Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko uztailaren 18an
EUSKAL DIASPORA HURBILA ARBASOEN ARRASTOEN BILA
- "Euskal gizartea" eta "euskal lurraldeak" terminoak erabiltzen ditugu ardura. Alta, gizarte multzo ezberdinak osatzen ditugu euskaldunok. Egungo zazpi lurraldeetatik haratago bizi izan dira euskaldunak historian, baita egun ere. Paue eta Bordeleko euskal diasporak, kasu.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskal diaspora hizpide izan dugu lehenago ere gure aldizkarian. Joan den urtean, Pariseko euskaldunen bizimoldeari buruzko erreportaia zabala ekarri genuen. Geroago, Estatu Batuetako zenbait hiritako euskaldunen berri eman izan dugu. Oraingoan, euskal diaspora hurbilaz interesatu gara. Paueko nahiz Bordeleko euskaldunen bizitza amini bat ezagutu nahi izan dugu.
LAGUNT ETA MAITA.
Paueko eskual diaspora bizi-bizirik dago egun, kementsu. Paueko euskaldunak "Lagunt eta Maita" elkartearen inguruan antolatzen dira komunzki, eta elkartearen izaera eta izena lotzen saiatzen dira. Berebat, barne estatutuen arabera, elkarte edo ba-tasun hau apolitiko eta akonfesionala da. Harremanak elkar landuz, moralki nahiz sozialki elkarri lagunduz, euskal kulturaren ezaugarriak bizirik atxikitzea xede dute bere partaideek: euskara, dantza, kantua, musika, denbora-pasako jolasak nahiz pilotaren kirola praktikatzen dituzte bereziki. Otsailaren lehen igandearekin burutu ohi du elkarte honek urteroko bere biltzar nagusia eta hil honen 4an egin zuen azkena. Honen karietara murgildu izan gara bere historian.
"Lagunt eta Maita"ren sorreran (1967an) 130 lagun bildu ziren. Pierre Bordazaharre, hots, Etxahun Iruri ospe-tsua izan zen elkartearen ugazaita edo aitabitxia. Berak konposatu zuen ere elkartearen izen bera daraman Paueko euskaldunen ereserkia. Sortu eta urte batera 287 familiek osatzen zuten elkartea jada; zuberotarrak gehienak. Departamenduko hiriburua izateaz gain, Paue Mauletik hurbilen dagoen hiria da. 1942tik aitzina, zuberotarrek administrazioa eta aferak bertan kudeatu dituzte eskuarki. Egun, 900 familia biltzen dira "Lagunt eta Maita" elkartean; 3.000 per-tsona inguru orotara. Azkeneko biltzar nagusiaren ondotik, 104 familia berriek eman dute izena, 26 familiek utzi dutelarik. 900 familietatik 700 euskal jatorrikoak dira. Biarnesak -edo euskaldun izan gabe- izanagatik ere, bertako 200 familiek parte hartzen dute elkartean. Hiru belaunaldi elkartzen dira ekimen ezberdinen inguruan. Zuberoako Mendi herriko Jacques Etxebarne 1967tik 1998ra bitartean aritu zen zuzendari lanetan; 82 urte ditu egun. 1999az geroztik, Ligiko Dominique Espil da zuzendaria; 53 urtekoa. Espil euskal kulturgintzan arras ezaguna da. Pauen buruturiko kultur agerraldi ospetsuen bultza-tzaile nagusi gisara ekarria da Zuberoako ligitar hau, Pier Paul Berzaitz bere adiskide eta artistarekin batera. "Elkanoren Semeak" eta "Euskal Spiritu" obrak denon gogoan daude. "Lagunt eta Maita" elkartearen administrazio kontseiluan 32 kide dira, hiru urtetik hiru urtera berritzen delarik. 18 zuberotarrak dira, eta 2 hegoaldiar jatorrikoak. Batez beste, 47 urte dute. Azkeneko batzarrak -400 bazkide bildurik- 500.000 libera inguruko (12.500.000 pezeta) aurrekontua onartu du.
"Lagunt eta Maita"ren sorreran (1967an) 130 lagun bildu ziren. Pierre Bordazaharre, hots, Etxahun Iruri ospe-tsua izan zen elkartearen ugazaita edo aitabitxia. Berak konposatu zuen ere elkartearen izen bera daraman Paueko euskaldunen ereserkia. Sortu eta urte batera 287 familiek osatzen zuten elkartea jada; zuberotarrak gehienak. Departamenduko hiriburua izateaz gain, Paue Mauletik hurbilen dagoen hiria da. 1942tik aitzina, zuberotarrek administrazioa eta aferak bertan kudeatu dituzte eskuarki. Egun, 900 familia biltzen dira "Lagunt eta Maita" elkartean; 3.000 per-tsona inguru orotara. Azkeneko biltzar nagusiaren ondotik, 104 familia berriek eman dute izena, 26 familiek utzi dutelarik. 900 familietatik 700 euskal jatorrikoak dira. Biarnesak -edo euskaldun izan gabe- izanagatik ere, bertako 200 familiek parte hartzen dute elkartean. Hiru belaunaldi elkartzen dira ekimen ezberdinen inguruan. Zuberoako Mendi herriko Jacques Etxebarne 1967tik 1998ra bitartean aritu zen zuzendari lanetan; 82 urte ditu egun. 1999az geroztik, Ligiko Dominique Espil da zuzendaria; 53 urtekoa. Espil euskal kulturgintzan arras ezaguna da. Pauen buruturiko kultur agerraldi ospetsuen bultza-tzaile nagusi gisara ekarria da Zuberoako ligitar hau, Pier Paul Berzaitz bere adiskide eta artistarekin batera. "Elkanoren Semeak" eta "Euskal Spiritu" obrak denon gogoan daude. "Lagunt eta Maita" elkartearen administrazio kontseiluan 32 kide dira, hiru urtetik hiru urtera berritzen delarik. 18 zuberotarrak dira, eta 2 hegoaldiar jatorrikoak. Batez beste, 47 urte dute. Azkeneko batzarrak -400 bazkide bildurik- 500.000 libera inguruko (12.500.000 pezeta) aurrekontua onartu du.
"ESKUAL ETXE" BERRIA.
Paueko euskaldunak Euskal Etxe berri baten proiektua lantzen ari dira. Egoitza berriaren logoa egina dute dagoeneko, baita etxearen plangintza abiarazia ere. 2002ko martxorako funtzionamenduan ikusi nahi dute Eskual Etxea. Elkarteak burutzen dituen kultur aktibitate bakoitzarendako gune bat aurreikusia dago proiektuan. Eraikinak lekune franko ukanen du: egoitza sozialeko gelak eta administrazio nahiz kudeaketarako bulegoez beste, trinkete bat, dantza tokiak nahiz liburutegi bat joanen baitira. Hamar bat gelek osatuko dute egoitza berria.
EUSKARA ETA KULTURA BIZIARAZI.
"Lagunt eta Maita" elkarteko kideek Eskual Etxea eta elkarte bera kontsumorako bilgune izatetik harantzago joan nahi dute. Azken urtetan Pauen antolaturiko kultur ekitaldiak bertako euskaldunen bizinahiaren erakusgarri izan dira. Arlo pedagogikotik abiatu ohi dituzte beren aktibitateak, hainbat kultur espresio lantzea helburu dutelarik. 68 lagun hiru abesbatzetan aritzen dira astero, emakumezko nahiz gizonezko talde bi eta abesbatza mixto bat osatuaz. Musika eskolan, txalaparta, txistu, edota xirula irakasten da. Adinen araberako dantza taldeak osatzen dituzte beste 70 lagunek. 120 pilotari gazte ari dira pilota eskolan eta 250 pilotari helduek Ipar Euskal Herriko herri txapelketetan parte hartzen dute.
HIRUHILABETEKARIA.
"Lagunt eta Maita" elkartearen inguruan gara-tzen da euskaldunen kultur bizitza Pauen. "Lagunt eta Maita" izeneko hiruhilabetekariak berresten du baiezpen hau. Joan den abenduan 133. alea publikatu zuen elkarteak. "Lagunt eta Maita" agerkaria Jean Pierre Urrutiak zuzendua da eta bost lagun ari dira erredakzioan. Elkartearen nahiz Paueko bizitzaren berri emateaz gainera, Euskal Herriko bizitza eta aktualitatea helarazten die irakurleei. Gau-eskola bat ere badago, AEKren funtzionamenduaren barne. Albert Olharan da arduradun nagusia eta 80 ikasle ari dira berean l
Bordeleko euskaldunek Palais de L'Ombrière karrikan dagoen Eskual Etxea dute bilgune nagusia. Etxe berean "Agur" izeneko aldizkaria burutzen dute. "Zazpiak Bat" lemari atxikiak, Bordeleko Eskualdunen Biltzarraren buletina edo agerkaria zabaltzen dute bertako euskaldunek. Marie-Jo Thevenin-Olhagarai izan da Eskual Etxearen lehendakaria orain gutxi arte. Joan den azaroaren 17an burutu zuten azken biltzar nagusiaren ondoren, Jacques Pidaud izan zen hautatua.
Nafarroa Behereko Ortzaize herriko Piarres Trounday eskualtzalea eta Gironda eskualdeko euskaldunen aitzindaria dugu. Bera da urte luzez eskualdunek buruturiko ekimenen kudeatzaile kartsua. Piarresek berak lagundu digu Bordeleko diaspora amini bat gehiago ezagutzen.
Bordeleko euskaldunek Palais de L'Ombrière karrikan dagoen Eskual Etxea dute bilgune nagusia. Etxe berean "Agur" izeneko aldizkaria burutzen dute. "Zazpiak Bat" lemari atxikiak, Bordeleko Eskualdunen Biltzarraren buletina edo agerkaria zabaltzen dute bertako euskaldunek. Marie-Jo Thevenin-Olhagarai izan da Eskual Etxearen lehendakaria orain gutxi arte. Joan den azaroaren 17an burutu zuten azken biltzar nagusiaren ondoren, Jacques Pidaud izan zen hautatua.
Nafarroa Behereko Ortzaize herriko Piarres Trounday eskualtzalea eta Gironda eskualdeko euskaldunen aitzindaria dugu. Bera da urte luzez eskualdunek buruturiko ekimenen kudeatzaile kartsua. Piarresek berak lagundu digu Bordeleko diaspora amini bat gehiago ezagutzen.
BORDELEKO EUSKALDUNAK.
Bordele Akitania erregioko eta Gironda eskualdeko hiriburua da. Iragan mendeko Mundu Gerra bien aitzinetik ere harreman estuak zituzten hiri honek eta euskaldunek. Erromanizazio garaian Bordelen euskara mintzatzen zen ustea aski sendoa da. Erdi Aroan, merkatal harremanen ondorioz, euskara komunzki entzuten zen Bordelen. Girondan eta honen inguruko beste euskualdetan finkatutako eskualdunak ez ziren gutxi. Alta, bada, II. Mundu Gerraren ondotik finkatu ziren gaur egungo euskaldunak edota haien oinordekoak. Zuberotar, baxenabartar edo lapurtarrez gain, gaineratiko eskualdetako euskaldun ugari heldu zen Bordelera. Frankismoaren aurka borrokan jardun zuten hainbat gudari iheslari Alemaniako nazismoaren aurkako gerran aritu zen Girondan. Euskaldun askoren oroimenean dago "Gernika Batailoia"k Girondako eremuetan libratu zuen gudua. 1945eko apirilean "Gainte de Graves" bataila gogoangarria da II. Munduko Gerrako bataila artean. Bordelen oroitarri bat dago eskualdunen ohoretan.
ESKUALDUNEN BILTZARRA.
1947an eratu ziren gaur egun indarrean dagoen Eskual Etxearen oinarriak. Gerra handia amaitu eta berehala sortu zen "Bordeleko Eskualdunen Biltzarra" deitu batzarra. Gerra antzinetik ere bazeuden hainbat elkarte. "Lagun Onak" edota "Egia", konparazione. Frankismotik ihes egindako hegoaldiarrak iritsi zirenean, sei eta zazpi mila euskaldun inguru bizi ziren Bordelen eta Gironda eskualdean. 1964. urtera iritsitakoan, euskaldunek gaur egungo Eskual Etxearen proiektua abian jarri zuten. Bi urtez lanean gogor aritu ondoren, 1966ko azaroaren 20an Bordeleko Maziers monsinore eta artzapezpikuaren bedeinkaziopean inauguratu zuten egungo Eskual Etxea.
"AGUR" BIHILABETEKARIA.
Bordeleko euskal diasporan, naski, belaunaldien ordezkapena faltan hartzen da. "Agur" aldizkariak garai hobeak bizi izan ditu Pierre Trounday-ren hitzetan: "Bordelen finkaturiko eskualdunak zahartzen ari dira eta haien seme-alabek ez dute beti segitzen aita-amen bidetik. Gurasoek euskararen aldera zeukaten atxikimendua abantzu galdua da". "Agur" aldizkaria ia osorik frantsesez idatzia dago, hartara. Alta, harpidedunen kopurua mantentzen da. 550 harpidek sustengatzen dute aldizkaria gaur egun. Bordeleko euskaldunen bizimoldearen berri eta Euskal Herriko aktualitatea jaso-tzen da berean. Ipar Euskal Herriko idazleen nahiz historialarien artikuluak biltzen ditu aldizkariak. Mikel Duvert, Jean Claude Larronde, Olivier Ribeton edota Albert Ironek idazten dute ardura.
EGIA.
Gaur egun, bi eta hiru mila euskaldun inguru bizi dira Bordelen, zaila omen da kopuru zehatz bat ematea. Hiru belaunaldi elkarganatzen dira eta jende hauetatik asko beren jatorria galduz joan da. Bordelen izan ezik Gironda eskualdean barreiatuak bizi dira. Data edo jai egun berezien karietara biltzen dira Eskual Etxean. Bestelakoan, trinkete edo elizetan kausi daitezke, euskal duntasunaren zantzuak.
Eskual Etxearen inguruan biltzen dira euskaldun gartsuenak, eta hauetako hainbatek -gazteak gehienak- euskara ikasten du. Urtero berrogeita hamar gaztek abia-tzen dituzte euskarazko kurtsoak. "Egia" taldea arduratzen da ekimen honetaz eta dantza eta sukaldaritza ere talde honen ardura da. Etxeko bazkideek bi abesbatza osatzen dituzte: "Bestalariak" eta "Les Corsaires" izenekoak. Bestalde, "Biltzarra" izena darama haurrez osaturiko dan-tza taldeak eta mila bat lagun ari dira Eskual Etxearen inguruan burutzen diren pilota ekitaldietan. Pilotaren karietara burutzen diren ekitaldietan mantentzen da euskal giroa. "Elgar Laguntza" izeneko taldeak kudeatzen ditu pilota munduko aktibitateak
Eskual Etxearen inguruan biltzen dira euskaldun gartsuenak, eta hauetako hainbatek -gazteak gehienak- euskara ikasten du. Urtero berrogeita hamar gaztek abia-tzen dituzte euskarazko kurtsoak. "Egia" taldea arduratzen da ekimen honetaz eta dantza eta sukaldaritza ere talde honen ardura da. Etxeko bazkideek bi abesbatza osatzen dituzte: "Bestalariak" eta "Les Corsaires" izenekoak. Bestalde, "Biltzarra" izena darama haurrez osaturiko dan-tza taldeak eta mila bat lagun ari dira Eskual Etxearen inguruan burutzen diren pilota ekitaldietan. Pilotaren karietara burutzen diren ekitaldietan mantentzen da euskal giroa. "Elgar Laguntza" izeneko taldeak kudeatzen ditu pilota munduko aktibitateak
ALBERT OLHARAN: "EUSKARA ERAKUSTEA ETXEKO EGINKIZUNA IZATEA NAHI DUGU
Albert Olharan Nafarroa Behereko Oragarre herrian sortua da. Aspaldi finkatu zen Pauen. Ezterenzubiko alaba batekin ezkondua, lau seme-alaba ditu. Denak bizi dira Pauen. Olharanek 63 urte ditu eta erretretan dago. Gau-eskolaren arduradun gisara elekatu dugu berarekin.
Emanen al diguzu euskararen irakaskuntzaren inguruan burutzen duzun lanaren berri?
Badu hamar urte ari naizela, ene aitzinetik ari zen Peio Saint Esteban uztariztarraren segida hartu nuen. "Lagunt eta Maita"ko Etxebarne presidenteak gau-eskolaz arduratzea galde egin zidan. Ni baino gazteagoak ere badira. Ene gustuko hobe litzateke gazte batek ene segida hartuko balu, ni erretretan naiz eta honetan ere erretiroa hartu nahi dut.
Zuen gau-eskola AEK elkarteari atxikia da. Zer-nolako harremanak dituzue AEKrekin?
Bon, atxikiak gara eta ordaintzen dugu haien zerbitzuengatik. Funtsean AEK-k laguntzen digu eta AEKren izenean ari gara. Alta, "Lagunt eta Maita" elkartean euskararen erakustea gure etxeko eginkizuna izatea nahi dugu.
Bestalde, garai batean ikastola izan zen Pauen, Seaskari atxikia, hain zuzen ere. Egun ez da halakorik.
Ikastola ukan genuen Pauen denbora batez, auzapezak lagundurik. Baina ikasle kopurua tipituz joan zen eta itxi zen. Egun, arrunt arraroa da gurasoek Ikastola baten nahia dutela entzutea. Kasu ba-tzuk salbu. Duela urte bat lagun batek ikastolaz galde egin zidan, eta berriki Kaledonia Berrian urtetan egon den altzükürütar batek erran zidan bere haurra sortu berria gustura jarriko zuela ikastolan.
Paueko euskaldunek "euskaldun egoteko" nahikaria baduzue, beraz?
Orain arte "Lagunt eta Maita" elkartean euskaldun bizi-tzeko nahikaria izan da; ahaltasun gisako bat. Alta, Eskual Etxe berria egina izan ondotik ageriko da etorkizuneko proiektu handi hori atxikitzeko aski kuraia izanen dugun.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
dantzan.eus
|
Oier Araolaza
#2
Imanol Satrustegi Andrés
#3
Zigor Olabarria Oleaga
#4
Unai Pascual, Iñaki Lasagabaster eta Jose Allende
#5
#6
Mikel Garcia Idiakez
Azkenak
2024-07-18
Jon Hidalgo Gereñu
Urriaren 7ko gertakariak ikertzeari uko egin dio Israelgo parlamentuak
Oposizioko taldeek proposatutako ikerketa batzorde ofiziala ez da aurrera atera, boz gutxiren aldearekin. Arrazoi ugari daude gobernuko kideek gertaerak ikertu nahi ez izateko.
2024-07-18
Eneko Egibar Artola
EAJk gogoetaren bidean asma dezan, Lekeitioko Euskal Ezkontzaren ereduaren proposamena
2024-07-18
Xabier Letona Biteri
Xabier Atristain presoa baldintzapeko askatasunean geratu da
Hamahiru urte pasa ditu preso Atristainek, iragan abendutik hirugarren graduan zegoen eta martxoaz geroztik zigorra etxean betetzen ari zen kontrol telematikoarekin.
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Desesperazioz RN bozkatu dutenak konbentzitzean datza ezkerraren erronka nagusia
Hirugarren kokatu bada ere, pozik izatekoa badu eskuin muturreko RNk: inoiz baino azkarrago da Frantziako Legebiltzarrean –2017an zortzi diputatu zituen, 2022an 88 eta orain 143–. Bere hauteslegoa azkarki emendatuz doan heinean, anitzez zabalagoa du oinarria:... [+]
2024-07-18
Julen Ugartemendia Carcedo
Baionako bestetan jipoitu zuten 58 urteko gizon bat hil da
Jipoia uztailaren 11ko gauean izan zen Euskaldunen plazan, eta biktima gauean bertan ospitaleratu zuten Euskal Kostaldeko Ospitalean, Baionako prokuradore Jerome Bourrierrek informatu duenez. Atxilotutako gizona behin-behineko espetxealdian dago, Baionako fiskaltzak eskatuta,... [+]
2024-07-18
Manex Usarralde Garmendia
Gasteiz Antzokia irekiko dute ostegunean Izaskun Arrue Kulturgune izenarekin
Ostegunean, 18:15ean irekiko dute Izaskun Arrue Kulturgunea (IAK), Gasteiz Antzokia eta Euskararen Etxea batuko dituen egitasmoa. Ekainean udalarekin 2024ko hitzarmena sinatu zuenetik Lazarraga Kultur Elkarteak lehenbailehen ireki nahi izan du kultur-gunea. Irekiera ekitaldiaren... [+]
Eibar.org-eko blog komunitateak 20 urte bete ditu
20 urte bete ditu gaur-edo gure blog-komunitateak, Eibar.org webguneko blogak. Interneteko euskal munduaren historia txikiaren parte bat. 1998an Eibartarrak posta-zerrenda sortu zen. 1998-2000 tartean, halaber, webgune probisional estatiko gisa ibili zen martxan Eibar.org-en... [+]
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Ostegun honetan aukeratuko dute Frantziako Legebiltzarrerako presidentea
Sei hautagai dira Frantziako Legebiltzarrerako presidente izateko lehian –ezkerretik bat, Macronen aldeko bi, eskuinetik bat, eskuin muturretik beste bat eta independente bat–. Horrez gain, dozenaka eragilek deiturik, FHB Fronte Herritar Berriaren garaipenaren... [+]
2024-07-18
Urko Apaolaza Avila
Mondragonen gidaritza hartu du Pello Rodriguezek, taldearen lehiakortasuna ardatz duela
Bilboko Euskalduna jauregian egindako urteroko kongresuan Mondragoneko lehendakariaren errelebo aldaketa irudikatu dute, orain arte taldeko buru izandako Iñigo Ucinek eta hemendik aurrera kargu hori hartuko duen Pello Rodriguezek. Horrez gain, hurrengo urteetarako bide... [+]
2024-07-18
Jon Hidalgo Gereñu
Israelek zortzi zibil hil ditu Libanon azken bi egunetan
Horietatik hiru haur siriarrak ziren, eta haien etxearen kanpoaldean jolasean zeudela hil dituzte, NBEak gaitzetsi duenez. Hezbollahk mehatxu egin du Israelgo zonalde berriei eraso egingo diela, Israelek azken egunetan Libanon egindako hilketen ondoren.
Mateo Balbuena borrokalari komunista hil da, 110 urterekin
1934ko Asturiasko Iraultzan, Eusko Gudarostean eta militar faxisten kontrako gerran aritu zen Lezaman bizi zen komunista amorratu eta aktiboa.
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Eraso sexistei begira Baionako Herriko Etxeak duen jarrera salatu dute feministek
Baionako festetan errepikaturiko eraso sexistei dagokienez Herriko Etxeak politika eta erantzun eskasak bideratu izana salatu du Ipar Euskal Herriko mugimendu feministak. Herriko kontseiluaren batzarrera sartzen saiatu dira 30 bat lagun, baina ateak hetsirik kausitu dituzte.
Kaleko Afari Solidarioak taldeak botako du txupina Donostiako Aste Nagusi Piratan
'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra.
Dantza utzi du lagunek burla egiten diotelako
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]
Eguneraketa berriak daude