EDARI PREZIATUAREN MUNDU BIRA

  • Ardoa betidanik munduko zibilizazio gehienek ekoitzi eta erabili duten edaria da, eta gaur egun, garagardoarekin batera alkoholdun edaririk zabalduena da. Makina bat kolore eta gustu du eta hainbat herrialdetan aurki dezakegu, mundu guztiaren ondare baita.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bost kontinenteetan dabilen bidaiariak milaka ardo mota eta ardo zonalde aurkituko du. Are gehiago, edari preziatuari jarraiki "ardoaren ibilbidea" egin daiteke edo hobe esan ibilbideak, norbanakoak aukera egiteko adina ardo zonalde baita. Ondorengo txangoa ibilbide anitzen arteko adibide bat besterik ez da.


OPORTOTIK SUITZARAINO.

Gure ibilbidea mundu osoan bere izena berehala ardo onarekin lotzen den hiri portugaldar batean hasiko dugu: Oporton. Herrialdeko bigarren hiria Duero ibaiaren ondoko mendi magaletan zehar zabaltzen da. Hiri industriala da, bertako esaera batek argi uzten duen moduan: "Coimbra kantuan, Braga otoitzean, Oporto lanean". Halere, bertako auzo erakargarriek, jende atseginak eta batez ere, Duero gaineko Eiffel estiloko burdinazko zubiek Portugaleko iparraldean bisitatu beharreko tokia bihurtzen dute. Egokiena, lehenbizi ibai ondoetan zehar paseatzea da, zubi handiosook azpitik ikusteko. Ondoren zubi hauetako batera igo eta hirigune eta ibaiaren gaineko panoramika zoragarria goza dezakegu. Zubi artean ohituta daude "tripeiro"ak, oportotarrak, alegia. Izan ere, bertakoei ezizen hori jarri zitzaien, XV. mendeko kolonizazioa izan zenean. Haragi ekoizpen guztia eman behar izan zuten eta luzaz jateko tripak besterik ez zituzten izan.
Gure bigarren geldialdia espainiar Errioxa izango da, penintsula osoko berezko zonalde ardogilea. Edari hau inon bizimodu bihurtu bada, autonomia erkidego honetan da. Bere izena eta ardoarena sinonimo izatera heldu dira. Errioxan hainbat dira bisita daitezkeen interesguneak, baina bakar batzuk aipatuko ditugu. Suso eta Yusoko monastegietara bisita egiteak merezi du bertan gordetzen baitira euskarazko zein gaztelerazko lehen hitzak. Logroño hiriburua eta Santo Domingo de la Calzada herri monumentala ere interesgarriak dira. Donejakue bidea igarotzen deneko herriek berriz, patxada gehiago behar dute tajuz ezagutzeko.
Espainiako "Errioxa" Frantzian izendatzea agian zailagoa da, hexagonoak eremu ardogile ugari eta on duelako. Dena den, ezagunena Bordeleko zonaldea izan daiteke. Garona ibaiaren estuarioaren hasieran dago eta Bordelek betidanik itsaso bidezko merkataritzarekin harreman handia izan du, nahiz eta Ozeano Atlantikotik nahikoa urrun egon. Merkataritzarekiko harremanak ardoa esportatzen lagundu dio. Erdi Aroko monumentu dezente ederrak ditu, hala nola, oso urrunetik beha daitezkeen eta hiriko zilueta sortzen duten eliza (XI.-XIII. mendekoa) eta katedrala (XII.-XIV. mendekoa). Bestelako monumentu klasikorik ere badu, batik bat, XVIII. mendekoak.
Ardoa ekoizten duen beste herrialde bat, gezurra badirudi ere, Suitza da eta Helvetiar Konfederazioaz ari garenean segituan gogora datozkigun Alpeetako mendi eta lakuez gain, hauek bezain politak diren bertako hiriak azpimarratu behar dira, Berna hiriburua kasu. Hau Erdi Aro garaiko hiriaren adibide garbia da, antzinako kale egitura eta hirigune modernoaren beharrak nahasten jakin izan dituen hiria, alegia. Harrizko kale estuak, etxeetatik esekitako Erdi Aroko bandera koloretsuak, parke eta zubi ikusgarriak... Ezaugarri hauek denek osotasun atsegina sortzen dute. Europako hiri atseginenetakoa da Berna nahiz eta oso garestia den.


EHUN KANPANDORREKO HIRIRANTZ.

Alpeen hegoaldean berriz, ardo ekoizpenean tradizio luzea duen herrialdea dugu, Italia, eta hemen zonalderik emankorratzat jo genezakeena, Piemonte eskualdea. Hiriburu eta hiririk garrantzitsuena milioi bat biztanle duen Turin da. Hiri hau XIX. mendearen erdialdean Italiako hiriburu izan zen. Po ibaiaren ertzean kokaturik, industriagune handia da gaur egun, Fiat auto etxea bertan egoteak argi uzten duen moduan. Kotxe egin berriak ezezik, XVII. mendeko San Lorentzo eliza, Dukeen Jauregia eta museo zerrenda luzea bidaiariaren zain daude.
Eta Turin interesgarria bada, zer esan Bohemiako Melnik ondoan, hau da, ardo goxoak ekoizten dituen zonaldearen ondoan dagoen Pragari buruz? Ehun kanpandorreen hiria, munduko hiririk zoragarrienetakoa da eta Erromarekin batera Europako ederrenetakoa. Ia dena oinez bisita daitekeen hiri arraroetako bat da eta horrek bertako milaka xehetasun hobeto behatzen laguntzen du: balkoiak, leihoak, lorategiak, eta batez ere kaletxo erromantikoak. Izan ere, Pragak erromantizismoa soberan erakusten du, eta hainbat eta hainbat artistaren inspirazio gune izan ohi da. Inon ez dago Staromestske bezalako plazarik, udaletxekoa bezalako erloju bitxirik, Karlova bezalako zubian sortzen den girorik, Hradcany bezalako katedralik... Eta batez ere, zaila da aurkitzen halako monumentu ilara luzerik eta halako giro kaletarra erakusten duen beste hiririk.


TURKIARREKIN DENBORAN ATZERA.

Hungariako ipar-ekialdeko Eger-ek ez du Pragaren osperik, baina bere haranetan inguruko ardorik hoberena ekoizten da. Ardo ezagunenak "Szepasszonyvolgy" edo "Emakume Politen Bailara" izena du. Kondairaren arabera bertako gizonek turkiarren aurka gogo biziz borroka zezaten jarritako izena da. Eger Hungariako hirugarren hiria da eta bisitatzeko monumentuen artean urrunetik ikusgai den katedrala, udaletxea, apezpiku-jauregi barrokoa, turkiar minaretea eta gaztelua nabarmen ditzakegu.
Hurrengo geldialdian uretara jauzi egin eta uharte batean geratuko gara. Milaka urte atzera egingo dugu, Greziako Kreta mitikoan lurreratzera goazelako. Irla honetan herrialde helenikoko ardorik onenetako zenbaitzu ekoizten dira. Bertan, ehunka aztarna arkeologikoren artean Knosos antzinako hiria eta Herakleion, Estrabon garaiko geografoek bertako portutzat jotzen zutena daude. Gaur egun, ez da antzinako hiri aberatsaren arrasto handirik geratzen, baina ikusgai diren aztarnek Kretako zibilizazio aurreratuaren adierazpide historikoa osatzen dute. Orain ikus daitekeen hiria berriz, beneziar, turkiar eta bizantiar estiloen nahastetik sortu eta eraiki da.
Turkiarrak Kretan eta Europako ekialdeko beste toki askotan ibili dira, baina, beraiek ere inbasioak jasan behar izan dituzte, erromatarrena kasu, batez ere, turkiar ardoaren zonalde den Egeoko kostaldean. Efeso, antzinako liburutegi zabalena gordetzen zuen kolonia erromatarra argibiderik egokiena izan daiteke. Bertan liburutegi honen atari handiosoa miretsi dezakegu, beste erromatar aztarna askoren artean. Kontuan hartu behar da gaur egun harriak besterik ez dauden tokian 200.000 lagun bizi izan zirela. Bertan sekulako monumentuak eraiki ziren, hala nola, Artemisa jainkosaren tenplua (historiako aberatsenetakoa), estadioa, antzokia, Adrianoren tenplua eta abar luzea.


MEDITERRANEOTIK OZEANO BARERA.

Konturatuko zinetenez, gure ardo ibilbide hau batez ere Mediterraneoko lurretan zehar luzatu da, baina munduan zehar ardo asko eta onak egiten dira. Honen adibiderik onenetakoa Kalifornia da eta zehazkiago, San Frantzisko hiriaren inguruko lurrak. Kalifornia estatua 1976an ospetsua egin zen dastaketa proba itsu batean epaimahai frantziar batek lehen sariak Kaliforniako bi ardori eman zizkielako. Ardoaren munduan lurrikara sortu zuen epai hark.
San Frantziskok arrazoi ugari eta boteretsuak ditu bisita egiteko: Golden Gate zubi eseki gorria, kale aldapatsuetan zehar zabaltzen diren etxe zuriak, hauek komunikatzen dituzten tranbia koloretsuak, Alcatraz presondegi uhartea bera eta noski, mahasti zabalak...


Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-08 | ARGIA
ARGAZKI GALERIA
Mugimendu Feminista: “Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministez armaturik gaude”

Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.


2025-03-08 | ARGIA
Bilgune Feminista
“Feminismoa da heldulekurik argiena desio dugun Euskal Herrirako”

Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]


Iruña-Veleia: epaiketatik bost urtera

Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.

11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]


Superwoman

MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]


Espainiako Sustapen Ministerioa: “Ez dakigu Ezkioko lotunea oso bideragarria den”

Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.


2025-03-07 | Laia Alduntzin
Hezkuntza gotorleku

Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]


Mazónek ez du lortu bere misioa: Valentziako gurasoek katalanaren alde egin dute

“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]


800.000 euro gastatuko ditu EBk errusiar inbasioaren mamuari aurre egiteko

Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]


Gizakunde
Badator, esnatu da

Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.

------------------------------------------------

Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


Eguneraketa berriak daude