1984AN, AZKEN ARRASTOA
- Zizur Txikiko euskara zaharraren azken txingarrak duela guti itzali dira, jadanik ikastolako lili berriak loratzen hasiak zirelarik. Milurtetako katean eginiko ehun urteko eten eskasa deuseztu da.
Zizur Txikia "Zizur" izeneko "zendea" ("ehunzendea", haran, ibar), eskualde historikoan kokaturik dago, bere ahizpa den Zizur Nagusitik hurbil. Hau da, Iruñeko itzalpean bizi den eta hirixka nahiz herri tipi anitzez osaturiko lurraldetxoan eraikirik dago, bertzeak bertze, Azterain, Saguets, Gazolatz, Zarikiegi, Gendulain, Undio edota Eultza hagitz herri ederrez lagundurik.
Paskual Madotz geografo iruinsemearen arabera dozena bat etxe zuen 1845. urte aldean. Halaber, herri honi dagozkion agirietan honako etxe izenak jaso ahal izan dira (Jimeno Jurio, 1986): Garatekoetxea (1402); Elizaldekoa (1586); Antsoainenekoa eta Gartxotena (1587); Antxoritzena, Arrietarena, Elkartearrarena eta Larratzekoa (1723); Arana eta San Martinena (1765); Elizondoa, Etxeberrikoa, Nagorerena, Nikolarena, Ordenakoa, Zabaltzarena eta Zokokoa (1837); Nonekua (Caro Baroja zenak aipaturik, 1982). 1865ean hasi ziren, haatik, ordurarteko paper ofizialetako euskal etxe izenak erdalduntzen eskualdean, une horietan zerrenda elebidunak osatuz (Azterainen kasu).
Etxe izen hauek ikusirik, Zizurko zendean ama hizkuntz historikoa euskara izan dela garbi dago, doike. Ezin dugu ahantzi, ildo beretik, eliza katolikoaren egituretarik bertan aritzen ziren apaizei mendez mende sermoiak euskaraz egiteko agintzen ohi zitzaiela. Medikuntzan ere honelako oinatzak, lorratzak aztertzen ahal dira, Zizurko sendagilea zen Francisco Lakabe zangozarraren testigantza lekuko, bertakoen hizkuntza euskara zela 1858an idatzi baitzuen.
Handik urte gutirat, Luis Luziano Bonaparte printzearen maparen bidez (1863) bertakoen artean euskara bizirik zela frogatzen ahal da, Erriberatik Aezkoaraino hedatzen zen Iruñeko nafar euskalkiaz baliatzen baitziren. Napoleonen ilobaren lana dela eta, badirudi Zizurko euskara Iruñekoaren baitan bereizi zuela, aparteko nortasunaz janztaraziz. Zizurren euskarak gozatzen zituen bitxikeria horietaz, halere, ez dago datu handirik (Pedro Irizar, 1992). Ongi miatuz gero, baina, 1557ko ezkontza batean (Jose Maria Satrustegi, 1977) honelako aditz formak azaltzen dira: naiz, zare, nauzu, zaitut, duzu, du, drauzut/draudazut (dizut). Era berean, eta XVII. mendeko testu bat aztertzerakoan (Juan Beriain, 1621), hauek dira islatzen direnak: zara/zarade, gada/garade, ninza (nintzen), gina, zina, zinate (zineten), zaizue, zazkit, zizayon, zizaigun, zizaizkion, nauzu, nau, zinduze (zenituen), ginduze (genituen), zinduste (zizuen).
Jose Maria Jimeno Jurio ikertzaileak herriko azken euskaldun zaharrez idatzi duela ezin ahantzi: "Faustino Erro Zabaltza 1865eko otsailaren 15ean jaio zen. Aita Zizurkoa zuen, Manuel Erro Irurtzun, eta ama ondoko Muru-Azteraingoa, Balbina Zabaltza Agorreta. Bada, Faustino, euskalduna, 1943an hil zen eta bere semea Francisco Erro Galar jaunak, 1984. urtean, gauza anitz ulertzen zuen oraindik".
Oposizioko taldeek proposatutako ikerketa batzorde ofiziala ez da aurrera atera, boz gutxiren aldearekin. Arrazoi ugari daude gobernuko kideek gertaerak ikertu nahi ez izateko.
Hamahiru urte pasa ditu preso Atristainek, iragan abendutik hirugarren graduan zegoen eta martxoaz geroztik zigorra etxean betetzen ari zen kontrol telematikoarekin.
Hirugarren kokatu bada ere, pozik izatekoa badu eskuin muturreko RNk: inoiz baino azkarrago da Frantziako Legebiltzarrean –2017an zortzi diputatu zituen, 2022an 88 eta orain 143–. Bere hauteslegoa azkarki emendatuz doan heinean, anitzez zabalagoa du oinarria:... [+]
Jipoia uztailaren 11ko gauean izan zen Euskaldunen plazan, eta biktima gauean bertan ospitaleratu zuten Euskal Kostaldeko Ospitalean, Baionako prokuradore Jerome Bourrierrek informatu duenez. Atxilotutako gizona behin-behineko espetxealdian dago, Baionako fiskaltzak eskatuta,... [+]
Ostegunean, 18:15ean irekiko dute Izaskun Arrue Kulturgunea (IAK), Gasteiz Antzokia eta Euskararen Etxea batuko dituen egitasmoa. Ekainean udalarekin 2024ko hitzarmena sinatu zuenetik Lazarraga Kultur Elkarteak lehenbailehen ireki nahi izan du kultur-gunea. Irekiera ekitaldiaren... [+]
20 urte bete ditu gaur-edo gure blog-komunitateak, Eibar.org webguneko blogak. Interneteko euskal munduaren historia txikiaren parte bat. 1998an Eibartarrak posta-zerrenda sortu zen. 1998-2000 tartean, halaber, webgune probisional estatiko gisa ibili zen martxan Eibar.org-en... [+]
Sei hautagai dira Frantziako Legebiltzarrerako presidente izateko lehian –ezkerretik bat, Macronen aldeko bi, eskuinetik bat, eskuin muturretik beste bat eta independente bat–. Horrez gain, dozenaka eragilek deiturik, FHB Fronte Herritar Berriaren garaipenaren... [+]
Bilboko Euskalduna jauregian egindako urteroko kongresuan Mondragoneko lehendakariaren errelebo aldaketa irudikatu dute, orain arte taldeko buru izandako Iñigo Ucinek eta hemendik aurrera kargu hori hartuko duen Pello Rodriguezek. Horrez gain, hurrengo urteetarako bide... [+]
Horietatik hiru haur siriarrak ziren, eta haien etxearen kanpoaldean jolasean zeudela hil dituzte, NBEak gaitzetsi duenez. Hezbollahk mehatxu egin du Israelgo zonalde berriei eraso egingo diela, Israelek azken egunetan Libanon egindako hilketen ondoren.
1934ko Asturiasko Iraultzan, Eusko Gudarostean eta militar faxisten kontrako gerran aritu zen Lezaman bizi zen komunista amorratu eta aktiboa.
Baionako festetan errepikaturiko eraso sexistei dagokienez Herriko Etxeak politika eta erantzun eskasak bideratu izana salatu du Ipar Euskal Herriko mugimendu feministak. Herriko kontseiluaren batzarrera sartzen saiatu dira 30 bat lagun, baina ateak hetsirik kausitu dituzte.
'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra.
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]