ALARMA PIZTU DA INTERNET BIDEZKO EKONOMIA BERRIAN

  • Europan hainbesteko ikusmina eragin duen ekonomi berria krisian sartuko dela pentsarazten dute zantzu guztiek. Atlantikoaren bestaldeko hainbat aztertzaile sumatzen hasia da Estatu Batuetako boom teknologikoa hondamendi larrian amil daitekeela.

2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Interneteko ekonomia berria ez da mauka. Krisia eta beheraldia ekonomia berri honetara ere irits daiteke. Argi gorri guztiak pizturik daude Ipar Amerikan, eta dagoeneko bat baino gehiago dira boom teknologiko hau berandu baino lehen gainbeheran egon daitekeela iragartzen dutenak. Ekonomia berri hau Ipar Amerikan jaio zen eta bilakaera harrigarria izan du, ekonomia indartuz. Krisialdiaren lehen aztarnak ere bertan agertuko dira ere, langabezia areagotuz eta inflazioa eraginez. Horren ondorioz, gauden boom teknologiko honen barrutik, komeni da ez begirik kentzea zeruertzean ageri den hondamendiaren mamu beltzari. Horretarako, ez legoke gaizki Ipar Amerikako aditu eta aztertzaileen hitzak entzutea, ekonomia berriak "heltzear duen erorialdia"z ohartarazi baitute.
Horrela ageri da itzuli berria den Michael J. Mandel-en "The Coming Internet Depression" liburuan. Bertan adierazten duenez, boom teknologiko hau guztia beherakada larri batez amaitu daiteke. Laburpen bat argitaratu zen urrian Ipar Amerikako "Business Week" aldizkarian, eta 2000ko urriaren 12ko "Dinero" aldizkarirako itzuli zuten. Gauza jakina da Ipar Amerikako ekonomia "eztulka" hasten denean, mundu guztiko ekonomiek kutsaturik amaitzen dutela. Ahalegin guztiak motz gerta daitezke eta argi ibili beharra dago krisialdi larrian erori nahi ez bada.


IRAULTZA TEKNOLOGIKOA ETA FINANTZARIOA.

Ipar Amerikako ekonomiak bilakaera ikusgarria izan du 1995az geroztik. Hazkundea %4,4tik gorakoa izan da, langabezia %4tik behera jaitsi da, eta inflazio estalia, hau da, elikadura eta energia kenduta, jaitsi egin da baita ere. Produktibitateak gora egin du, urteko %2,8.
Hala ere, Mandelek dioenez, ekonomia berria iraultza teknologiko hutsa baino zerbait gehiago da, iraultza finantzarioa ere bada, eta, horregatik, egungo ekonomia jendeak uste duena baino askoz ere hauskorragoa da. Horregatik dio, 1990eko hamarkadan Ipar Amerikako ekonomiaren ahalmena behar bezain aintzakotzat hartu ez zen bezalaxe, oraingoan ere, agian, ez dela behar bezain kontuan hartzen etorkizun hurbil batean gainera etor daitekeen krisialdi larria. Izan ere, etxebizitzan eta automobilean oinarritutako ekonomia zaharra teknologiak eta finantza merkatuek eragindako ekonomia berriaz ordezkatu da.
Inflazio txikiko, teknologia gastuen igoera handiko eta burtsa merkatu indartsuko boom luze bat izan da zikloaren une gorena, eta, ezinbestekoa denez, behera egiten hasten denean erorialdi sakon eta luzea etor daiteke: teknologia gastua murriztu egingo da, berrikuntza moteldu egingo da eta burtsak amildu egingo dira. Kaltetuenak ekonomia berriko langileak, horien enpresak eta akzioak izango dira, hots, aurreko hamarkadaren gorakadan gehien aurreratu zutenak.
Teknologia ekonomia berriaren motorra bada, finantzak dira motor horren erregaia. Azken hamar urteotan arrisku kapitaleko inbertsio fondoak 5.000 milioi dolar izatetik 10.000 milioi dolar izatera heldu dira. Ekonomia berriko enpresa indartsuak, esate baterako, Cisco, Nestcape, Amazon.com, Yahoo, eBay, Commerce one eta Aribak, gorakada beldurgarria izan dute, eta, neurri batean, bere abiagunean arrisku kapitaleko fondoen finantzaketa izan zutelako eta burtsaz baliaturik hedakuntza oso azkarra izan zutelako. Kapitala eskuratzeko modurik izan ez balute ere helduko zen Interneten garaia, baina askoz ere polikiago.
Erorialdia hasten denean, joan den hamarkadako gorakako indarra irauli eta bestaldera, beheraka, abia daiteke. Berrikuntza finantzatzeko fondo berriak sortu dituen burtsa indartsua ahuldu egingo da. Merkatuen erorketak murriztu egingo du hazkunde azkarreko konpainia berriek behar duten arrisku-kapitalaren kopurua, eta horrek moteldu egingo ditu berrikuntza teknologikoa eta produktibitatea, burtsak are gehiago ahulduz eta eroraraziz. Inbertsioak behera egingo du, eta inflazioak eta langabeziak, berriz, gora egingo dute.
Mandel ez da gaur goizean jaioa, eta badaki Ipar Amerikako erorialdia ez dela egun batetik bestera bat-batean gertatuko, Ipar Amerikakoa bezalako ekonomia batek baliabide ugari baititu gorabeherei aurre egiteko. Nahiz eta burtsek goia jo 2000. urtearen lehen zatian, Mandelek dioenez, oraindik beste bi edo hiru urte igaroko dira ekonomiaren atzerakada gauzatzerako. Nolanahi ere, informazioaren arloko teknologiako sektoreek, inbertsioak eta enpleguak, epe luzera, onera egingo dutela aitortzen du. Automobilaren industriak sekulako erorialdia jasan zuen Depresio Handiaren garaian, baina, hala ere, nagusi izan zen gerraosteko ekonomian. Era berean, teknologiek zartako galanta har dezakete epe motzean, baina hazkundearen buru izango dira epe luzera.


LANPOSTUEN ETA EKONOMIAREN BEHERAKADA.

Teknologiaren beheraldiak edo ekonomia berriaren krisialdiak modu garrantzitsuan eragingo du enpleguan eta gainerako ekonomia guztian. Horrela ageri da Ipar Amerikako ekonomiari buruz Mandelek egindako azterketan.
Horrela, Mandelek dioenez, 1995etik 2000ra bitartean sortutako lanpostuen %60 kudeaketakoak edo profesionalentzat izan dira, eta teknologiaren beheraldiak kalte handia egingo die. Mandelek dioenez, lehenengo erasoaldia gertatu da dagoeneko 2000. urtean, giza baliabideen kudeaketan aritzen den Challenger, Gray & Christmas izeneko Ipar Amerikako enpresaren arabera, larri zebiltzan ".com" enpresek 17.000 langile kanporatu baitzituzten urte horretan. Berrikuntza geldotzearekin batera, langile gutxiago beharko da produktu eta enpresa berriak sortzeko, eta horrek langile kopurua murriztea eragingo du goi mailako teknologiako konpainietan.
Kaleratze horiek sektore askotan izango dute eragina, telekomunikazioetatik hasi eta software edota aholkularitza enpresetaraino. Lanaldi laburreko langileak, aholkulari independenteak edo kanpoko web orrien diseinatzaileak eta programatzaileak izango dira egoera ahulenean geratuko direnak, boom horrek iraun duen bitartean hainbesteko oparotasuna ezagutu ondoren. Honelako kanpoko langileen kopurua, 2000. urtearen hasieran, Estatu Batuetako langileen %2,7koa zen, eta 1981ean, berriz, %0,6koa.
Teknologiaren beheraldiak berrikuntzan eta produktibitatean ere izango du eragina. Mandelek dioenez, hainbat produktu garapen urratsean daude oraindik ere, batez ere mugikorren esparruan, baina hazkundeko konpainia berrien presio bortitzik gabe. Estatu Batuek galdu egingo lukete ekonomia berriak ideiak merkaturatzeko izan duen arintasuna eta bizkortasuna. Ondorioak nabarmenak izango lirateke. Produktibitateak 1995etik 1998ra bitartean izan duen gorakadaren erdia baino gehiago aldakuntza teknologikoak hartutako abiadura biziaren ondorio izan da. Mandelek dioenez, zaila da arrisku kapitalari horko zer-nolako zatia dagokion jakitea. Baina oso esanguratsua da, arrakasta izan duten teknologiako konpainia berri guztiek arrisku kapitalaren bidez edo burtsan lortu izana beren finantzaketa.
Enpresen inbertsioa ere txikiagoa izango da. Ziklo teknologikoa beheraldian sartzen denean, informazio teknologiako eta Interneteko gastuak abantailak izaten jarraituko du, baina ekonomia eta berrikuntza geldotzen baldin badira, zuzeneko errentagarritasunik ikusten ez denean, zailago izango da sistema informatikoak eta telekomunikaziokoak modernizatu beharra justifikatzea. Ekonomia gehiegi mantsotzen bada, oraindik ere informazioaren teknologian sinesten duten enpresak ere murrizketak egitera beharturik egongo dira. Mandelek dioenaren arabera, arazo aritmetikoa da. Teknologiako gastuak, gaur egun, enpresen inbertsioaren %40 hartzen du eta, beraz, zaila izango da kopuru horri eustea. Garraiokoak alde batera utziz, ekipamenduetan inbertitzen denaren %63 teknologiari dagokio.
Inflazioa handiagoa izango da. Teknologiaren beheraldiaren lehen urratsetan, ekonomiak askoz inflazio handiagoa izango du. Lanak eta produktuen merkatuek presiopean jarraituko dute, baina produktibitatea eta inbertsioa erortzen hasiko dira. Enpresek ez dute soldata igoerei erantzuteko gaitasunik izango prezioak igotzen ez badira, eta konpainia handiek prezioak igotzeko beldurrik ez dute izango, txikiek lehia gutxiago egingo dietelako.
Azkenik, teknologiaren beheraldiak burtsan izango du eragin nabarmena. Ekonomia berrian, burtsa merkatuak funtsezko zeregina du teknologiaren zikloaren barruan, eta ekonomiarekin batera egingo du gora edo behera. Mandelen ustez, inflazioak gora egiten badu eta enpresen inbertsio mailak behera egiten badu, ziklo teknologikoaren beheraldia gauzatzen denean, oso litekeena da burtsak behea jotzea eta egoera okertzea gehien behar den unean finantzaketaren iturriak itxiz.

ZIKLO TEKNOLOGIKOAREN URRATSAK
1.- Hedapena:
- Aurrerapen teknologikoen eta negozio eredu berrien hedapen bizia.
- Finantzaketa erraza negozio berritzaileentzat.
- Produktibitatearen hazkunde handia.
- Kapitalaren inbertsioen gorakada, enpresek teknologia berrikuntzetara egokitzeko egiten duten ahaleginaren ondorioz.
- Inflazioaren kontrola, produktibitatearen gorakadaren eraginez, enpresa berrien lehia gogorraren eraginez eta teknologia berrien kostu jaitsieraren eraginez.
- Burtsa merkatu indartsuak.

2.- Atzerapena:
- Teknologiaren geldotzea.
- Lehiakide berriak sortzeko egoera desegokia.
- Produktibitatearen hazkunde apala.
- Enpresek goi mailako teknologietan egiten duten gastuaren geldotzea eta, aldi berean, kapitalaren inbertsioen erorketa bortitza.
- Inflazioa berrindartzea eta hazkunde handiko enpresen kopurua murriztea.
- Burtsa merkatu ahulak


Azkenak
2024-11-19 | Leire Ibar
Langile bat hil da Petronorren konortea galdu ostean

Astelehen honetan zendu da langilea Muskizeko enpresan, mantentze lanak egiten zituen bitartean. Zerbitzu medikuek berehala esku hartu bazuten ere, ez zuten lortu suspertzea. UGT sindikatuak lan istripu honen arrazoiak ikertzea exijitu du.


2024-11-19 | Leire Ibar
Palestinako genozidioa salatuko du ikasturte honetan ere Gure Haurrak Ere Badira mugimenduak

Azaroak 20an, Haurren Nazioarteko Eguna, ikastetxe sarreretan krespoi belzdun bandera palestinarra eta bi zapata pare jartzea proposatu du hezkuntza arloko ekimen herritarrak. Azaroaren 30etik urtarrilaren 31ra bitartean haur palestinarrentzako elkartasun mezuak jaso eta ondoren... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Ijito herria ikusarazteko programazio didaktiko bat prestatu du Hezkuntza Sailak

“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Nafarroako Unibertsitate Publikoak Justizia Errestauratiboko Titulua eskainiko du 2025ean

Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie. 


2024-11-19 | Pau Lluc i Pérez
Hainbaten artean, bat

Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]


2024-11-19 | Jon Torner Zabala
Fermin Muguruza: “Pradales lehendakaria bere Justizia Sailarekin ados dagoen jakin nahiko nuke”

Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]


2024-11-19 | Mikel Aramendi
G20ko protokoloa eta Txinaren lau marra gorri

Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]


Jaurlaritzak pobreenak berriro lotu ditu iruzurrarekin, dirulaguntzetan salaketak egiteko postontzi anonimoa jarrita

Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]


‘Bizkarsoro’ Donostiako zinemetara iritsiko da, Bageraren, udalaren eta SADEren elkarlanari esker

Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]


2024-11-19 | Gedar
Kartzelatik irtetean ematen zen diru-laguntza apurra desagerrarazi dute Espainiako Estatuan

Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.


2024-11-18 | Euskal Irratiak
Palestinar herriari elkartasuna helarazi diote Makeatik

Palestina, mediatikoki aurkeztua ez den bezala, aipatu zen joan den larunbatean Makean, mintzaldi, tailer, merkatu eta kontzertuen bidez.


2024-11-18 | Uriola.eus
Bilboko Higiezinen Azokan protesta egin dute asteburuan Euskal Herriko etxebizitza sindikatuek

Asteburu honetan Euskalduna Jauregian Euskadiko Etxebizitza eta Dekorazio Higiezinen-aretoa egon da. Sustatzaile eta higiezinen agentziek eraikuntza berriko promozioak eta bigarren eskuko etxebizitzak eskaini dituzte partikular eta profesionalen erosketa eta inbertsiorako... [+]


Eguneraketa berriak daude