ABANGOARDIA BILUZIAN

  • izeneko erakusketa zabalik izango da. Azken mendean Euskal Herriko eta Espainiako hainbat artistek biluziaren inguruan egindako ia 80 lanek osatzen dute erakusketa.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Arte Historiako biluziei errepaso egitea, garai bakoitzean giza gorputzaren inguruan nagusitu izan den irizpide morala ezagutzeko bide egokiena da". Marisa Oropesaren hitzak dira, egunotan Gasteizko Caja Vital Kutxa aretoan zabalik den "Biluziaren sekretuak" erakusketako komisariarenak. Urriaren 15a arte izango da ikusgai 75 artelaneko bilduma hau. Gaia -biluzia- eta garaia -XX. mendea- dira artelan horien lotura. Baita egileen jatorria ere, gehienak espainiarrak eta euskaldunak baitira. Margoak nagusi badira ere, eskulturek -Manuel Hugué edo Baltasar Loborenak kasu- eta argazkiek ere -Ouka Lele, Man Ray, Brassay...- badute euren tokia erakusketan.
Mendetan, biluziaren artea arte ederren akademiekin lotu izan da. Figuratibismoarekiko eta topiko akademizistekiko haustura bilatu zuen XX. mendeko abangoardiak. Horregatik, joera berriek biluziaren krisia ekarri zutela pentsa daiteke.
Ez zen horrela izan, ordea. Konposizio, baliabide tekniko eta irizpide berriek ere estaldurarik gabeko giza irudia, biluzia, erabili dute euskarri gisa. Aurreko mendetako errealismoa eta arrazionaltasuna alde batera utzi eta subjetibotasunera eta esperimentaziora jo da azken ehun urtetan. Formak ez dira hain zorrotzak, abstrakziora jotzen da batzuetan eta gai ikonografiko eta sinbolikoak nahasten dira bestetan.
Formarekin hausteaz bat, moral estuaren mugak ere hautsi ziren. Lehenago biluziaren arteak aitzaki bat zuen atzean: jainko eta heroi klasikoak, haurra elikatzen ari diren ama maitagarriak edota geziz jositako martiriak irudikatzen ziren estalkirik gabe.
XX. mendean artista askeagoa da eta helburu friboloagoekin egiten du lan askotan. Erotismoa nabarmenago bilatzen da eta horregatik maiz emakumearen irudi biluzia dekorazio huts bilakatzen da. Izan ere, bizpahiru lanek salbu, erakusketako artelanen gehiengo zabalak emakumearen gorpua irudikatzen du. Vital Kutxako aholkulari artistiko Antonio García Díezen hitzetan: "gizarte industrialean, emakumea dekorazio objektu bilakatu zen".


PICASSOTIK OUKA LELE-RA

Baina hau bezalako erakusketa anitz batean, ez da orokortzea komeni; mendearen lehen hereneko artista postkubista eta surrealistek, adibidez, dekoratibismo horretatik ihes egin zuten. Horren adibide dira Oscar Dominguez, Pablo Picasso, Cecilio Pla edo Salvador Dalí-ren lanak. Aurrerago, aldiz, Pablo Serrano, Eduardo Úrculo, Cristobal Toral edo Francisco Peinado bezalakoek desmitifikatu egingo dute eta egunerokotasunarekin lotu. Erakusketa osoa abangoardiaren isla izanik ere, biluzi klasikoaren eragina hor dago, eta mendearen azken urteetan klasizismo berritu hori are nabariagoa da, Ouka Leleren argazkietan edota Matías Quetglas oliotan, esaterako.
Nekeza egingo zaio bisitariari Eugenio Granellen konposizio abstraktuan gorputz biluzia bereiztea. Guillermo Muñoz Veraren margo errealistan, aldiz, zehaztasun txikiena ere ikus ahal izango du. Eduardo Úrculoren forma sinple eta kolore biziak, Fernando Boteroren bolumenak... eta tarteka, oso tarteka, gizonezko baten biluzia ere topatuko du, Roberto Gonzalezen lana kasu. Gorputz biluzietan joera abangoardista ugari ageriko zaio islaturik.
Azken finean, Marisa Oropesak dioen moduan, "artelan oro biluzia dela esan daiteke. Artistaren begiradak beti biluzten du bere artearen objektua, bertan aurki dezakeen ezaugarri intimoenaren bila, berau argitara eman eta bere lanaren emaitzera hurbiltzen garenokin konpartitzeko" .


Azkenak
Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”

Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


2027an ixten hasi behar diren zentral nuklearrak mantentzeko eskatu diote Iberdrolak eta Endesak Espainiako Gobernuari

Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.


2025-02-28 | ARGIA
“Erdalduntzeko makina” salatzeko kanpaina abian jarri du Bilboko Guka mugimenduak

Gukak “Bilbo erdalduntzen duen makina” ikusaraziko du kanpainaren bidez. 24 orduz martxan dagoen makina salatuko dute, eta berori “elikatu eta olioztatzen dutenek” ardurak hartzea eskatuko dute. Euskararen aldeko mekanismoak aktibatzea aldarrikatuko dute.


'Errealitatearen harribitxiak'
Arreta galdu barik

ERREALITATEAREN HARRIBITXIAK
Nork: Josu Iriarte, Nerea Lizarralde, Jare Torralba eta Amets Larralde. Mikel Martinezek zuzenduta eta Jokin Oregiren testuetatik abiatuta.
Noiz: otsailaren 21ean.
Non: Bilboko 7katu... [+]


2025-02-28 | Gedar
Adin txikiko neska bati eraso dio Sarako kirol entrenatzaile batek

 15 urteko emakume bati egin dio eraso Izarra klubean jarduten zuen pilota entrenatzaile batek.


Nafarroako Gobernuak Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima aitortu ditu

Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]


Odon Elorzak Donostiako San Bartolomeko merkataritza zentroaren kontrako plataforma aurkeztu du

Donostiako alkate ohiak webgune bat sortu du, eta plataformarekin bat egiteko eskatu die herritarrei.


2025-02-28 | Sustatu
Webtest.eus: webguneen segurtasuna autoebaluatzeko tresna

PuntuEus-ek doako tresna erabilgarri bat jarri du edonoren eskura, webguneen segurtasuna erraz ebaluatzeko. Webtest.eus izeneko autoebaluazio-tresna honi esker, erabiltzaileek beren webgunearen segurtasun-maila modu sinple eta argian azter dezakete.

 


Okzitaniako A69 autobidea
Justiziak ezeztatu du obren gauzapena zekarren prefetaren ordenantza

"Historikotzat" jo du otsailaren 27an plazaraturiko epaia Lurraren Altxamenduak sare ekologista antikapitalistak. Bere aldetik, epaiaren "krudelkeria" salatu eta helegitea jarriko duela jakitera eman du Frantziako Estatuak. Duela hogei urte baino gehiago jarri... [+]


Arabako ospitaletako komunen irisgarritasun falta salatu du Eginaren Eginez elkarteak

Elkarteko Elena Avalosek salatu du aulki gurpildunarekin komunera sartzea oztopatzea, pertsona desgaituen eskubideen, autonomiaren eta duintasunaren kontra doala.


Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Eguneraketa berriak daude