NOLA ESATEN ZAIO EUSKARAZ BOROBIL POTXOLO HORRI?

  • Zientzian eta beste esparruetan terminoen euskarazko baliokideak erabakitzerakoan eztabaida ugari piztu ohi da. Oraingoan Internet alorreko zenbait hitz hartu ditugu erabilera hedatuenak zein diren jakitearren. @ dugu zeinurik bereziena, axeri-buztana deitu dute batzuk.

2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Internet gizarteratzen ari da pixkanaka eta, ondorioz, hizkuntza normalizazioan aurrera egiteko, terminologia berezitua sortzen ari da euskaraz. Dagoeneko euskarak Interneten bere lekutxoa egin du. Sarean euskal bilatzaileak, aldizkari eta egunkariak, testuak eta orrialde pertsonalak aurki ditzakegu. Baina zein hizkera eta terminologia erabiltzen da? Oraindik ez da gai honen inguruan ezer finkorik erabaki, ez dago eredugarri den hizkera bateraturik. Erakunde ofizialek ez dute baliagarri izan daitekeen erabakirik hartu, hori dela eta, sareko erabiltzaile bakoitzak irizpide propioa jarraitzen du.
Euskaraz zein termino erabiltzen diren jakitearren, Internetekin lanean dabiltzan erakunde eta adituekin hitz egin dugu. Hauek ere ez dira guztiz ados jartzen. EIZIE, Elhuyar eta UZEIk adierazi digutenez, Windows 98 eta Explorer 5 programak itzultzean sortu zen euskarazko materialik gehien. Erakunde hauek hizkuntza bera erabiltzeko ados jarri eta zerrenda bateratu bat sortu zuten. Informazio hori glosategi batean datza, aipatu programetan erabiltzen diren ingeles-euskara hitz zerrendan, baina ez da ofiziala. Ildo horretatik, UZEIk aurten egitekoa du Internet hiztegia.
Gehien erabiltzen diren terminoen artean bi multzo bereiz daitezke. Batetik, guztiek erabilera eta izen bera eman dieten hitzak aurki ditzakegu. Eta bestetik, itzulpen ezberdina jaso dutenak eta erabilera bateratua ez dutenak ditugu.
Lehen multzoan net sar daiteke, orokorrean sarea gisa arazorik gabe itzultzen baita. Webpage eta website hitzen kasuan ere itzulpenak literalak dira, web orri eta web gune. Sarean nabigatu egiten dugu informazioa aurkitzeko asmoz eta bilatzaileak oso lagungarri zaizkigu lan horretan. Zerbitzu hauetako askotan chat eta news group-en eskaintzak aurki ditzakegu eta kasu hauetan UZEIk berriketa eta berri-talde itzulpenak hobetsi ditu. Browser hitzaren kasua, aldiz, ez da hain sinplea. Izan ere, Netscape Navigator eta Internet Explorer-en izendapen orokorra den honek programaren araberako itzulpena jasotzen du. Netscape-en kasuan nabigatzaile erabiltzen da eta bigarrenarenean, berriz, esploratzaile. Hala ere, arakatzaile izendapen orokortzat har daiteke.
Bigarren taldeko hitzekin hasten dira duda-mudak. Sign up, esaterako, UZEIk sinatu gisa itzuli duen arren, ez dago erabakiarekin asmatu duenentz ziur. Link hitzarekin ere bertsu gertatu da: terminologia zentroak esteka hobetsi badu ere, lotura da jende artean gehiago zabaldu dena. Eztabaida gehiago sortzen duten hitzen multzoan barneratuz gero, download aurki dezakegu bertan. UZEIk eta Elhuyarrek Windows eta Explorer itzultzeko zerrenda bateratua egin zuten mementoan behera kargatu erabili zuten, baina badirudi itzulpen honek ez duela harrera onik izan. Jaitsi, aldiz, gero eta gehiago erabiltzen da eta baliteke horregatik egokiena izatea. Download-en esanahia datuak edo programak sarearen bidez zerbitzari edo ordenagailu nagusitik ordenagailu pertsonalera kopiatzearena da. Aurkakoa ere egin daiteke, hau da, ordenagailu pertsonaletik zerbitzarira datuak edo programak kopiatu. Kasu honetan, UZEIk gora kargatu hobetsi du upload adierazteko. Baina jaitsi onartuz gero, jaso izango litzateke adiera egokia. Beste aukera bat ere badago, arruntagoa: hartu. Hori ulergarriagoa izan arren, erabilera mugatua du.
E-mail eta @-ren kasuan ere bada hainbat ika-mika. Lehenari dagokionez, posta elektronikoa da baliokide zabalduena. UZEIko informatika arduraduna den Lore Azkaratek adierazi digunez, "eztabaida luzea izan da e-posta onartu behar den ala ez. Bisita txartel eta horrelakotan UZEIk e-mail mantentzen du, bestela, p.e. jarriko bagenu euskaldunok bakarrik ulertuko genukeelako. Zenbaiten iritziz kendu ere egin daiteke, helbide elektronikoak azalpenik ez duelako behar". E-mail-ek mezuaren esanahia hartzen duenean, aldiz, mezu elektronikoa edo mezu erabiltzen du UZEIk, mezu soila testuinguruaren arabera nahasgarria gerta daitekeela kontuan izanik.
Hitz honen inguruan Javier Diaz Noci EHUko irakaslearen iritzia ere jaso dugu. Bere hitzetan, "baten batek erabaki izan du, bere kabuz eta jarraitzaileren baten laguntzaz, ingelesez bezala hainbat izenen aurrean "e" atzizkia jartzea, hala nola e-posta. Nik ez dut uste bide zuzena denik. Euskaraz, gaztelaniaz bezala, eta zenbait salbuespen kenduta, adjektiboak izenen ondoren jartzen dira, eta edozein kasutan posta-e izango litzateke. Moda honi jarraituz, ziurrenik laster hedatuko dira e-komertzio, e-merkataritza eta abar". Diaz Nociren aburuz, aldizkari elektronikoak, merkataritza elektronikoa eta abar lirateke baliakide egokiak.
Diaz Nocik arrobaren kasuan jende guztiak, salbuespenik gabe, arroba erabiltzen duela dio. Lore Azkarate ere ados dago: "Normalean arroba esaten dugu, baina jendeak ez du idatzita ikusi nahi. Hainbat proposamen egin izan dira: arroba, arroa (euskarazko forma txukunagoa), at, kanpo, txiribita, axeri-buztan, barraskilo... baina ez zen ezer erabaki". Arroba hitzak duen abantaila da euskaldun gehienok erraz ulertzeko modukoa dela baina etsai ugari ditu, Azkaratek adierazi duenez.

Azken erabakia Euskaltzaindiarena izango bada ere, badirudi erabilerak finkatuko dituela terminoak

Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude