FAR WESTEKO ARTZAINAK LERTXUNEN BIDEZ HIZKETAN
- "Lertxunen bidez hizketan" du izena Joxe Mallea-Olaetxek argitaratu duen liburuak. Batez ere Nevada eta Kaliforniako lurretan euskal artzain emigranteek zuhaitzetan egindako idatziak eta marrazkiak jaso ditu. Izkribuok artzainen bizimodu eta kezken adierazgarri dira.
Joxe Mallea-Olaetxe Bizkaiko Munitibarkoa da, baina 1964tik Ipar Amerikan bizi da, gaur egun Renon. Historian doktoratu eta euskal ikasketak egin zituen Renon. Bere emaztea Sara Velez kolonbiarra bertan ezagutu zuen. Renoko Unibertsitateko argitalpen zerbitzuan egiten du lan Sarak eta bera arduratu da liburuaren argitalpenaz. Berarekin hitz egiteko aukera izan genuen. "Renoko Unibertsitateko argitalpen zerbitzuan euskal gaiei buruzko 44 liburu argitaratu ditugu jadanik. Gehienak ingelesez, baina itzulpen batzuk ere badaude, eta bi hizkuntzetan ere bai, adibidez Mariasun Landaren ipuinak euskaraz eta ingelesez", dio Sara Velezek.
Bere senarraren, Joxe Mallea-Olaetxeren liburua irailaren bukaeran argitaratu zen. Oraingoz ingelesez kaleratu du, Renoko Unibertsitatean horretarako erraztasunak izan dituelako, baina euskaraz ere laster argitaratuko da, egilearen nahia hori baita. Eusko Jaurlaritzaren laguntza du horretarako. Euskal artzainek zuhaitzetan, batez ere lertxunetan, idazteko errazago delako, egindako marrazkiak eta idatziak jasotzen ditu liburu honek. Peru eta Mexikoko artzaien lanak ere jasotzen dira liburuaren atal batean. "Nire senarra 13 urtez aritu da mendira atera eta zuhaitzetako marrazkiak eta testuak bideoz eta argazkiz jasotzen. Batez ere Nevada eta Kaliforniako estatuetan, baina Oregon eta Idahon ere lan egin du", esan digu Velezek.
Nola ekin zion liburuari1987an? Egilea mendizalea izanik betidanik joan izan da mendira eta kamera eramaten zuen naturaz gozatzeko. Horrela hasi zen marrazki eta idatziak zeudela konturatzen. Ez zuen jakin zer ari zen ikusten zuhaitzak ondo aztertzen hasi arte. Hasieran ez zen konturatu idatzietako asko euskaraz zeudela. Bera baserritarra izanik, artzainekin harremanetan jartzeko erraztasuna izan zuen, bere kultura eta bizimodua ezagun zituelako. Artzain zaharrekin hitz egin zuen. Gainera euskara, gaztelania, frantsesa eta latina (elizan ikasi zuten artzain haietako askok) ezagutzearen abantaila izan du Mallea-Olaetxek. Eta artzainek ingelesez ulertzen zutena fonetikoki interpretatzeko gai da. "Espero ez zuen giro batean hasi zen lanean. Honen inguruko argazki liburu bat bazegoen, baina egileek gaztelania gutxi zekiten eta ez zekiten zer zen hura. Joxek liburua egitea erabaki zuen eta orain eskuartean dugu", dio bere emazteak.
"Zuhaitz hauetako marrazki eta testuen bidez, benetako ipuin errealista margotu zuten artzainek. Mendiko bakardadean nola sentitzen ziren, gazte haiek nola bihurtu ziren gizon, zer ikusten zuten Amerikako kulturatik... ", dio argitaratzaileak. Nekazaritzaren garapenean garrantzi handia izan zuen eta gutxi aztertu den emigrante taldea ikertzen du.
Zergatik zuhaitzetan? Beharbada artzainek bere bakardadean eskura zuten lekua zelako. Gero batak bestearena ikusita elkarrizketak sortzen ziren enborretan. Bere bizimoduaz kexatzeko modua zen, jasotako tratu txarraz. Beste kasu batzuetan zirikatzeko, adarra jotzekoak dira izkribuak.
"Kultur fenomeno hori ulertzeko modua dute arkeologoek orain lan honi esker. Mundu osoan ez da horrelako lanik, bakarra da", dio Sara Velezek bere senarrak egindako lanari buruz.
Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]
Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]
WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.
Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]
Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.
.jpg)
Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.
Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]
Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]
FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.
-------------------------------------------
Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]
NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]
Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).