DEPARTAMENDUAREN AUKERA FRANTSES HAUTESONTZIETAN
- Hil honen 24an eginen da Frantziako presidentearen agintaldia murriztea ahalbidetu dezakeen erreferemduma. Ipar Euskal Herriko ABk erreferendumari buruz bozkatu beharrean Euskal Departamenduaren eta euskararen ofizialtasunaren alde bozkatzera deitu du.
Eskualdeen deszentralizazioaren arazoari nahiz hizkuntz arazoari irtenbide bat eman ahal izateko, erreferendum posible oro errefusatua izan da demokraziaren seaska deitua den Frantzian. Korsikako arazoak, ordea, eragina izan du deszentralizazioan: "Korsikako afera bideratzeko eztabaida bat izanen da urtarrilean Asanblea Nazionalean. Ontsalaz, Korsikarako plangintza berria onartuko da, eta, aldi berean, bi fase zabalduko dira. Lehenean, Asanblea Nazionaletik Korsikako Asanbleara korsikar eskuduntzak pasatzea ahalbidetu beharko litzateke. Bigarren fasean, berriz, legeak egiteko boterea gauza liteke. Noski, horrek Konstituzioaren aldaketa ekarri behar luke", adierazi digu Xabi Larraldek.
Frantses alderdi politiko nagusiek (PS, RPR eta UDF) ez dute barne kohesio bat gordetzen estatu-afera hau trenkatzeko orduan. Erreferendumari buruz iritzi ezberdinak daude alderdi bakoitzean. Alderdi frantziarren ezaugarri hau are gehiago nabaritzen da deszentralizazioari dagokionean. Jakobinismoa da alderdi guztien ezaugarri komuna. PSko Jean-Pierre Chevenementek eta RPRko Charles Pasquak, ezkertiar edo eskuintiar izan, argudio bera darabilte deszentralizazioari eta Europako eraikuntzari buruz. Frantziak deszentralizaziori ekiteko heldutasun-test bat du Korsikako aferan, eta Lionel Jospin test honen giltzarria da.
Hautesontzian sartu beharreko boletinak honela dio: "2000ko irailaren 24ko erreferenduma. Bozkatzeko boletina. Euskal Departamenduari bai! Euskararen Ofizialtasunari Bai!". Ekimenak abertzaleen mugimendutik kanpoko sustenguarekin kontatzen duen arren, Euskal Departamenduaren aldeko Urriaren 9 izeneko plataformak -alderdi abertzaleez kanpoko taldeak biltzen dituena- ez du kanpainan esku hartuko. ABtik zaila ikusi dute plataforma hauetako hainbat partaideekin erreferendumaren aurkako ekimen bateratua eramatea. PSko, UDFko nahiz RPRko kargu esangura-tsuak daude Euskal Departamenduaren alde; PSko Frantxua Maitia eta RPRko Mixel Intxauspe, konparazione. Hauek presidentearen agintaldia bost urtera murriztearen alde daude, ordea
Egungo Errepublika 1958ko urriaz geroztik dago indarrean. Bigarren Mundu Gerraren ostean Charles de Gaulle jeneralak Konstituzioa aldatu eta V. Errepublika ezarri zuen. Frantziako errregimen politikoa presidentzialista da. De Gaulle izan zen lehen presidentea 58tik 69ra. Georges Ponpidou (69-74), Valerie Giscard d'Estaing (74-81), François Mitterrand (81-95) eta Jacques Chirac 1995tik, izan dira gaineratiko presidenteak.
Errepublikako botere legegilea Asanblea Nazionalaren eta Senatuaren esku dago. Lehena bost urtetan behin hautatzen da eta bigarrena bederatzi urtetan behin. Botere eragilea gobernuaren eta Errepublikako presidentearen artean banatua dago. Bi ganberako diputatuak eta senatoreak bezala, presidentea ere sufragio unibertsalez hautatzen da. Oraingo konstituzioaren arabera zazpi urtetan behin.
Erreferendum honen bidez konstituzioa aldatu eta presidentearen agintaldiaren iraupena bosturtera murriztu nahi da. Alderdi nagusiak (PS, RPR eta UDF) "quinquennat" edo bost urteko agintaldiaren alde daude; alderdi bakoitzeko hainbat kideen arteko diferentziak gorabehera.
Presindentearen boterea handia da eta lehen ministroarekin agintzen du kohabitazioan. Politiko batzuen ustez, zazpi urteko agintaldia luzeegi da egungo politikagintzan aritzeko eta bost urteko iraupena hobesten dute. Bestetzuen ustez, politikook bost urteko agintaldiaren kohabitazioa formula saihestu nahi dute. Chiracen (RPR) eta Jospinen (PS) artekoa, kasu.
Arrazoi pedagogiko edo metodologikoengatik, historialariok joera dugu iraganeko aldi historikoak zatikatzeko eta epetan banatzeko. Badira den-denok ezagutzen ditugun aro tradizionalak (Historiaurrea, Antzinaroa, Erdia Aroa, Aro Modernoa eta Garaikidea); baina baita horien... [+]
Agintariek ez dute baztertu bi gertaerak elkarren arteko loturarik izatea. New Orleansen, kamioneta baten gisari batek jendetzaren aurka egin du hamabost hildako eta 35 zauritu eraginda. Ordu batzuk geroago, Las Vegasen, Trump International Hotelaren parean auto bat lehertu da,... [+]
Donostian 2024ko martxoan jokatutako futbol partiduaren aurretik Ertzaintzak egindako kargetan, Amaya Zabarte zaleaz gain bigarren pertsona bat zauritu zuten, ustez foam pilota batekin begian jota. Orain, kasu hori ere ikertzeko agindu du Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak.
.jpg)
Espainiako Federazioak salatu du ez zaiola parte hartzen utzi iragan asteburuko Nazioarteko Pilota Federazioaren biltzar nagusian, eta hori “bidegabekeria” dela. Biltzar hartan onartu zuten, bozketan, Euskadiko federazioa nazioartekoaren eskubide osoko kide gisa... [+]
"Sedizioa bultzatzen duelako" hartu du Al-Jazeeraren zabalpena eta lana "aldi baterako" debekatzeko erabakia Palestinako Aginte Nazionalak. PAN "Israelekin lerrokatu izana" deitoratu du komunikabideak, argi utzirik "mehatxuen eta intimidazioen... [+]
Gazpromekin zuen kontratua ez du berritu Volodymyr Zelenskyren gobernuak eta, asteazken goizean, Europa ekialdea hornitzeko gasaren fluxua eten du errusiar konpainiak.
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.