko prefetak, Herriko Etxe guztietan bozkatzeko partez, kantonamenduko hiri nagusietan baino ez zela bozkatuko adierazi zuen. Laborantza Ministerioak departamenduko prefeten esku utzi zuen bozkatzeko moldea. Frantziako departamendu gehienetan bakoitzak bere herrian bozkatzeko aukera mantendu bazen ere, bitxikeria gisara-edo, Pirinio Atlantikoetako prefetak sistema aldaketaren aukera hautatu zuen. Postaz bozkatzeko aukera bazegoela adierazi zuen prefetak. Postaz bozkatzeko aukera betidanik izan da alta, eta aukera hau aipatzean, laborari askoren begietara bere erabakia zuritzeko era baino ez zen izan prefetuarena. Bozen ibilmolde honi buruzko gorabeherak Eric Dolosorrek berak honela azaldu digu:"Herri askotan laborari kopurua tipia da, eta prefetak dioenez, laborarien konfidentzialtasuna galduko ote den beldur da jendea. Beraz, herri tipi batean, ELBri boza ematean badakite denek zeinen alde bozkatu duten, edo berdin bertze sindikatuaren alde delarik". Sistema aldaketaren atzean bada beste asmo bat, nonbait: "Pentsa, afera ez da nolanahi gauzatu. Prefetak hiru eskaera egin behar izan ditu: lehena, Laborantza Ganberari berari, bigarrena Kontseilu Nagusiari eta hirugarrena, auzapezen elkarteari. Hirurek baimena eman dute, bistan da. Ados, oso demokratikoki egin dute hautua. Alta, konfidentzialtasuna hori gal-tzearen beldur baldin badira, zergatik ez dute egiten molde horretan hauteskunde guztietan. Hauetan konfidentzialtasuna galtzen bada, berdin guztietan ere, ezta?"
Eric Dolosorren aburuz jendea ez da usatua etxetik bozkatzera, alta, aukera hori aipatu du prefetak. ELBko eledunari entzunez kontraesanak ageri dira bozkatzeko sistemaren gibelean: "Duela 6 urteko bozetan Euskal Herriko boz emaileen %66ak eman zuen boza, departamendu mailan boz emaleen %63ak eman zuelarik. Baionako Merkataritza Ganberako hauteskundeetan etxetik bozkatzen da, eta kontent ziren bozemaileen
%25ek boza eman baitzuen, eta estatu mailan %23k. Jendeak bazuen nahikaria bertzerik gabe bozkatzeko. Gibelasmo bat egon da hor".


NAGUSIA ORAINO NAGUSI.

Sinbolikoa eta erlatiboa izanagatik alimaleko garrantzia du ELBren garaipenak. Iparraldeko laborariak Ganbera propio batean ordezkatuak baleude, ELBk laborantza politikaren zenbait ildo aldarazi lezake. Laborantza Ganbera eztabaidagai da, eta FNSEAko ordezkariek beren nagusitasuna arriskuan ikusten dute engoitik. FNSEA sindikatuko Luc Guyau burua Zuberoan izan zen hauteskunde kanpainan FDSEAri laguntzeko -Mauleko kantonamenduan nagusi da oraino sindikatu hau-. FDSEAko Sauver Urrutiaguerrek emaitzak ezagutzean ezin izan zuen bere ezinegona gorde: "Emaitzen erranahia aztertu beharko dugu, naski. Gu ELBrekin elkarrekin lanean aritzeko prest gara" zioen Domin-txineko laboraria eta zerrendaburuak.
FDSEA sindikatua utzi eta ELB sindikatua sortu zuten laborariek egindako lana ez da ahuntzaren gauerdiko eztula izan. Zaila izanda ere, iraganean utopia zena egingarria ageriago da hemendik aitzina.

Eric Dolosor, ELBko bozeramailea
Eric Dolosor, ELBko bozeramailea
Euskal Laborarien Batasunaren arrakasta azken hogei urte hauetako borrokaren ondorioz etorri da. Ipar Euskal Herriko laborariek hainbat arlotan eraman borrokez galdetu diogu Arbonako laborari eta ELBko eledunari.

Behien gaia da ELBk landu duen alor garrantzitsu bat. Laborariek eraman borrokaren bilana eginen al diguzu?
1984tik 1996ra arte plantatu ziren gazte laborariek ezin izaten zuten esnea ekoiztu, esne-kuotak zirela medio. Europatik ezarri kuotak finkatuta zeuden laborarien artean bana-tzen ziren; inbertsioak ere ongi plantaturiko laborari bakar batzuen artean egiten ziren. 1996an Baionako DDA (Atlantikoetako Departamenduko Zuzendaritza) okupatu genuen zortzi egunez eta ekintza haren bidez esneen kuotak aldatzea lortu genuen. Departamenduan ari ziren 110 laborari gazte bakoitzeko 20.000 pintako ekoizpena erdietsi zen. Harrezkero, politika hobeago bat ezarri zen eta urtero ematen diren esne kuoten parte bat gazteendako izaten da. Inbertsio handiak egin dituzten gazteendako ere laguntza bideratu izan da.

Ardien gaia ere gogotik landu duzue. Iparraldeko ar-tzain gehienak ELBren inguruan biltzen dira.
1992an, ardien nahiz ardi-esnearen prezioaren apaltze handia eman zen eta ELBko laborariek -artzainak buruan buru- laborantza politika azkar eta berri bati atxiki behar zela aldarrikatu genuen. Mozkinak azkartu eta sor-markak sortu behar zirela deliberatu genuen. Ossau-Irati sortu zen, besteak beste. Barnealdeko ekonomiaren %90 laborantzan oinarritzen da. Azkartze bat behar zen eta beharrei eran-tzun izan zaio azken urteetan.

Sektore hauek diru laguntzen bidez azkartuz joan dira. ELBko laborariek laguntzeko moldeetan zuen irizpideak dituzue, diru laguntza zuzenak eskatzen dituzue.
Baiki. Behi eroen aferaren karietara, kasu. Aratxe bat sal-tzen delarik 1.500 libera (38.000 pezeta) galde egiten dira buru bakoitzeko, behi bat delarik 2.500 libera; haragitako edo arrazako behiez ari naiz. Abelburu horiek galduz gero, guk laguntza zuzenak galde egiten dugu. Hau da, laborari batek lau aratxe galdu baldin baditu 6.000 libera eskatzen dugu. Eta ez hiru urteren buruan bere inbertsioaren araberako diru laguntza ematea. Europako agintariek erraiten dute hori ez dela egiten ahal, gu borrokatzen ari gara eta erdietsi dezakegula uste dugu. Guretako egokiena eta hoberena diru laguntza zuzena da, azken buruan gizartearendako gutxien kostatuko duena. Elikagaien etorkizuna da jokoan eta funtsean hori ziurtatu behar da.

"EUSKAL HERRIKO LABORANTZA GANBERAREN ERDIESTEKO ESKUBIDEA DUGU"
Laborantza industrialaren eta produktibistaren bultzatzaileentzat Euskal Herriko laborantzak, baserri ttipiz eta askotan neketsuez osatuak, ez zuen "normalez" aterabide handirik. Baina, laborantza ez da bakarrik parametro ekonomikoez eta zenbakiez egina; oinarria da oroz gainetik gizon eta emazteen bizi nahian eta beren ofizioaz duten konzepzioaz.
Ekonomistek programatua ez izanagatik gure laborantzak ihardoki du, eta beste eskualdeek baino hobeki! Eremu hertsietan laborari ainitz bizi da, gazte ainitz planta-tzen da. Bada Euskal Herriko laborantzan asko lekuetan ikusten ez den berezitasuna: kultura, ekonomia edo sozial mailan. Etxea, lurra, ofizioarekin bada harreman berezia, intimoa. Bada ere hortzez eta haginez lotzeko nahikeria. Lur hortarik sortu zen ELB duela 20 urte "bizipide hobe bati buruz!". Hori zen sindikatuaren lema nagusia bere sorreran. Ez zen ustegabetarik "hobe" baten helburua eta ez "gehiago" batena.
Hogei urtez ELBk lan eta borroka egin du Euskal Herriko laborariei beren baitan konfiantza emaiteko lehenik; eta konfiantza bi mailetan: euskaldun bezala gai zirela eta ginela gure aferak guhaurek eskuetan hartzeko Paue inguruko notableen menpe egon gabe beti. Gai ginela ere gure baserri tipiagoetan bizi egiteko, elkartasuna biziarazteko, biziaren kalitatea atxikitzeko. Inposatu nahi ziguten modelo industrialari bizkarra eman diogu. Aurrerapena zenari omen konparatuz atzeratuak ginela sinetsarazi nahi ziguten. Eta orain "atzerapen" hori aurrerapena gerta daiteke! Erresistentzia horren bultzatzailea izan da ELB: diskurtso mailan, ekintza mailan.
Euskal Herriko laborantzako zati guzietan lan eginez ELBk bere bidea egin du, eta emeki-emeki laborarien sustengua lortu. Emaitzak hor dira : 1983an %29 eginez, 1989an %41, 1995an %47 eta orain %51 pasatuz! Orain izan ditugun emaitzak espero genituen, baina kanpaina batean asko mugimendu bada, eta egia erraiteko beldurra bagenuen. Dena den, laborariek beren sustengua eta konfiantza agertu dute. Garaipen garrantzitsua da, ez baita ELB sekula aiserian eta demagogian jokatu. Ekintza, gogoeta, kritika, proposamenak uztartzen jakin du euskal sindikatuak analisia eta proiektu progresista baten inguruan. Euskal Herriko dinamikan partaide da, laborari, euskaldun, eta Frantzia, Europa eta munduko beste laborariekin partaide-tzan.
Egun, hauteskundeak irabazirik, gai gara eta eskubidea daukagu Euskal Herriko Laborantza Ganberaren erdiesteko: horri buruz borrokatuko gara fermuki! Borrokatuko gara eta lortuko dugu! Eta frogatuko dugu posible dela beste modelo baten biziaraztea. Orain tresna hori lortu behar dugu: Euskal Herriko laborarien bizi nahiari beren zerbitzuko izanen den ganbara hori eman behar zaio. Bestela gure laborantzak, hogei urteren berantarekin, beste lekuetan ikusten den beherakada segituko du. Jadanik gure herrian ere sentitzen hasiak garena.


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude