INDARKERIA, BESTE BIDE GUZTIAK BUKATUTAKOAN

  • Indarkeriaren aurpegi indartsuenaz ziharduen astekaria, goitik beherako mehatxuaz alegia. Eta hari, indarrez edo gabe, eman beharreko erantzunaz.

2021eko uztailaren 26an
Ezetz asmatu nork esan zituen hitzok! "Torturak, hots, poliziak, norbait errudun dan ala ez, jakiteagatik erabiltzen dituan biotz-gabeko eta abere-maillako bideak nabarmen gaitzetsi behar dira". Torturaren Aurkako Taldeetan pentsatzen ari zarete? Bada, deskuidatu xamar zabiltzate, harritzekoa ere ez den arren, azken hamarkadetan haizeak nondik jo duen kontuan hartuta. Aita Saindu baten hitzak dira horiexek! Paulo VI.ak esan zituen, ZERUKO ARGIAren 402. zenbabiko editorialak jasotakoaren arabera.


AITA SAINDU BAT KEZKATI.

Arazo kezkagarri franko zeuzkan Lurra deritzan planeta honetako biztanlegoak, eta Z. ARGIA ere oso kezkatuta ageri zen. "Ego-Amerika, une larrian" gaiari eskaintzen zion bere lehenengo orrialdea, hango herrialdeetako gobernu gehientsuenen eskuineko joera garbia azpimarratuz eta egunetik egunera ugaltzen ari zen bertako populazioaren gehiengo nagusiak jasaten zuen mixeria gorria nabarmenduz. Bide batez, Nazio Batuen Erakundeari errepasotxo bat ematen zion.
Izan ere, hogeita bost urte betetzen zituen "zuzentasuna, pakea, egitea ta zaintzea" helburutzat hartu zituen erakundeak, eta ezin esan epe horretako emaitzak oso baikorrak izan zituenik. Dena den, gure astekarian agertutako idazlanak zuritu egiten zuen aipatu erakundearen begibistako hutsegitea. Letamendik izenpetutako artikuluak zioenez "errua etzaio erakunde berari erantsi behar, barnean dauden estadu indartsu batzuei baizik. ONU-k indarrik ez badu, eman ez diotelako da. Batez ere Ipar-Amerikak eta Moskuk nahi ez dutelako. Munduko arazoak, ONU-tik pasa gabe, bi hauen artean erabakitzen dira. Are gehiago, gauzak horrela jarraituko dute Txinari leku bat ematen etzaion neurrian. Txinari ateak itxiaz nola pentsa diteke Vietnamgo arazoa zuzentzea?".
Hortxe zegoen koxka! Eta non ote soluziobidea? Artikulua egin zuenarentzat hauxe izan zitekeen: "Gero ta garbiago ikusten da nazio-arteko harremanetan, dagoen anarkiari amaiera eman, bi haundi horien agintaritza hertsitu eta herri txikien askatasuna lor arazi eta zainduko duan erakunde baten beharra. ONU-k bere eskuetan dauka erakunde indartsu bat izan ala txepela eta ahula izaten jarrai". Egiteko erraza ematen zuen, baina ez zen horrela izango, oraindik ere zer erabaki ez jakinik jarraitzen duela dirudi eta...
Hala ere, arazo gehiago baziren munduan, Aita Saindua zeharo kezkatua egoteko modukoak, "Indarkeria" letra larriz idatzia zeukan editorialak ohartarazten zuenez. "Arro dago itsasoa", jakinarazten zuen editorialgileak, jarraian bere metaforaren nondik-norakoa adierazteko: "Indarkerizko olatu aundi batek gal-zorian dauka gizadia". Behin hori garbi utzita, Paulo VI.ari aitatzen entzun berri zizkion auziak mahaigaineratzen zituen: "Gosea... aur-galtzeak... gizona lan-tresna biurtzea... gizonari buruzpide jakin batzuk ezartzea... itxura gabeko giltzaperatzeak... erbesteratzeak... zigortzeak... Baiturak... erailketak... askatasuna eta nortasun-ezak". Eta berehala, gorago aitatu dugun torturaren aurkako salaketa zetorren.


ZENTSURARI IHES.

Eliza Katolikoaren buruak, lurran Kristoren ordezkari zenak aipatutakoak ei ziren haiek eta, jakina, zentsurari ihes egiteko bazeukan zeren babesean jarri editorialgileak. Horrela, ondorio hauetara iristen zen: "Ba-dago, beraz, mundu zabalean erakundeak egiten duten zapalketa eta indarkeri bat. Diru aldetik, gizarte aldetik, lege eta kultura aldetik gizakia zanpatzen duan erakunde zakar eta astun bat". Erakundea aldatu beharra zegoela baieztatzen zuen gero, haizeari-edo, galdera hauexek egiteko: "Baiña... baiña... esku-utsik? Gose eta lan oporketekin bakarrik? Elizetan sartzeekin? Manifestazio eta protesta soilekin?" Galderaz galdera, borroka baketsuki egin ahal izateko beste era asko zekartzan kontura, halako batean benetan iritsi nahi zuen lekura iristeko: "Bearrezko ote da armen indarra? Odol-ixurtzera amilduko ote gaitu egoera larri onek? Ez ote dugu bururik aterako indarkerizko olatu onen azpitik? Zillegi ote zaigu erakunde zapaltzaille orren eustailleak garbitzea?"
Erantzun gisara, "Gregorianoko irakasle dan Jose Mª Diez Alegriak" emandako argitasuna jasotzen zuen: "Dana dala, goitik behera ezartzen dan indarkeria baiño pekatu txikiagoa izango litzake, erakunde zapaltzaille orri armaz erantzutea. Ori bai, besterik ezean, egin beharko litzateke. Beste bide guziak bukatutakoan. Ahal dan indarkeririk gutxiena erabilliaz"

HERRIAREN NORTASUNA
Mikel Ugalde, 1970-XI-15
Telebisioa erdalduna dugula esan nahi dut. Erderaz mintzo, erderaz pentsa, erderaz ekin. Nahiz Frantsesa, nahiz Espainiarra jarri, gure etxeetan sartua dagon telebisioaren izaera atzerritarra dugu, arrotza, kanpotiarra. (...) Gure herriko zerbait, ohiturak, kirola, paisajea ta abar jartzen dituzten alditan, tripa jaten jartzen naiz. Hori al da gure egoera? Hori al da egia? Indarra eta musika besterik ez dugula uste al dute ala? Egia esan, gure kiroletan, indarra nabarmenago ageri da, kultura baiño. Badirudi zenbait programetan, Euskalerriaren iraupenak asko kezkatzen dituztela. Baiña besterik da, zori txarrez. Herri-kultura erabat baztertua gelditzen da programa hoietan. Gure herriari indar bereziena kendu, hitz batean, Euskalerria irendu. Gaiñontzekoa ikusten da, esan beharrik ez dago: irendutako zezena toreatzen jardutea oso gauza erraxa bai da (...)

ASTEZ ASTE
Drogak Bizkaian, 1970-XI-15
Bizkaiko kolejio batean inkesta bat egin da 15 urtetatik 18 urte bitarteko mutillekin, au da, boskarren urtekoarekin. Galdera, au izan da: "Drogarik noizbait artu al dezu?". 100-ko 20-ek "Bai" erantzun dute, droga noizbait probatu dutela .

800 telefono, 1970-XI-15
Mondragoen 800 telefono berri jarri dituzte.

GAZTEAK ETA GURE BASERRIEN ETORKIZUNA
Latxaga, 1970-XI-15.
Euskalerriarentzat oso garrantzi aundia daukate gure baserriek, zer esanik ez dago. Baserria Euskalerriko sena ta zaiña da. Euskerarik ederrena oraindik eta mamitsuena baserrietan egiten da. Gure lurrek euskeraz egiten dute geienek, baserritarren eskuetan daudelako Euskalerriarentzat, baserriak zer esan aundia dauka. Esango nuke lotsarik gabe, gaiñera, Gipuzkoako aberastasuna baserrietatik atera dala, baserritar semeek egin dutelako. Ikusi nundik atera diran industri aundienetako nagusiak. Begiratu ere ola edo tailler txiki guztietara. Ango zuzendari ta nagusi geienak baserrietan jaioak dira. Ba, dana dala, gaur gure baserriak beera ari dira. Baserritarren artean zalantza aundia dago. Baserri asko ustu da. Orduan, iraun dezaten ta indartu ditezen, baserri giroa berritu bearra dago. (...) Giro berri horri eusteko nai-ta-naiez gazteek eskolatuak bear dute izan. Gazteak giro zaarrari ezin dezaiokete eutsi, berria ikasi beharra dago. Baiña ez ditugu mutillak bakarrik baserri eskoletan sartu bear, baita neskak ere. Mutillak bakarrik eskolatzen baditugu, ez dute emazterik billatuko. Baserrietako andreen giroa ere aldatu bearra dago (...).


Azkenak
Israelek hildako 17.000 haur palestinarren izenak irakurriko dituzte Iruñean 30 orduz jarraian

Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.


Urtebete baino gehiago greban, Elon Musken enpresaren aurka
“Teslak ez du nahi langileek iritzia emateko eskubidea izaterik”

Teslaren aurkako lehen greba –eta bakarra– da munduan, Suedian 2023ko urritik aurrera egiten ari direna. Duela mende batetik hona Suedian egindako grebarik luzeena bihurtu da. IF Metall sindikatua bultzatu du protesta, Elon Musken autogintza enpresak hitzarmen... [+]


Politono bat entzun nahi?

PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024

--------------------------------------------------

Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]


2024-12-20 | Xalba Ramirez
Xabier Badiolaren gitarra: zaharra zena, berri

Xabier Badiola
Xabier Badiola
Gaztelupeko Hotsak, 2023

-------------------------------------------------

Ea, ba. “Gaur egungo musika” musika deitzen zaio erritmo kutxa elektroniko bat duen edozeri, eta, klaro, horrela ezin da. Lerro hauetan saiatu izan gara... [+]


Globo morean

Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.

------------------------------------------------------

Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


2024-12-20 | Hiruki Larroxa
Irribarre egin, murtxikatu eta isildu

Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]


2024-12-20 | Sonia González
DSBEren ‘humilladeroa’

Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]


Siriako Arabiar Errepublikaren amaiera

Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]


“Jadanik ez gara zuen tximinoak”

Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]


Kongo eta kobaltoa
Zertarako gaude prest konektatuta jarraitzeko?

Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]


Peio Berterretxe
“Tresna sozial izatetik, produktu kultural izatera pasatu dira plaza antzerkiak”

Master Amaierako lan sendoa aurkeztu berri du Peio Berterretxek. Urte luzetan antzerkian ikasia eta aritua, plaza antzerkien jatorriaz eta gaur egun dituzten funtzioez aritu gara harekin, Lekorneko Kabalkadan oinarrituta egin duen ikerketaren aitzakian.


Eguneraketa berriak daude