Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko abuztuaren 11n
"ALDAKETA GARAIAN EZ, GARAI ALDAKETA BATEAN GAUDE"
- PERFILA. "Hara, beste feminista..." pentsatu duzu, akaso, Txaroren argazkia ikusi orduko. Legebiltzarrean irudikatu duzu erasokor, lehendakaria atzazal morez seinalatzen, diskurso osoan @rik esan ez duelako iskanbilan. Inori "feminista!" ohiukatzea "matxista" esatea bezain iraingarri bihurtu da (berdintasunaren seinale?). Baina Txarok ere gustora entzungo lituzke elkarte gastronomikoetako txiste sexistak, txistea ona bada, eta emakumeari elkartean sartzen utziko balitzaio. Ez da astapotroekin aterki-joka hasten den oiloloka, baina gizalegea defenditu behar den tokian, eta ez gizon-legea, badaki biboteak erakusten (nahiz eta emakumearen kanon estetikoek depilatu nahi dizkiguten, politikoki polita ez delako).
Garai hartako 19 urteekin Parisa joan zinen frantzesa ikastera. Nola hartu zenuen erabakia?
Herri Irratian nola hasi zinen?
Garai hartako irratia...
Zure bizitzaren balorazioa baikorra da orduan...
Gizartearen egitura bi ikuspegietatik aztertu duzu zure bizitzan, beraz.
Frustrantea ere ez al da gobernura sartu eta hainbeste aldarrikatutako gauzak ez lortzea?
Feminista baten etxean berdintasuna lortzen da?
Feminista batentzat ez du ondo ematen, baina ez al zaizu gertatu txiste matxistek grazia egitea?
Feminismoak, egun matxismoaren beste muturraren itxura hartu du...
Aldaketa nondik dator?
Berdintasunaren izenean ez al gara gizonezkoen akatsetan erori?
Hurrengo belaunaldia nolakoa izango da?
Zer dio inkestak lan eta ikasketei buruz?
Etxeko kontuak nola daude?
Eta koadriletan zer gertatzen da?
Gizonezkoek zer jarrera dute berdintasunarekiko?
Tratu txarrei erantzuten dien legedia ez al da oso estua? Larruan inprimatuta eraman behar dira frogak...
Emakumeen datuak noizbehinka kaleratzen dira, baina itzalean geratzen dira andreek ere jipoitzen dituzten gizonenak.
Diruagatik edo plantxatutako alkandorak izateagatik irauten dute bikote askok. Baina egun bikotea izatea estatusa ere bada. Beti egon dira gaizki ikusiak bikote eta umerik ez dutenak...
Prostituzioa lanbidea edo diskriminazioa da?
Abortuarena ere ez da eztabaida antzua...
Zein da emakumeen egoera mundu mailan?
Hemen, emakume talde gehienak talde politiko bati lotuta daude. Emakumeen borrokak ez al luke bat izan behar?
Beste baloreak dituzten kulturatan noraino inposatu ditzakegu gureak?
Beti eduki izan dut garbi zer ez dudan nahi. Zer nahi dudan, berriz, oraindik ere ez dakit badakidan. Garai hartan Suchard-eko bulego batean lan egiten nuen. Oso gustura ari nintzen lanean, baina pentsatzen nuen bizitzak zerbait gehiago izan behar zuela, mundu hau oso txikia zela eta gehiago ikusi behar nuela. Garai hartan Parisa joatea atrebimendu handia zen. Gogoratzen dut aita eta anaia aurka jarri zirela. Ama ez, oso ondo iruditzen zitzaion eta berak bultza ninduen pausoa ematera. Oso esperientzia interesgarria iruditu zitzaidan eta Ingalaterrara joan nahi nuen ingelesa ikastera. Baina Frantziatik itzultzean ama hil zitzaidan. Aita eta bi anaia ditut, eta garai hartan oso gogorra egiten zitzaidan haiek bakarrik uztea. Gaur egun ziur aski ez nintzateke horregatik etxean geratuko.
Herri Irratian nola hasi zinen?
Ba kasualitate hutsez, beste bati laguntzera joanda. Maite Egaña, Iñaki Gabilondoren emazte zena oso lagun mina nuen. Herri Irratian esatariak behar zituzten, Maite froga egiteko aurkeztu zen berehala, eta azterketa horretara laguntzeko eskatu zidan. Nik ez nuen inolako bokaziorik, ezta asmorik ere, egun hartan laguntzea baino. 300 lagun aurkeztu ginen frogak egitera, eta ni hartu ninduten, kasualitatez.
Garai hartako irratia...
Franko garaiak ziren, irratiko zuzendaria ere falangista petoa zen... albisteak Radio Nacionalek bakarrik eman zitzakeen. Ez zen inor ateratzen kalera elkarrizketak egitera, mikrofono aurrean barre egitea bekatu larria zen, dena idatzita eta oso kontrolatua zegoen... Baina handik urte batzuetara gidaritza hartzen hasi ginen pixkanaka, eta beste era bateko irratia egiten hasi ginen, irratia kalera ateratzen... Eta batez ere euskaratzen.
Zure bizitzaren balorazioa baikorra da orduan...
Nire bizitzan dena kasualitatez gertatu zait. Irratian kasualitatez sartu nintzen, Emakunden ere bai... Jubilatzen naizenean hasiko naiz lehen aldiz pentsatzen zer egin nahi dudan nire bizitzarekin. Baina kasualitate horietan zorte handia izan dut.
Irratian egindako bilakaerak asko irakatsi zidan. Jende jator asko ezagutu nuen eta proiektu bat sortu eta landu genuen. Mundua aldatu nahi genuen. Beti mundua aldatu nahian nabil, nonbait ez zait gehiegi gustatzen... Irrati bidez eragina izan dezakezu, eta garai hartan asko hitz egiten nuen berdintasunari buruz. 60ko hamarkadan feminismoaren filosofia hona iritsi zen, eta "hor badago zerbait" sumatu nuen berehala. Irratian emakume feminista asko elkarrizketatu nituen, eta oso garai interesgarria izan zen.
Eta gero aukera eman didate gobernuan lan egiteko. Kanpotik, irratitik-eta, beti esaten dugu zer egin behar den. Eta egiteko aukera tokatzen zaizunean gogorra da, baina bestalde pertsonalki heltzeko oso interesgarria. Emakume jakintsu asko dago munduan eta aukera eman dit jende asko ezagutu eta ikasteko.
Irratian egindako bilakaerak asko irakatsi zidan. Jende jator asko ezagutu nuen eta proiektu bat sortu eta landu genuen. Mundua aldatu nahi genuen. Beti mundua aldatu nahian nabil, nonbait ez zait gehiegi gustatzen... Irrati bidez eragina izan dezakezu, eta garai hartan asko hitz egiten nuen berdintasunari buruz. 60ko hamarkadan feminismoaren filosofia hona iritsi zen, eta "hor badago zerbait" sumatu nuen berehala. Irratian emakume feminista asko elkarrizketatu nituen, eta oso garai interesgarria izan zen.
Eta gero aukera eman didate gobernuan lan egiteko. Kanpotik, irratitik-eta, beti esaten dugu zer egin behar den. Eta egiteko aukera tokatzen zaizunean gogorra da, baina bestalde pertsonalki heltzeko oso interesgarria. Emakume jakintsu asko dago munduan eta aukera eman dit jende asko ezagutu eta ikasteko.
Gizartearen egitura bi ikuspegietatik aztertu duzu zure bizitzan, beraz.
Alde batetik komunikabideen ikuspegitik era batera ikusten da (boterea...), eta gobernutik beste era batera. Denok egon behar genuke gure bizitzan denbora pixka batez administrazioan lanean, zer den ikusteko eta administrazioari zer eskatu behar zaion eta zer ez jakiteko. Dena ez da administrazioaren eginkizuna, gizarteak ere hartu behar ditu beregain hainbat erantzukizun. Zortea izan dut nire intereseko gaia bi mundu ezberdinetatik landu dudalako, oso esperientzia ezberdinak biziz.
Frustrantea ere ez al da gobernura sartu eta hainbeste aldarrikatutako gauzak ez lortzea?
Ez, ni oso errealista naizelako. Farandularen mundutik nator eta gaien aurrean antzerki saio bat balitz bezala jartzen naiz. Zuk dituzu zuzendaritza, eta publikoaren gustuko antzezlan bat osatu behar duzu. Badakizu aktore eta aktoresen artean batzuk hobeak dituzula eta besteak txarragoak, batzuk beti bete nahi dutela paper printzipala... Baina zure eginkizuna indar horiek denak orekatzea da antzezlan osoa ongi atera dadin.
Oso garbi ikusten ditut mugak. Garbi eduki behar da zer gauza aldatu ditzakezun, eta aldatzeko aukera dagoen hori aldatu egin behar da. Baina mugak hor daude. Zu gobernu batetik ari zara lanean, eta hori garbi eduki behar duzu. Baina jendeak ere garbi eduki behar du Emakunde ez dela elkarte bat. Gu gobernu peto-petoa gara eta oso garrantzitsua da gai hau gobernuan egotea eta gobernutik bultzatzea berdintasunaren aldeko politika.
Oso garbi ikusten ditut mugak. Garbi eduki behar da zer gauza aldatu ditzakezun, eta aldatzeko aukera dagoen hori aldatu egin behar da. Baina mugak hor daude. Zu gobernu batetik ari zara lanean, eta hori garbi eduki behar duzu. Baina jendeak ere garbi eduki behar du Emakunde ez dela elkarte bat. Gu gobernu peto-petoa gara eta oso garrantzitsua da gai hau gobernuan egotea eta gobernutik bultzatzea berdintasunaren aldeko politika.
Feminista baten etxean berdintasuna lortzen da?
Bai zera! Saiatzen gara. Hori bai, feminista batek inoiz ez du berdintasunaren kontra dagoen bikoterik hartzen. Zu pixka bat inkonformista zara bizitza eta gizarteko egoerarekiko. Nire bikotea (Josetxo) klandestinitateari oso lotuta zegoen eta bera ere oso kezkatuta eta sentsibilizatuta zegoen gizarteko gaiekin. Biok garbi izan dugu pertsona bakoitzak bere bizitza landu behar duela eta bere bidea egin behar duela. Horrek zerikusi handia du feminismoarekin. Errespetu handiarekin bizi izan dugu gure harremana. Bion artean banatu ditugu gauzak.
Feminista batentzat ez du ondo ematen, baina ez al zaizu gertatu txiste matxistek grazia egitea?
Txiste matxista batzuk oso onak dira. Gainera gauza hauek umorearekin eta filosofiarekin hartu behar dira, bestela muturjoka pasako genuke eguna. Ni pertsonalki ez naiz feminismo kontuengatik inorekin haserretzen (ez Irungo alardekoekin, ez Gaztelubide elkartekoekin...) baina instituzionalki egon behar dudan tokian nago, eta hortik ez nau inork mugitzen.
Feminismoak, egun matxismoaren beste muturraren itxura hartu du...
Beti metrailetarekin edo gerlari itxurarekin ateratzen naute. Eta justu feministok aztertu eta konturatu gara generoen sisteman bizi garenaz. Biologikoki jaio garen sexuaren arabera funtzio batzuk egozten dizkigu gizarteak. Horren arabera egin den lanaren banaketak gizon eta emakumeok mugatu gaitu. Guk asko galdu dugu, baina gizonek ere bai, nahiz eta gizarte androzentriko honetan gizonak izan "erdigunea". Hainbeste mugatu gaituen gizarteratze prozesu hori, eta balore batzuk eraiki dizkigun gizarteratze prozesu hori aldatzeko bidean ari gara. Aldaketa garai batean beharrean, garai aldaketa batean gaudela esango nuke. Lanaren banaketak eratu du dena eta hori hausten ari da. Beraz, gizartearen oinarria hausten ari gara.
Baina badira seudofeministak ere, ezer ulertu gabe kontua gizonen kontra egitea dela uste dutenak.
Baina badira seudofeministak ere, ezer ulertu gabe kontua gizonen kontra egitea dela uste dutenak.
Aldaketa nondik dator?
Gizarteko lan denak banatu behar ditugu gizon eta emakumeen artean. Munduaren gestioa konpartitu behar dugu. Prozesu horretan desajuste handiak daude, gizartea ez dagoelako eredu berri horretarako prestatua. Gizartea emakumea etxean eta gizona kanpoan egoteko antolatuta dago. Gu oinarri ideologikoak jartzen ari gara emakumeak mundu publikoan sartzeko eta gizona mundu pribatuan. Emakume gazteek oso garbi dute lan egin nahi dutela eta hori oso garrantzitsua da, horrek mugituko dituelako beste gauzak. Emakumeek asko aurreratu dugu, gogoeta egin dugu gure bizitzaz, eta badakigu pertsona askeak izateko nondik nora jo behar duen gizarteak. Baina gizonak nahiko despistatuta daude. Oraindik ez dituzte bere burua eta bere mugak aztertu: ez dute planteatu etxeko lanak ez egiteak autosufiziente ez izatea ekarri dietela, edota sentimenduen mundua ukatu zaiela. Mutilek asko sufritzen dute mundu afektibo falta horregatik bere erlazioetan. Hausnartu egin behar dute, eta gero erabaki dezatela zer egin eta izan nahi duten.
Berdintasunaren izenean ez al gara gizonezkoen akatsetan erori?
Emakume batzuk gizonen munduan sartu dira eta emakumeok ikasi ditugun gauzak ahaztu eta utzi dituzte. Eta kontua ez da emakumeek tortilla eta paella egiten ez ikastea, hori kultura delako eta pertsona autonomo egiten duelako. Gauza da gizonek ere autonomo izaten ikastea. Horrela emazteek ez dute senarraren ondoan iraungo diruagatik, eta gizonek ez dute iraungo bakarrik bizitzen ez dakitelako, eta harremanak askeak izango dira.
Hurrengo belaunaldia nolakoa izango da?
Gazteei buruzko ikerketa bat bukatu berri dugu. Berdintasunaren diskurtsoa asumitu dute eta bere gurasoek borrokatu zuten gauza bat dela pentsatzen dute, beraiek horren ondorio direla. Diskriminazioak nonbait existitzen duela sinesten dute, baina ez dute haiengan sentitzen. 18 urtetik 30era bitartekoen artean egin dugu ikerketa, eta egoera ezberdina bizi dutenak kontuan hartuz (ezkonduak, ikasleak, gurasoak...). Hiru eremu landu ditugu: afektuaren mundua, arduren mundua eta aisialdiarena.
Zer dio inkestak lan eta ikasketei buruz?
Lan munduan garbi ikusten da non dagoen diskriminazioa. Gizonak baino bi aldiz emakume langabetu gehiago baitago. Ikasketetan emakume gehienak "femenino" deitzen diren karrerak ikasten dituzte. Karrera teknikoetan emakumeen %4a ari da, eta gizonen artean %43a. Gizarte gaietako karreretan gizon-emakumeen kopurua orekatua da eta zerbitzuetan ia denak emakumeak dira. Lan merkatuan, gainera, oso baldintza kaxkarretan gaude. Azterketa honetarako gazteek neska eta mutilen bertuteak zerrendatu zituzten: neskak txukunak, arduratsuak... eta mutilak utziagoak direla esaten dute, baina elkarteetan zuzendariak beti gizonak dira.
Baina etorkizunerako garrantzitsua da unibertsitatean emakumeak egotea, horiek beste bide bat hartuko baitute.
Baina etorkizunerako garrantzitsua da unibertsitatean emakumeak egotea, horiek beste bide bat hartuko baitute.
Etxeko kontuak nola daude?
Etxean gauzak aldatu direla esaten da, etxeko lanak "banatzen" dira, ez dago hierarkiarik... Baina alabari lan gehiago egitea tokatzen zaio anaiari baino, neskei etxera etortzeko ordua jartzen zaie eta mutilei ez, neskek gauez etxera bakarrik joateko beldurra dute eta mutilek ez...
Eta koadriletan zer gertatzen da?
Koadrila aztertzen hasita, gazteak konturatu dira mutilek nahi duten tokietara joaten direla, arazoen aurrean laguntza afektiboa neskek ematen dutela batik bat...
Dantzaleku eta tabernetan mutil eta neskak non kokatzen diren ere oso bitxia da. Mutilak barra, sarrera eta komuneko bidean jartzen dira, eta neskak erdian. Neskak oraindik ere binaka joaten dira komunera eta mutilak kontrol posizioetan daude. Horiek detaile txikiak dira, baina horrelako gauza asko egoteak atzetik beste zerbait erakusten du.
Dantzaleku eta tabernetan mutil eta neskak non kokatzen diren ere oso bitxia da. Mutilak barra, sarrera eta komuneko bidean jartzen dira, eta neskak erdian. Neskak oraindik ere binaka joaten dira komunera eta mutilak kontrol posizioetan daude. Horiek detaile txikiak dira, baina horrelako gauza asko egoteak atzetik beste zerbait erakusten du.
Gizonezkoek zer jarrera dute berdintasunarekiko?
Gizonen jarrerak hiru motatan bereizten ditugu: Batetik, berdintasunarekin ezer jakin nahi ez dutenak daude. Bigarren multzoak onartzen du berdintasuna, baina eguneroko bizitza ahalik eta gutxien aldatzen saiatzen da. Jarrera honen barruan hiru mota daude: batzuk behartzen dituztenera egokitzen dira (plantxatzera, hizkera zaintzera...). Besteek negoziatu egiten dute eta beste batzuk benetan aldatzen saiatzen dira baina ez dute baliabiderik egoera berrira moldatzeko (bakoitzak jaso duen heziketa jaso duelako, duen esperientziatik abiatzen delako, eta abar). Eta hirugarren mota kontzienteak eta aktiboak dira. Bi muturretakoak dira gutxien, eta gizon gehienak tarteko multzo horietan daude.
Tratu txarrei erantzuten dien legedia ez al da oso estua? Larruan inprimatuta eraman behar dira frogak...
Asko aurreratu dugu lege eta zerbitzu aldetik. Baina ez dute zuzentzen oinarrian dagoen arazoa. Alegia, emakume eta gizonen arteko botere erlazioa. Dependentzia ekonomikoa, dependentzia sikologikoa (emakumeek jaso duten sumiso izateko hezkuntza)... Hori aldatu arte ez da arazoa konponduko. Baina egia da estamentu legegilea oso mantsoa dela. Gainera kontuan hartu behar da epaileek guk bezalako heziketa androzentrikoa jaso dutela.
Emakumeen datuak noizbehinka kaleratzen dira, baina itzalean geratzen dira andreek ere jipoitzen dituzten gizonenak.
Gizonezkoek jasandako tratu txarrak ere emakumezkoenak bezain salagarriak dira. Seguru nago gizon asko dagoela sikologikoki erasotua. Hori da emakumeek hartzen duten buelta. Ez daude bere egoerarekin eta ondoko gizonarekin gustura, eta azpitik izorratzen saiatzen dira. Gizonezkoek ez dute salatzen, indartsu planta, urguilua eta horrelakoak mantentzeko.
Diruagatik edo plantxatutako alkandorak izateagatik irauten dute bikote askok. Baina egun bikotea izatea estatusa ere bada. Beti egon dira gaizki ikusiak bikote eta umerik ez dutenak...
Egun Espainiar Estatuan gutxiengoa da familia tradizionala, alegia, bikote heterosexualez eta haurrez osatutakoa. Pertsona bakarrekoak geroz eta gehiago dira. Oso azkar aldatzen ari da. Legeak beti doaz gizartearen atzetik. Baina emakumeen mugimenduak beti irabazi izan ditu lehendabizi bataila legalak eta gero errealak. Zeren eta hau mentalidade, jokaera aldaketa bat da eta hori aldatzen gehiago kostatzen da lege bat idazten baino.
Prostituzioa lanbidea edo diskriminazioa da?
Legalizatu egin behar litzateke. Helburua prostituziorik ez egotea da, ez dut sinesten jendea nahi duelako prostituitzen denik. Prostituzioa emakumearen azken errekurtsoa da. Baina legalizatzen bada arazoa azaleratzen da.
Abortuarena ere ez da eztabaida antzua...
Oso garbi dut aukeratzeko eskubidea bikoteak duela. Sendagile edo epaile batek ez du ezer erabaki beharrik. Baina lortu behar dena nahi ez duen inor haurdun ez geratzea da. Ez dira helburuak nahastu behar. Erabakia bikotearena da baina noski, azken hitza emakumeak du, oraingoz bera baita umearekin kargatzen duena.
Zein da emakumeen egoera mundu mailan?
Dinamita purua da. Oso egoera txarra bizi da orokorrean, baina gizarteak uste duena baino askoz mugimendu indartsuagoa dago.
Suediak du sei hilabetez Europako lehendakaritza, eta eztabaidarako hartu duten lehen gaia berdintasunarena da. Iparraldeko herriak dira iparra. Finlandian emakumeen %80ak baino gehiagok egiten du lan etxetik kanpo. Zerbitzuak ere oso ongi antolatuta dituzte, haurtzaindegiak, ordutegiak. Hamalau hilabeteko baja dute umeak edukitzeagatik, dirulaguntza handiak daude seme alabentzat... Bizitza beste era batera dute antolatuta. Denak daude libre arratsaldeko 18:00etan. Eta ez diote etxeari, arropari eta itxurari hainbeste begiratzen, hemen ez bezala. Praktikoagoak dira eta horretan denbora asko aurrezten dute.
Suediak du sei hilabetez Europako lehendakaritza, eta eztabaidarako hartu duten lehen gaia berdintasunarena da. Iparraldeko herriak dira iparra. Finlandian emakumeen %80ak baino gehiagok egiten du lan etxetik kanpo. Zerbitzuak ere oso ongi antolatuta dituzte, haurtzaindegiak, ordutegiak. Hamalau hilabeteko baja dute umeak edukitzeagatik, dirulaguntza handiak daude seme alabentzat... Bizitza beste era batera dute antolatuta. Denak daude libre arratsaldeko 18:00etan. Eta ez diote etxeari, arropari eta itxurari hainbeste begiratzen, hemen ez bezala. Praktikoagoak dira eta horretan denbora asko aurrezten dute.
Hemen, emakume talde gehienak talde politiko bati lotuta daude. Emakumeen borrokak ez al luke bat izan behar?
Finlandian alderdi guztietako emakumeak elkartu dira gobernuan lehendakari emakumea atera zedin laguntzeko. Norbegian, berriz, alderdi ezberdinetako emakumeak elkartu ziren isilpeko sare batean parlamentuan %40ko kupoa lortzeko. Alderdikeria baino handiagoa da han emakumeen kontzientzia. Hori ikasi beharra daukagu. Emakumeok alderdi politikoetan gehiago sartuko bagina gure izaeragatik erlazio hobea legoke gauza askotarako.
Hemen horretarako gauza asko aldatu behar lirateke. Ia atzo arte emakumeak gizona lortzeko konpetentzian geunden. Emakume batek bizitza aurrera ateratzeko zuen aukera bakarrenetarikoa norbaitekin ezkontzea baitzen. Eta neskon artean konpetentzia kultura hori izaten jarraitzen dugu oraindik beste maila batean.
Hemen horretarako gauza asko aldatu behar lirateke. Ia atzo arte emakumeak gizona lortzeko konpetentzian geunden. Emakume batek bizitza aurrera ateratzeko zuen aukera bakarrenetarikoa norbaitekin ezkontzea baitzen. Eta neskon artean konpetentzia kultura hori izaten jarraitzen dugu oraindik beste maila batean.
Beste baloreak dituzten kulturatan noraino inposatu ditzakegu gureak?
Ez dago tradiziorik giza eskubideen gainetik jar daitekeenik. Islamdar kulturetan eta bestelakoetan gure erabakiei erreserbak jartzen badizkiete ere, hori pixkanaka gizarte denetara iristen da, bertako biztanleen mentalitatea eraldatzen doa. Afganistanen, esaterako, emakumeek debekatuta dute ikastea eta etxeetan eskola klandestinoak antolatzen hasi dira. Guk ekonomikoki lagunduko diegu. Ezin duzu herri horretan gehiago egin, baina horraino behintzat egingo dugu. Pekingo kongresuko idazkari nagusiak oso argi esan zuen: mundu osoko emakumeen arazoen jatorria bera da. Aldatzen dena errealitatea moldatzeko dauden aukerak dira. Ugandan emakumeak jo egiten dira, eta hemen ere bai. Baina ezberdintasuna da Ugandan emakumeak auskalo zenbat kilometro egin behar dituela zauria garbitzeko iturri bila, eta sendagilea beste hainbeste kilometrotara duela, eta gainera etxera itzultzean agian berriro astindu bat emango diotela, emakumeak jotzea ongi ikusia dagoelako. Hemen dugun abantaila da jotzen gaituztenean iturria etxean dugula, anbulatorioa kale izkinan eta salatu dezakegula, gizartean gaizki ikusia dagoelako.
CURRICULUMA
Jaio:
Bizi:
Emakundeko zuzendaria, 1998az geroztik.
Kazetaritzan:
Alaba baten ama.
Donostian, 1944. urtean.
Bizi:
Oiartzunen.
Emakundeko zuzendaria, 1998az geroztik.
Kazetaritzan:
1963tik 1988ra Donostiako Herri Irratian jardun zuen.
Pinpix, Ponpox eta Burutxuri pailazoekin aritu zen arduradun lanetan.
Pinpix, Ponpox eta Burutxuri pailazoekin aritu zen arduradun lanetan.
Alaba baten ama.
BERE HITZETAN
"Ezin da esan benetako demokrazia dagoenik, biztanleen erdiek, emakumeek, ez baitituzte aukera berak politikaren, ekonomiaren, gizartearen eta kulturaren arloetan" (Euskaldunon Egunkaria 2000-03-03)
"Etxeetan lansaririk gabe egindako lanaren balioa Barne Produktu Gor-dinaren % 35 eta 55 bitartekoa da" (Euskaldunon Egunkaria, 1999-03-06)
"Emakumeek bortxaketa salatzerakoan komisaldegietan 18 aldiz errepikatu behar izan dute beren istorioa, eta indarrean jarri dugun protokoloaren bidez, behin bakarrik kontatzen da"
(Argia, 1992-04-19)
"Emakundek ez du Emakume taldeen edo kolektiboen protagonismoa ordezkatu behar. Gure papera talde horien laguntzailea eta bultzatzailea izatea da, dauzkaten arazoak gaindi ditzaten. Inola ere ez dugu euren papera hartu behar" (Argia, 1992-04-19)
"Gizarte hau terrorismo politikoarekin oso sentsibilizatuta dago. Emakumeek jasaten dutena genero-terrorismoa izan daiteke. Askoz heriotz gehiago eragiten ditu, baina ez du besteak bezalako erantzunik izaten" ( Gara, 2001-01-21)
"Lana berrantolatu behar da. Orain arte lanerako bizi izan gara eta hori aldatu beharra dago"
(http://www.ehu.es/gabinete/bilduma/2000/junio/30jun/mundo16.htm)
"Etxeetan lansaririk gabe egindako lanaren balioa Barne Produktu Gor-dinaren % 35 eta 55 bitartekoa da" (Euskaldunon Egunkaria, 1999-03-06)
"Emakumeek bortxaketa salatzerakoan komisaldegietan 18 aldiz errepikatu behar izan dute beren istorioa, eta indarrean jarri dugun protokoloaren bidez, behin bakarrik kontatzen da"
(Argia, 1992-04-19)
"Emakundek ez du Emakume taldeen edo kolektiboen protagonismoa ordezkatu behar. Gure papera talde horien laguntzailea eta bultzatzailea izatea da, dauzkaten arazoak gaindi ditzaten. Inola ere ez dugu euren papera hartu behar" (Argia, 1992-04-19)
"Gizarte hau terrorismo politikoarekin oso sentsibilizatuta dago. Emakumeek jasaten dutena genero-terrorismoa izan daiteke. Askoz heriotz gehiago eragiten ditu, baina ez du besteak bezalako erantzunik izaten" ( Gara, 2001-01-21)
"Lana berrantolatu behar da. Orain arte lanerako bizi izan gara eta hori aldatu beharra dago"
(http://www.ehu.es/gabinete/bilduma/2000/junio/30jun/mundo16.htm)
BIZITZAREN PASARTEA
Senarra eta biok elkar ezagutu genuenekoa oso bitxia da. "De cesta" joan ginen biok, amu gisa, alegia, bikote bati ligatzen laguntzera. Urtezaharretarako Baionako pub batean egin genuen zita. Horrela ezagutu nuen Josetxo. Gau osoa elkarrekin berriketa batean pasa genuen eta 32 urtean ez gara bereizi. Beste bikoteak ez zuen ligatu.
BERTSOA
Doinua: Aita izena
Jexux Mari Irazu
Bizitza hontan kasualitatez
pasa omen zaizu dena...
Paris hartatik Gasteiz hontara
iraultza baten errena
"metrailetakin" jartzen zaituzte
"berdintasuna" ze lema!
Inauteriak iritsi dira
Nafarroatik barrena
ta Emakunde ez litzateke
farandularik txarrena
pasa omen zaizu dena...
Paris hartatik Gasteiz hontara
iraultza baten errena
"metrailetakin" jartzen zaituzte
"berdintasuna" ze lema!
Inauteriak iritsi dira
Nafarroatik barrena
ta Emakunde ez litzateke
farandularik txarrena
Jexux Mari Irazu
ARGAZKI ZAHARRA
"60ko hamarkadan feminismoaren filosofia hona iritsi zen, eta Herri irratian emakume feminista asko elkarrizketatu nituen".
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Julen Ugartemendia Carcedo
Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki
Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.
2024-08-09
Julen Ugartemendia Carcedo
Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?
Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]
2024-08-09
Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten
Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]
2024-08-09
Montserrat Auzmendi del Solar
Sustantziarik gabea
Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]
2024-08-09
Manex Usarralde Garmendia
Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte
Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.
2024-08-09
Julen Ugartemendia Carcedo
Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik
Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]
2024-08-09
Olaia L. Garaialde
Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean
Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.
2024-08-09
ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
2024-08-09
Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan
UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]
2024-08-09
Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei
Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]
2024-08-08
Manex Usarralde Garmendia
Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik
Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.
Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari
Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.
2024-08-08
ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”
Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.
2024-08-08
ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da
Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]
Eguneraketa berriak daude