Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2025eko urtarrilaren 12an
"LEKU GUZTIETAN IKUSTEN DITUT BIÑETETAKO ISTORIOAK"
- Ari naizela-ari naizela, zeraren zerari punta atera eta, azpi-jokotan, puntilaren bila beti. Mundu zentzugabe honetara bi zentzurekin jaiotzeko zortea izan zuen, algara bizian, tripak lehertu beharrean. Gaur ume handiek negarrez jarraitzen dute lanagatik, eta Zakilixutek farre egitea du bere lana: begizuloek egun beltza datorkigula iragartzen diguten gosari-ordutan, keinu bat bidaltzen digu, kafe ttantta zintzurrean trabeska jarriko digun intentzio alprojarekin.
Umetan denek marraztu izan dugu, gaur baino lotsa gutxiagorekin. Zer lotura zenuen marrazketarekin?
Kopiatzeak ez al du sormena mugatzen?
Hori zer da, haurra piszina handira bultzatzea?
Egun irudiak duen garrantziarekin, ez al da kontraesana eskolan hain tarte txikian lantzea?
Baina gaurko umeak irudi bidezko hizkuntzan alfabetatu dira...
Zuk ba al duzu "hau pasemoukua da" esaten dizun filtrorik?
Zerk inspiratzen dizkizu ideiak?
distantziarik lortu ezin duzun gairik?
Egunkarietan marrazteak egunerokotasuna zaindu araziko dizu...
Zure umorea txistea al da?
Euskarak zer bertute eta zer aje ditu umorea egiteko?
Liburuak ilustratzeak beste mundu batean sartuko zintuen...
Testuaren tonuak baldintzatzen al du marrazkia?
Haurraren adin bakoitzari ere marrazketa estilo bat dagokio?
Zuk marrazkiak egiteko, testua zer egoeratan iristen zaizu?
Egunkarietan irakurketa azkarra da: tira bat sinple egitea ez al da konplexuagoa?
Ordenagailuak zer aldaketa ekarri dizu zuri?
Komikizalea nintzen oso, eta orduan kopiatu egiten nituen: Oesteko indioen zaldiak kopiatzea izugarri gustatzen zitzaidan. Hori eskola ona da gainera. Beti defendatu ditut kopiatzearen bentajak: bai azterketatan, eta bai marrazkigintzan. Kalkatu sekula ez, kopiatu. Badira beste ariketa batzuk: "Koloreztatu itzazu irudiak, A kolorea gorria izanik, B kolorea urdina..." jada dena egina ematen dute, eta zuk gainetik koloreztatzea bakarrik terrorifikoa iruditzen zait.
Kopiatzeak ez al du sormena mugatzen?
Abiapuntu bat da. Jakina, bizitza osoan kopiatuz oso gutxi disfrutatuko duzu. Fotokopiadora batekin ezkonduko zara, eta kitto. Sei aldiz hilko zara azkenean, eta koloretan. Baina kopiatzea da zure kasa, inoren laguntzarik gabe egin dezakezun gauzarik politena, eta denborarekin neuronak handitu egiten dira, hezurrak luzatu... Eta inguruan norbaitek pista berri bat emanez gero, bere ideia "kopiatuta" zeure lana hobetzen duzu. Umeari hori eman behar zaio: pista pila. Abiapuntua umea bera da, eta ez inongo teoria abstraktua. Orain, patetikoena da, askatasunaren izenean, sistematikoki umeari folio zuri bat eman, eta esatea: "Benga, askatasunarekin, marraztu ezazu, haurra!".
Hori zer da, haurra piszina handira bultzatzea?
Hare okerragoa! Hori urik gabeko piszinara botatzea da: behin edo bitan folio zuri batean egin dezakezu txorakeria bat, baina gero ez badizute estimulorik sortzen, akabo. Estimuloa kanta bat izan daiteke, pelikula bat, pasa den arratsaldeko futbol partida... Zure emozioak adierazteko tresneria minimo bat ere behar duzu: beti Alpino pinturekin marraztea oso panorama tristea da.
Egun irudiak duen garrantziarekin, ez al da kontraesana eskolan hain tarte txikian lantzea?
Hori egia da. Hasieran ematen du marraztea ume batentzat hil ala biziko gauza dela (bere nortasunaren salatzaile, psikologoen elikagai aberatsa), eta derrepente desagertzen da: beste hizkuntzak agertzen diren neurrian, marrazketaren hizkuntza desagertzen da. Eta gure emozioak adierazteko bide bat jada galdu egiten da.
Marrazketa prozesua derrepente zintzilik geratzearen arrazoia da umeak ez dakiela aurrera nola egin, edo inguruak ez dakiela nola lagundu, edo prestakuntza ez dela serio hartzen...
Marrazketa prozesua derrepente zintzilik geratzearen arrazoia da umeak ez dakiela aurrera nola egin, edo inguruak ez dakiela nola lagundu, edo prestakuntza ez dela serio hartzen...
Baina gaurko umeak irudi bidezko hizkuntzan alfabetatu dira...
Zalantzan jartzen dut gaur irudiak gure garaian baino hobeto irakurtzen diren benetan. Esango nuke gaur maila berean irensteko gaitasuna dugula. Irudiaren indarra orduan ere bazen. Gu pelikula batean sartzen ginenean, denborak ez zuen existitzen, eta zu han zinen, zaldi gainean, edo arrastaka. Orain teknologia aldetik asko erraztu da irudia sortzeko gaitasuna, eta jendea engainatzeko oso efekto bereziak sortzen dira. Baina irudiak zer esan nahi duen jaso egin behar duzu, komunikazio txiki batek egon behar du, inpresio bat sortu behar dute. Koszienteki eta inkoszienteki iakurri behar dira, irudi horri permeablea izan.
Gaur froga egingo nuke: egin komiki bat estilo zaharrean, testu pila batekin, eta harrika botako dizute segidan: "Bi esaldi baino gehiago? Mesedez!". Eman ezazu komiki mutu bat, eta derrepentean konturatuko dira hor ere zailtasunak dituela gaurko gazte eta helduak, zailagoa baita irudia hutsik irakurtzea, esfortzu gehiago eskatzen du; monogamoak edo monokanibalak bihurtzea, dena hitza edo dena irudia... absurdoa iruditzen zait.
Gaur froga egingo nuke: egin komiki bat estilo zaharrean, testu pila batekin, eta harrika botako dizute segidan: "Bi esaldi baino gehiago? Mesedez!". Eman ezazu komiki mutu bat, eta derrepentean konturatuko dira hor ere zailtasunak dituela gaurko gazte eta helduak, zailagoa baita irudia hutsik irakurtzea, esfortzu gehiago eskatzen du; monogamoak edo monokanibalak bihurtzea, dena hitza edo dena irudia... absurdoa iruditzen zait.
Zuk ba al duzu "hau pasemoukua da" esaten dizun filtrorik?
Gauzarik patetikoena da txiste bat esplikatzea. Beste batzuetan kontrakoa gertatzen da: zuk gauza bat esaten duzu, eta besteak ulertzen du hori eta gehiago! Hori zoragarria da, umorearen gauzarik pozgarrienetakoa.
Zerk inspiratzen dizkizu ideiak?
Eguneroko lana izanda, etortzen zaizkizun ideiak gorde egin behar dituzu beti libreta batean, eta gero forma ematen diezu. Agian ideia oso abstraktoa da eta egoera konkretu batera egokitzen duzu: atzo gertatutako albiste bati, edo autobusean entzun duzun elkarrizketa bati... Errealitatean ikusten ditut biñetak, huskeria batetik atera daiteke umorea, eta jarrera daukat gauzak distantzia batekin ikustekoa. Distantzia da hitz klabea umorean eta sorkuntzan. Umorea distantziatik dator.
distantziarik lortu ezin duzun gairik?
Asko. Giza harremanak dituen zenbait alor oso zailak dira: besteen ezagutza eskatzen dutenak, esaterako. Alegia, nik norbait juzgatzea, beste batekin zein harreman duen ikusita, egia edo gezurra diozun epaitzea... Oso gai korapilatsuak dira, batez ere sekula santan arrazoi garbirik ez dagoenean. Horregatik iruditzen zait politika periodistikoa aurreiritziz beteriko burugabekeria hutsa. Hurbilekoa ez duzu ezagutzen inondik ere, eta hor ari zara larrutzen... Noski, nik sinestu nahi dut pertsona hori baino gehiago sistema, erabakiak eta erabakien ondorioak larrutzen dituzula, baina oso zailak egiten zaizkit horrelako gauzak.
Egunkarietan marrazteak egunerokotasuna zaindu araziko dizu...
Umorean aukerak daude: umore periodistiko hori da niri gutxien gustatzen zaidana. Egunerokoari lotuta dagoen morrontza terrorifiko hori. Azken orduko berriei lotuta, aspertu egiten naiz. Gainera iruditzen zait, albisteak komenientziaren arabera agertzen eta desagertzen direnez, adarra jotzen ari direla; eta zu morroi bihurtu eta dantzan egin behar duzu gaur honi buruz, bihar horri buruz...
Bada beste modu bat ere egunerokotasunari heltzeko: bihar San Martin bada, badakit txerri guztiak dardarka egongo direla. Urtean zehar badituzu egunerokotasunari lotutako euskarri batzuk, eta horien inguruan zuk zure istorioak kontatzen dituzu. Beste zenbait gai non sartzen dira? Maitasunaren kontzeptzio lineala, edo sexuaren hirugarren hanka... horiek non sartzen dira?
Bada beste modu bat ere egunerokotasunari heltzeko: bihar San Martin bada, badakit txerri guztiak dardarka egongo direla. Urtean zehar badituzu egunerokotasunari lotutako euskarri batzuk, eta horien inguruan zuk zure istorioak kontatzen dituzu. Beste zenbait gai non sartzen dira? Maitasunaren kontzeptzio lineala, edo sexuaren hirugarren hanka... horiek non sartzen dira?
Zure umorea txistea al da?
Txistea nola definitzen duzunaren arabera. Beharbada, nirea, txistea baino gehiago, tira komiko batzuk dira. Komikotasuna bereizi egingo nuke umoretik. Pirandellok halaxe bereizten zituen: platano azala espaloian, gu zain, azkenean badator, zanpatzen du, ixup! Airera eta lurrera. Ja,ja,ja, algara lehertzen da. Hori komikoa da. Andre zahar bat ikusten dugu, oso zaharra, neska gaztearen itxurak eginez: pintatuta, lepokoa, pultsera, gona motza... irribarrea botatzen dugu eta hori da umorea. Pirandellok bereizten du distantziaren roillo horrekin: kapaz baldin bazara bestearekiko distantziaz begiratzeko, umoreak eragiten dizu irribarre hori. Komikotasuna askoz ere primarioagoa da, distantziarik gabe inplikaturik bazaude kristoren algarak egiten dituzu, azken finean badakizulako zuri ere, ez bazara oso argi ibiltzen, platano azala etorriko zaizula. Zaila da umoreak definitzen, baina nik nirea terreno umoristikora eramango nuke.
Euskarak zer bertute eta zer aje ditu umorea egiteko?
Ez da euskararen kontua, guk zer zailtasun ditugun baizik. Horren konponbidea "eragiyok mutil" eta horrelakoak erabiltzea da. Erdarazko espresioak mailegu hartu ditugu eta hor gabiltza jo eta fuego denekin. Badirudi ez garela gaiezer asmatzeko, edo indarrik gabe geratu garela, eta "Aiba dios!" esatetik ez garela ateratzen. Asmatu behar bada asmatu egin behar da, baina erabili. Maileguzkoak hartu eta bere horretan geratzea telebistak egiten duen gauza bera egitea litzateke: kanpoko albisteekin bertako programa klonikoa montatu. Zer salto behar du maileguak euskaraz funtzionatzeko? Nik uste erabilerak finkatuko dituela klitxe batzuk espontaneoki euskaraz aterako direnak, nahiz eta jatorriz eta distortsioz euskaratuak izan. Orduan modu fluido batean balioko dute gauzak esateko.
Liburuak ilustratzeak beste mundu batean sartuko zintuen...
Umeentzat baldin bada ere hori beste erregistro bat da, aberasgarria zeharo. Helduentzat tamalez ez dago ilustraziorik: liburu oso berezitan egoten dira ez dakit zer pintoreren ilustrazioak... Hori galdu da eta pena da. Bateren batek erabaki zuen: "Hamabiak eta laurden dira, hemendik aurrera marrazkia umeentzat izango da" (apaiza izango zen seguru asko). Kostoak ere badira... Baina marrazkia txatxukeriekin, umekeriekin lotuta dago.
Ilustrazioak beti testuarekin txertatuta joan behar du. Txanpon bereko bi aldeak dira. Bi aukera daude: testuaren notario izan eta esaten duena hitzez hitz egitea bata (eta hori aspergarria da) eta osagarri izatea bestea. Aukeratu eszena bat eta ttak! irudikatzea, destripatzera iritsi gabe. Horrek beldur handia ematen dit. Irakurleak pertsonaia bat imajinatu du, eta nik zeharo ezberdina marrazten badut, gaizki: ahalik eta gutxien egin behar diot irakurleari kontra. Oso zaila da umearen irudimena ez zapuztea. Eta eszena konplikatu batean zergatik zehaztu hitzez hitz, notario batek bezala, han esandakoa? Zergatik ez imaginatu... Hori askoz politagoa da, pista jolas bat. Horretarako idazle eta marrazkilariaren arteko konplizitatea beharrezkoa da, elkar ongi ulertu, keinu bat egin...
Ilustrazioak beti testuarekin txertatuta joan behar du. Txanpon bereko bi aldeak dira. Bi aukera daude: testuaren notario izan eta esaten duena hitzez hitz egitea bata (eta hori aspergarria da) eta osagarri izatea bestea. Aukeratu eszena bat eta ttak! irudikatzea, destripatzera iritsi gabe. Horrek beldur handia ematen dit. Irakurleak pertsonaia bat imajinatu du, eta nik zeharo ezberdina marrazten badut, gaizki: ahalik eta gutxien egin behar diot irakurleari kontra. Oso zaila da umearen irudimena ez zapuztea. Eta eszena konplikatu batean zergatik zehaztu hitzez hitz, notario batek bezala, han esandakoa? Zergatik ez imaginatu... Hori askoz politagoa da, pista jolas bat. Horretarako idazle eta marrazkilariaren arteko konplizitatea beharrezkoa da, elkar ongi ulertu, keinu bat egin...
Testuaren tonuak baldintzatzen al du marrazkia?
Horixe! Tonu dramatikoa, umorea, erregistro adoleszente suizida tragikoa, edo pasota totala, hirikoa, baserrikoa... Tonuari dagozkion erregistro horiek denek niri lapitza gidatzen didate. Narrazioaren tonuak klasikotasuna eskatzen dit batzutan, bestetan marrazki azkar bat edo, umorea klabea bada, karikatura aurpegiak egingo ditut. Helduentzat edo umeentzat izan, testuak beti markatuko du tonua. Helduentzat egin litezke karikaturak, eta umeentzat marrazki serio-serioak.
Haurraren adin bakoitzari ere marrazketa estilo bat dagokio?
Fase bakoitzak badu bere nortasun ezaugarria. Xehetasunak eskatzen ditu 12 urterekin. 6 urterekin bost axola zaio. Gehiago da kolorea... Umeak marrazten duenean ere, 6 urterekin bost axola zaio proportzioa. Gizon bat zeharo buru txiki eta hanka handiekin marraztuko du. Eta azkar ibiltzen delako da, e! 10-12 urterekin, kontrakoa: "azkeneko botoiaren haria ez duzu pintatu, jope!"
Zuk marrazkiak egiteko, testua zer egoeratan iristen zaizu?
Liburua inork baino lehenago, baita egileak berak baino lehenago ere irakurtzen dut nik (batzuetan idazleek ez baitute berriro irakurtzen). Baina niri folioak iristen zaizkit, eta horrek izorratzen nau! Nik istorioa aldez aurretik irakurtzen dut, eta gero liburua ez dut irakurriko (tira, batzuetan bai). Marrazkiak objektu fisikorik gabe egiten dituzu eta nik asko maite ditut liburuak objektu fisiko bezala. Diseinua, paper klasea, taktua, gogortasuna, azala... dena ukitu beharrekoa da.
Egunkarietan irakurketa azkarra da: tira bat sinple egitea ez al da konplexuagoa?
Zenbat eta sinpleago, orduan eta konplexuago. Orokorrean irakurlea alferra da, eta eskubide osoa du horretarako. Trabak jartzen hasten bazara jai duzu. Zuk lau hitz joko egiten dituzu, eta ahalegin handi hori gainditzeko gai badira, oso ongi. Esateko era ahalik eta sinpleena izan dadin saiatzen zara. Kazetaritzan bi bide daude garbi: hitza nagusi dutenak eta, beste aldetik, karikaturismoa modan jarri zenetik keinua bisuala bihurtzen dutenak, oso efektista dena. Maisu lan handiak egin dira karikaturarekin, baina batzutan anekdota horretan galtzen da, kuriosoa da eta besterik ez.
Ordenagailuak zer aldaketa ekarri dizu zuri?
Hizkuntza berri bat ikasi beharra. Nahasmen horrek guztiak sekulako galbana eman zidan, eta atzeratu egin dut ahalik eta gehien. Azkenean jende guztiak eskatzen zizun: "Ekarri disketea". "Ze diskete eta ze ostia? Nik paperean" eta beraiek ezetz, disketea. Eta orduan ikusten duzu diseinatzeko, adibidez, abantaila izugarria dela, zoragarria. Ukaezina da lana egiteko era aldatu egin duela, baina nik beti esaten dut ordenagailua atxurra dela, alegia, lanerako balio duela, eta hor distantziak markatu egin behar direla. Oraindik ez diot uko egin nahi pintzelak edo lapitzak paperaren gainean sortzen duen plazer horri. Eta lapitz elektronikoak ez du sentsazio bera eragiten. Beharbada ohituta zaudelako eta kultura hori duzulako abiapuntu, baina gozamena da busti eta zabaltzea, urarekin maneiatzea edo argizaria hartu eta lau marra egitea. Ordenagailuz marraztean plano gelditzen zara, programak izan ditzake argizariaren efektu guztiak, baina eskuak ez. Gauza fisiko txoro bat da, baina niretzat garrantzitsua. Umeentzat ere oso garrantzitsua da, batez ere argizaria jaten hasten direnean.
BERE HITZETAN
"Komikiaz... ze esango diat, gionista falta nabarmena duk!"
Argia, 1985-12-08
"Askotan, paper txar batek ondatzen ditu hitzak. "Interviu" bat "ZERUKO ARGIA"ko paperarekin ateraz gero, aber zer pasatzen den."
Argia, 1978-07-30
"Hasieran askok planteiatu zidaten: hik dibujoaz bizi nahi duk? Euskal Herrian eta euskaraz egitea hori, inposiblea da. Gero konturatu naiz euskaraz jakin eta erabiltzea behar bada garantia bat bihurtu dela."
Argia, 1978-07-30
"Kale mailako gaiak erabiltzen direnez, Zakilixut asko garela pentsatzen dut, ni ere barne."
Argia, 1990-04-08
"Komiki bat pelikula bat bezala tratatu behar duk: espazio luzea dela, erritmo beharra, sekuentziena, biñeten estudioa, elkarrizketen egokitzea bokadilloak direla tartean... paperezko filme bat egitea duk."
Argia, 1985-12-08
"Pentsatu nuen tira erotiko bat inoiz ere ez zela egin Euskal Herrian. Irakurle aldetik ere betiko arriskua ikusten nuen, gaizki interpretatua izateko etabar, batez ere burua itxia dutenen aldetik. Nere erotismoa ez da oso agresiboa nere ustez."
Argia, 1978-07-30
BERTSOA
Doinua: Gure basotik lapurtzen dituk
Jexux Mari Irazu
Umorearekin jolastu zale
pertsonai askoren aita
Ipurbeltz eta Zakilixut nork
ez ote ditugu maita?
Mami-mamira zast! zuzenean
azalak pintatu nahi ta
doble meritu, gure lurretan
landare bakarra baita.
pertsonai askoren aita
Ipurbeltz eta Zakilixut nork
ez ote ditugu maita?
Mami-mamira zast! zuzenean
azalak pintatu nahi ta
doble meritu, gure lurretan
landare bakarra baita.
Jexux Mari Irazu
CURRICULUMA
- Jaio:
- Komikigintza:
- Testu-liburuen ilustrazioak
- Literatura ilustrazioak:
- Kartelgintza:
- Sariak:
Usurbilen, 1946an.
- Fisika ikasketak hasi, eta Arte Ederretakoak egin zituen, Valentzian eta Bilbon.
- Fisika ikasketak hasi, eta Arte Ederretakoak egin zituen, Valentzian eta Bilbon.
- Komikigintza:
Valentzian hasi zen (1974) Las Provincias egunkarian eta Cuadernos para el Diálogo aldizkarian. Valentzian zela, iragarki agentzia batean ere aritu zen. Euskal Herriko egunkari eta aldizkari gehienetan kolaboratu du: Zeruko Argia, Anaitasuna, Punto y Hora de Euskal Herria, Euskadi Siux, Egin, El Diario Vasco, Euskaldunon Egunkaria.
Berak sortutako pertsonaiak: Marizikin, Juana Bixenta, Airko, Hormasprayko, Mozorrozko, Igelio eta Axerio, Ipurbeltz, Bardokas, Alukiss, Zakilixut.
Komiki bildumak: Eta abar (Bilbo, 1974), Zakilixut 1 eta 2 (Hordago, 1979), Alukiss: basotik edanez (Erein, 1992).
Berak sortutako pertsonaiak: Marizikin, Juana Bixenta, Airko, Hormasprayko, Mozorrozko, Igelio eta Axerio, Ipurbeltz, Bardokas, Alukiss, Zakilixut.
Komiki bildumak: Eta abar (Bilbo, 1974), Zakilixut 1 eta 2 (Hordago, 1979), Alukiss: basotik edanez (Erein, 1992).
- Testu-liburuen ilustrazioak
egin ditu, "Irakur" eta "Saioka"-rentzat.
- Literatura ilustrazioak:
Erein, Alberdania, Elkarlanean, Ibaizabal, SM eta beste hainbat argitaletxetan aritu da.
- Kartelgintza:
Lehen euskal filmeei berak egin zizkien afixak (Segoviako ihesa, Hamaseigarrenean aidanez, Albaniaren konkista, Ehun metro, Zergatik Panpox...).
Beste hainbat ekimenei ere afixak egin dizkie: Zeruko Argia, Anaitasuna, Donostiako Jazzaldia, Kilometroak, Arrasateko Santamasak...
Erakunde askori jarri dio ikurra: UEU, Euskal Idazleen Elkartearen lehen ikurra, Eremuak zinemaldia...
Beste hainbat ekimenei ere afixak egin dizkie: Zeruko Argia, Anaitasuna, Donostiako Jazzaldia, Kilometroak, Arrasateko Santamasak...
Erakunde askori jarri dio ikurra: UEU, Euskal Idazleen Elkartearen lehen ikurra, Eremuak zinemaldia...
- Sariak:
Euskadi Saria (ilustrazioan, 1989), Ricardo Arregi Kazetaritza saria (1991), Argia Saria (1993), Anton Abbadia saria (1998).
ARGAZKI ZAHARRA
Irudi eta umorearen maisuari ilea hartzen zioten garaikoa.
BIZITZAREN PASARTEA
Oso polita izan zen nire lan bat paperean argitaratua ikusi nuen lehendabiziko eguna. Inpresioa egiten du, erabateko poza eman. Besteen eskura jartzen duzu zure lana, aldi berean, pauso bat eman behar duzu, lotsa pixka bat kendu.
Nik 14 bat urte izango nituen. Kuadrilako batzuk bizikletan Donostiatik Lazkaoraino joaten ziren, eta gero buelta egin. Behin bueltakoan sekulako kolpea hartu zuten bik, pareta jota. Horri buruz bertso edo poesia antzeko estrofak egin nituen, eta eskolako aldizkarian atera ziren. Ez dakit irakurtzean zer erreakzio izan zuen pareta jotako lagunak... gordeta edukiko du, seguru!
Nik 14 bat urte izango nituen. Kuadrilako batzuk bizikletan Donostiatik Lazkaoraino joaten ziren, eta gero buelta egin. Behin bueltakoan sekulako kolpea hartu zuten bik, pareta jota. Horri buruz bertso edo poesia antzeko estrofak egin nituen, eta eskolako aldizkarian atera ziren. Ez dakit irakurtzean zer erreakzio izan zuen pareta jotako lagunak... gordeta edukiko du, seguru!
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
#3
Xabier Letona Biteri
#4
Rafa Beloki Zapirain
|
Ihintza Tellabide Amunarriz
|
Miren Sukia Muñoz
#5
Xabier Arana Eiguren
Azkenak
PAIren biktima guztiak
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]
Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde
Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]
Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
2025-01-11
Xabier Arana Eiguren
Laga hondartza leheneratzea
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
2025-01-10
Xabier Letona Biteri
135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin
Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]
2025-01-10
Martxel Toledo Garmendia
Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
2025-01-10
Xabier Letona Biteri
Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak
Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.
2025-01-10
Txema Landa Aizkorbe
Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak
PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.
2025-01-10
Gedar
Ate birakariak: Gasteizko klinika pribatu bateko zuzendari izango da Gotzone Sagardui
Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.
Hodeiak murrizten ari dira, klima-aldaketaren kalterako
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
Arartekoaren ustez, Martuteneko Agustindarren eraikineko operazioa barruan zeudenak identifikatzeko egin zuten
Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]
2025-01-10
Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe
Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]
2025-01-10
Onintza Irureta Azkune
Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
Eguneraketa berriak daude