HONDARTZARA ETA MENDIRA

  • Izan ere, naturak emandako itsasoaren faltan, laku hauek aisialdirako ezinhobeto prestatu dira, eta kostaldeak eskaini ditzakeen zerbitzu oro aurki daiteke. Horrela, inguru hauek gasteiztarrentzat egunpasarako aproposak bihurtu dira. Bertaratzen bazarete baieztapenaz jabetuko zarete. Eta zer esanik ez, urteko hilabete beroetan, eguzkia hartzeko eta bainatzeko ezin egokiagoak direnean... Orduan, inguru zabal hauetan leku bakartia topatzea ia ezinezkoa da. Ibilbide honek urtegirik garrantzitsuenak inguratzen ditu (Albinakoa ere bai) eta horretarako Gipuzkoako hego-mendebaldeko ertzean sartu-irten ere egiten du, Deba Garaian, hain zuzen ere. Azkenik, lehenbiziko zatian eki-iparrerantz abiatu ostean, euskara nagusi den arabar lurralde bakarretik itzuliko gara: Aramaiotik, komunikazio-bide garrantzitsuenetatik urrun mantendu den herrialdeko bailararik politenetakotik, alegia.

2007ko otsailaren 21an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Estibalitz Monasterioa, Gasteiz-Lizarra norabidean hiriburutik kilometro gutxira, herrialde honetako harribitxi erromanikoa da. Bertako Andra Mari Arabako zaindaria; ibilbide honi hasiera emateko arrazoi nahikoa da.
Monasterioa lautada azpian hartzen duen mendiska batean kokatuta dago eta bere inguruan aisialdirako prestaturiko gune polita egin da. Tenpluari dagokionez, 962. urtean jada idatziz aipatua, esandako moduan erromanikoa da, baina elementu bizantiarrek ere beren lekua dute. Elementu azpimarragarrienen artean sarrera nagusia eta Andra Mariren taila (XII. mendea) aipatuko ditugu.
Gasteizko ekialderantz abiatzen den errepidean, Elorriagara iristean (8. km.) Frantzia-Iruñearantz desbideratuko gara, N-10 errepidea hartuz (hau gero N-1ekin batuko da). N-1ean sartu aurretik, tartean Ilarratza eta Matauku daude, biak ere (oraindik) Gasteizko auzuneak. N-1 autobidean dagoeneko, Iruñerako norabidea hartuko dugu, baina segituan Argomaiz-Ozaetan irtengo gara.

Uribarri-Ganboa Urtegia
Autobidetik at jada, Ozaeta norabidea hartu, ezkerrera, eta laster (Maturanara iritsi baino pixka bat lehenago) Garaioko Parkean barneratzen den bidea ikusiko dugu, kartel marroi batek seinalatua. Izena eman dion antzinako herria zegoen lekuan kokatua, 120 hektareako penintsulatxo batean, edonolako zerbitzuz hornitutako parke hau dago, egunpasa burutzeko eremu bikaina. Fauna eta flora interesgarria biltzen duen aisialdi-eremu honetan, jende gehien erakartzen dutenak hondartza artifizialak (lakua bezain beste) eta zelai zabalak dira, eguzkia hartzeko aproposak.
Parkeari bira eman ostean errepidera itzuli eta ondoko Maturana herritxoa bisita dezakegu. 3 km. beranduago, urtegia inguratzen segitu nahi badugu, ezkerrera jo beharko dugu, beste 3 kilometrotan Marieta zeharkatuz (35,5 km.). Hemendik aurrera urtegiko urbazterrera hurbiltzeko gure ezkerrera bideska bat baino gehiago aurkituko dugu, baina horietako batzuk egoera txarrean daude. Ondo daudenak (askaldegi eta guzti prestatutako guneak) Marietatik 3,5 kilometrotara hasten dira.
Atsedenleku-multzo honen "erdigunea" Landa da (43 km.), aparkaleku handi bat eta zenbait jatetxe biltzen dituen aisialdirako gune jendetsua. Bidegurutzean momentuz ezkerrera joko dugu (gero itzuli egin beharko dugu), 4 kilometrotara urtegiari izena ematen dion Uribarri-Ganboan sartzeko. Lehen esandako moduan, puntu honetan Landara itzuli, eta bere ondotik Bergararantz zuzenduko gara.

Deba Garaia Harana
Gipuzkoaren barnean jada, Arlaban Gainean ezkerrera, lehenbizi Gatzaga Mendatea igaroko dugu, aldapa gogor samarrean behera Gatzagan sartuz (55 km.). Gatzaren ustiaketarekin loturiko herritxo xarmangarri hau harresiz inguratua zegoen. Oraindik Erdi Aroko kale-trazadura eta harresietako sarrera batzuk mantentzen ditu. Eraikin zibil interesgarriekin batera San Millan eliza (herria bezain zaharra baina XVI.ean berreraikia) aipa dezakegu.
Udaletxea ezkerrean utziz, bide polit eta bihurgunetsua segituz, segituan Dorletako Andra Mari santutegira iritsiko gara; txirrindularien zaindariarengana, alegia. Gaur egungo eraikina XVII.ekoa da; aurrealdean Erdi Aroan landutako sinbolo ezberdinak ikus daiteke.
Gatzagako behealdean errepidea hartuko dugu, oraindik ere beherantz, hainbat baserriren artean pasatu ondoren Eskoriatzara hurbilduko gaituena; bertan, hegoaldetik sartu eta herria zuzen zeharkatuko dugu. Aurreko herritik bezala, hemendik ere errege galtzada igarotzen zen, kale-errepidearen alboetako etxeek frogatu moduan. Eraikinen artean San Pedro Parrokia (aurrealde barrokoa) eta Ganuza edo Gaztañadui jauregiak aipa ditzakegu.
Dena den, Eskoriatzako monumenturik interesgarriena Apotzaga auzoan dago, herri amaieran Intxaurtxueta kaletik ezkerrera hartu eta eskumarantz igotzen den errepidea hartuz. Antzinako euskal kanposantuen kutsua ederki gordetzen du Apotzagako hilerri biribilak.
Eskoriatzara itzuli eta ezkerrera, berehala irten egingo gara, laster errepidea berriz utzi eta Aretxabaletan sartu behar izango badugu ere. Jasokundeko Andra Mari eliza XVI.ean eraikitzen hasi zen; dorrea eta elizpea askoz beranduagokoak dira. Honez gain, XVIII. mendeko Arratabe, Otalora eta Aozaratza jauregiak ere kontserbatzen dira.
Herria sigi-sagan zeharkatu ostean, Bergararako errepidera aterako gara beste behin. Dena den, kilometro batera eskumara jo beharko dugu, Arrasate-Aramaio norabidean. Hurrengo bidegurutzean eskumara, herriko industriagunea zeharkatuko dugu.
74,5. kilometroan azkenean, Arrasatera hurbildutako orori ongi etorria ematen dion kartela igaroko dugu. Dena den, herrian sartu baino, ibilbide honetan egingo duguna segituan ezkerrera jotzea izango da, Aramaio-Bilbo norabidean (Arrasate herria lehen ibilbidean jorratu genuen).
500 metrotara dagoen errotonda batean ezker-zuzen egin ostean, 200 metrora aurkituko dugun beste bat zuzen pasa dezakegu; horrela eginez gero, bizpahiru kilometro igo ostean Udala auzora iritsiko gara, Udalaitz mendi zorrotzaren magalean dugun etxe-multzo polita.
Aipatutako bigarren errotondara itzuli eta oraingoan eskuinera jotzen badugu, berriz ere Araban sartzeko bidean jarriko gara, bertako zonalderik euskaldunenean gainera.

Aramaio eta Legutio inguruko urtegiak
Aramaioko bailara menditsua baserri eta auzo askok osatzen dute. Ingurumena ederki zaindu du haran honek. Barreiatutako auzune horien artean erdigunea berriz, Ibarra dugu. Bertako baserri ederren artean (bailara osoan bezalakoak), San Bizente Goikoetxeakoaren omenezko monumentua eta San Martin parrokia nabarmentzen dira.
Nahiz eta bihurgune asko jasan beharko dugun, bailaratik Legutiorako norabidean jarriko gaituen errepidea benetan polita da. Adibidez, 5,5 kilometrotara dagoen begiratoki handiak Aramaioko haran osoa behatzeko aukera ederra eskainiko digu. Lau kilometro geroago ikusten hasiko garena, gure ezkerraldean eta zuhaitzen artean, Albina Urtegia izango da.
Beste hiru kilometrotara ordea, Kurtzeta Mendatearen jaitsiera nabarmenean, errepidearen beste aldean behatzen hasiko garena Legutioko edo Urrunaga urtegi ikusgarria izango da. Horretarako begiratoki handi bat ere ikusiko dugu.
Kilometro bat beherago errepide nagusiarekin bat egiten duen bidegurutzea aurkituko dugu, baina guk momentuz zuzen jarraituko dugu, Legutioko erdigunean bertan barneratu asmoz. Bertan San Blas eliza nabarmentzen da, baina harresi-hondarrak ere ikus daitezke.
Dena den, argi ikusiko dugun moduan, herri honetako erakarpen turistikorik garrantzitsuena urtegia bera da eta bere inguruan egin daitezkeen txangoak. Horrela, urtegia Bilborantz inguratuz, lehenbizi Ollerias (Buztingintza Museoa) auzoa pasatu eta ibilbidea Elosu auzunean buka dezakegu.
INFORMAZIO PRAKTIKOA
ARGOMAIZ

Jan eta lo egiteko:
***Hotel Parador de Turismo Argomaniz- N-1 bidea, 363. km. 945- 29 32 00. Logela bikoitza 15.000 pzta.

MATURANA

Jan eta lo egiteko
Sagasti Zahar Nekazal Etxea- Sagasti Zahar 10. % 945- 31 71 58. Logela bikoitza 6.500 pzta.

GATZAGA

Udaletxea:
943- 71 47 46.

Jan eta lo egiteko:
**Hostal Gure Ametsa- Arlaban Gaina. % 943- 71 49 52. Logela bikoitza 6.000 pzta.

ESKORIATZA

Udaletxea:
943- 71 44 07.

Kotxe-tailerrak:
Garaje Aitzorrotz (Ford-Peugeot)- Aran-buruzabala z/g. % 943- 71 42 94.
Reparaciones Leniz (Renault)- Aingeru Ibilbidea z/g. % 943- 71 50 61.

Jan eta lo egiteko:
Areano Nekazal Etxea- Mendiola elizatea. % 943- 71 44 70. Logela bikoitza 5.000-5.500 pzta.

ARETXABALETA

Udaletxea:
943- 79 10 00.

Udaltzaingoa:
943- 79 10 52.

Ertzaintza:
943- 79 71 99.

Larrialdiak:
943- 79 74 88.

Jatorduan:
Taberna Berri- Durana 26.

ARAMAIO

Udaletxea:
945- 44 50 16.

Jan eta lo egiteko:
Muru Nekazal Etxea- Gantzaga 18. 945- 44 53 65. Logela bikoitza 6.000 pzta.

Lo egiteko:
Unzueta Nekazal Etxea- Zabola auzoa. 945- 44 50 95. Logela bikoitza 5.850 pzta.

LEGUTIO

Udaletxea:
945- 45 50 10.

Jatorduan:
Astola Jatetxea- San Roke1
El Crucero Jatetxea- Kurutzalde (N-240 errepidea).

Jan eta lo egiteko:
*Hotel Haritz-Ondo- Elosu auzoa 20-22. 945- 45 52 70.
Atxarmin Nekazal Etxea- Atxarmin auzoa (Elosu). 945- 45 50 87. Logela bikoitza 6.000 pzta.


Azkenak
Adin txikikoak dira Osakidetzako genero identitateko unitatetik pasa diren erdiak

1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.


BBK Livek bisitarien oinarrizko hainbat eskubide urratzen ditu eta salaketa ipini diote

OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]


Arrazakeria salaketen erdiak Polizia jotzen du “agente diskriminatzailetzat” Bizkaian

Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]


Meaka-Irimo bizirik!

Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]


2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko

Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Eguneraketa berriak daude