2007ko otsailaren 21an
Aralargo ingurunea gure parajerik atseginenetakoa izan da betidanik. Nekazal inguruan kokaturik,
"zibilizazioa"ren atzaparrak azaletik besterik ez ditu jasan behar izan, eta horrela, berau zeharkatzen duen errepidetxo bakarrak igandezaleen noizbehinkako uholdeak jasan behar ditu soilik. Aholkua hauxe: kotxea edozein aparkalekutan utzi eta "galdu",
norabiderik gabe ibili, paradisu birjin honetan zehar galtzeko arriskua txikia delako, eta ordainetan hamaika txoko zoragarri aurkitzeko zortea izan dezakegulako. Bisitatu gabe ez uzteko tokia, prozesio jendetsuen helmuga dugun San Migel in Excelsis Santutegi ospetsua.
Oraingoan Aralarrera igotzen den errepidea hartuko dugu, Euskal Herrian zehar aurkituko dugun izugarrienetako bat. Berehala bide osoan aurkituko dugun herri bakarra pasatuko dugu, hots, baso ederrez inguratutako Baraibar.
Herrixka hau pasa ondoren, Aralar inguruko paisajea zoragarria distira osoz agertuko zaigu. Ibilbide osoan zehar ageri zaizkigun zuhaitz, goroldiodun arroka, hosto, zuhaixka, animalia... guztiek gure herriko postalik erakargarrienetakoa osatzen dute.
Ibilbidearen 53. kilometro ingururako sentsazio horiek zuzenean bizitzeko aukera eskainiko zaigu, bertan prestaturiko lehenbiziko aparkalekua aurkituko baitugu. Inguruan, paseatzera eta galtzera gonbidatzen duten zelai eta baso eder-ederrak. Pottokak ere aske bizi diren ingurune izugarri honetan, pare bat kilometrora bigarren parkina dugu, hau ere milaka altxor naturalez inguratua.
Azkenean, Aralargo mirari handiak bere tenplua ere behar zuenez, Aralargo Mikel Deuna santutegia ikusiko dugu, mendilerroa presiditzen duen jainkotegi bakartia eta nafarrek gehien maite duten sainduetako baten etxe ederra. Bistak ere ezin ederragoak dira, nola ez.


ARALAR MENDIZERRA

Nafarroa eta Gipuzkoa artean Aralarko mendikatea dugu, bere santutegiak ospetsu bihurtu duen ingurua. Baina ez bakarrik santutegiak. Aralar Euskal Herriko historiaurreko biltegia da, 60tik gora trikuharri baitaude lurralde honetan. Hori gutxi balitz, ingurune osoak bisitaria eta behatzailea txunditurik uzten ditu, hain miragarria baita ikusten den guztia.

Naturgune miragarria
Inguru xarmangarri hau bi zatitan banatzen da: batetik Nafarroan batik bat, pago lerdenez osatutako basoa, eta bestetik, Gipuzkoako belardi eta soiluneen gaineko gailur arrokatsuak.
Baso zoragarri honetan, pagoez gain hariztiak, haginak eta otsolizarrak ere badaude, zuhaixka eta belar landare ugariren artean. Animaliei dagokienez berriz, bakar batzuk aipatzearren basurde, orkatz, sai zuri, arrano txiki, putre beltz eta basakatuek artaldeekin lur eremua elkarbanatzen dute.
Santutegi inguruaren garrantziaren adibide bere sorreraren antzinatasuna eta kondairak dira, nafar herriaren erromes gune garrantzitsu bihurtuz. San Migel santua oso herrikoia da eta bere irudia gurtzen jarraitzen du jende askok. Etxe askotan "Mikel zurea zaizu Euskal Herria" leloa irakurri ahal da.
Gaur egun, erromesak bestelakoak dira, igandezaleak eta ibiltari mordoa. Ehun urtetik gorako pagoen artean somatzen den bakea eta edertasun hutsak erakartzen ditu bisitariak. Beraz, eguraldi oneko asteburu batean joanez gero ez pentsa bakarrik ibiliko zaretenik. Dena den, denontzako lekua soberan dago.

San Migel in Excelsis Santutegia
Gaurko tenplua garai prerromanikoko antzinako baten gainean egindako berreraikipena da. Konpontze lanetan IX. mendeko eliza prerromaniko horren aztarnak aurkitu zituzten. Dirudienez, X. mendean sute baten ostean berreraiki eta handitu egin zuten. Pedro I. erregea bertara erromes joan eta sendatu zenetik Nafarroa osoan ospe handia hartu zuen. Gaur egun, ikus dezakegun jainkotegiak basilika-planta du, hiru nabe, lau tarterekin, eta barneluzegoekin lerrokatutako buru hirukoitza. Kapera nagusia kanpoalde poligonala da, eta besteak erdizirkularrak. Kapera nagusia baino lehen santutegi txikitxo bat dugu, kondairaren arabera San Migel agertu zen kobaren gainean. San Migelen irudi txikia zilar urreztatuz egindako oskol barroko (1756) batez osatua dago. Oskol honek barruan antzinako zurezko tailua gordetzen du. Irudi honek martxotik abuztura nafar herri asko bisitatzen du, pertsona, zelai eta haziendak bedeinkatuz. Hala ere, santutegiaren altxorra erretaula da. XII. mendeko hau Europako esmaltazio lanik garrantzitsuenetakoa da; esmaltez egindako irudi multzo batez osatua, apostoluen erdian Ama Birjina eta haurtxoa daudela. 1979an lapurtu egin zuten, baina esmalte gehienak berreskuratu ziren.
San Migelen, Corpus Christi egunean tradizio handiko prozesioa burutzen da. Santutegia ikusteko ordutegia: 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 19:00etara. Itxita badago babeslekuaren tabernan giltza eska daiteke. Doan da.
SAN MIGELEN ALTXORRA
VIII. mendearen hasieran Teodosio Goñikoa jaunak, gudan Witiza-ren alde borrokatu ostean, etxera zetorrela ermitau batekin egin zuen topo. Honek bere emaztea desleiala zitzaiola kontatu zion. Etxerako bidea korrika egin zuen eta ezkontza ohean bi gorputz aurkitu zituen. Suminduta, ezertarako itxoin gabe bere ezpata atera eta pertsona horiek hil zituen. Irtetean emaztea aurkitu, eta honek Teodosioren gurasoak gonbidatu zituela eta lotan zeudela kontatu zion.
Hau ikusita, Teodosio barkamen eske Erromara joan zen erromes. Aita Santuak penitentzia gisa hurrengo zigorra jarri zion: gurutze batekin eta kate batzuekin ibiltzea, kateak askatu arte. Aralarren Teodosiok dragoi bat ikusi zuen, San Migeli erregu egin zion eta honek herensugea hiltzeaz gain kateak askatu zituen. Santutegian, dragoia agertu zen kobazuloaren alboan aipatutako kateak ikus omen daitezke.


Azkenak
2024-08-14 | ARGIA
Israelek preso palestinarrak erabiltzen ditu tunelak eta eraikinak miatzeko

"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.


2024-08-14 | Kanaldude
EuskarAbentura: gazteen paregabeko espedizioa

Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]


Ostalaritza patronalak Gipuzkoako txosnei TicketBai ezartzea eskatu dio Aldundiari

EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]


Palestinaren alde mobilizatuko dira Bilboko Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.


Pablo Gonzalez espioitzagatik ikertzen jarraituko du Poloniak

Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]


Juan Luis Goenaga artista zendu da, 74 urterekin

Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-14 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


Musk amen-omenka, trumpismoa besarkatzen

Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.


Grezian piztutako suteek hildako bat eta 50.000 pertsona ebakuatu baino gehiago eragin dituzte

Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.


Hamar gizon atxilotu dituzte asteburuan, emakumeen aurkako indarkeria egotzita

Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


Paquita Bretos Andueza zendu da, mendizale aitzindari eta antifrankista

96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.


2024-08-13 | Euskal Irratiak
Aitor Elexpuru: “Larhunen ez dugu gehiago eraiki dadin nahi, baizik dagoena hobe kudeatua izatea”

Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]


Eguneraketa berriak daude