Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteazkena 2024ko abenduaren 25ean
"ONGI IKUSTEN DUT FRANTZIAKO DESZENTRALIZAZIOARI EKITEA"
- burutuko den Erreferenduma, Korsikako afera eta Ipar Euskal Herriaren geroa izan ditugu hizpide Miarritzeko udalean hautetsia eta RPRko bozeramailea den Max Brissonekin.
Didier Borotra Miarri-tzeko auzapezak udal bozetarako zerrenda bateratu bat proposatu du. UDF (Frantziako Demokraziaren Aldeko Batasuna) bere alderdia, Aber-tzaleak eta RPR (Errepublikaren Aldeko Batasuna) alderdiak bilduko lirateke berean. Zer balorazioa egin duzu proposamenaz?
Jakes Abeberri auzapezordea zurekiko kexu dago. Udal zerrenda honen atzetik RPR alderdiaren aldeko interesak besterik ez omen daude.
RPRko Michele Alliot-Marie presidenteak berak eskua sartu du aferan. Miarritze bezalako hirietan alderdiaren zuzendari-tzari omen dagokio erabakiak hartzea.
RPRk eta UDFk soilik osaturiko udalbatzak atxikiko al luke Borotrak eta abertzaleek Miarritzi eman dioten euskal nortasuna?
Iraileko 24an Errepublikako presidentearen agintaldia bosturtera murrizteko erreferenduma burutuko da. Zein da zure jarrera?
Abertzaleek erreferenduma baliatu nahi dute herritarrek Euskal Departamenduari buruz duten jarrera ezagu-tzeko. Zer deritzozu?
Ekimen hau desobedientzia zibilaren eremuan sar daiteke. Zer iritzi duzu jokamolde honetaz?
"Demoak" bezala ezagutzen den taldearen ekimenak biziki zabaldu dira Ipar Euskal Herrian.
Jean Pierre Chevenement barne ministroak bere kargua utzi du. Zein da Korsikako aferaz zure iritzia?
Deszentralizazioaren alde zauden aldetik, zer deszentralizazio mota nahi duzu Ipar Euskal Herriarentzat?
Garapen hori zein bidetik pasatzen da, ordea?
Didier Borotrak ez du aliantza bat proposatzen abertzaleekin. Bera prest omen dago zerrenda zabala eta anitza osatzeko. Zergatik ez? Ni abertzaleen arrapostuaren zain nago baina ez dut oraindik jaso. Nolanahi ere, RPRk ez du zerrenda hori osatzea onartuko hainbat baldintzarik gabe. Esaterako, abertzaleek indarkeriaren aurka gaitzespen argia eta garbia azaldu gabe. Hots, pertsonen biziarekiko eta demokraziaren arauen errespetua bermatzen duen jarrera beharrezkoa da zerrenda bateratu batean elkarrekin joateko. Baldintza hauekin RPRk parte har lezake udal zerrenda komun batean; aliantza politikorik izan gabe alta. Hautagai-zerrenda honek udal politikari buruzko engaiamendu komun bat izango luke xedetzat. Nik auzapezari erantzun diot, baina abertzaleak mesfidati agertu dira.
Jakes Abeberri auzapezordea zurekiko kexu dago. Udal zerrenda honen atzetik RPR alderdiaren aldeko interesak besterik ez omen daude.
Zintzo izanez. Zergatik ez du Didier Borotrak bilatuko balore politikoak partekatzen dituen pertsonekin harremanak berritzea? Borotra UDFko senatorea da, Kontseilu Nagusiaren eta Kontseilu Erregionalaren presidenteordea izandakoa, demokrata-kristaua, eta azken hogeita bost urteotan RPRrekin aliatu den talde politiko bereko partaidea. Jakes Abeberri, ordea, eskema oso zaharrekin bizi da; demokrata-kristauek eta gaulistek kalapitan ziharduten garaiko eskemekin. Egun, RPR eta UDF alderdiak instituzioetako hainbat gobernuetan nahiz oposizioan ari dira elkarrekin. Fran-tses konstituzioaren eta Europaren ideian adostu ondoren asko hurbildu gara zentristak eta eskuindarrak. Duela hogeita hamar bat urte ezberdintasunak genituen eta Jakes Abeberrik garai hartan gaudela uste du. Iraganeko eskemetan ainguraturik dago eta Miarritzeko Herriko Etxean duela hamar urte bizi izan genituen gertaeren eskemekin eta klabeekin jarraitu nahi du Abeberrik. Ezin dugu 1990ko gertaera partikular batek eragin zuen egoeraren ondorioekin bizi betirako; Abeberriren gustuko egoeran beti bizi alegia. 1990ean gertatu zena behin-betiko finkatua geratzea nahi du berak. Hots, Bernard Marie auzapeza ohia eta Didier Borotra ez ziren bat etorri Udal Casinoaren proiektuan, eta desadostasun hura medio miarriztarrek Borotraren alde ebatzi zuten. Alta, ukaezinezko udal krisi bat jasan izan genuen.
RPRko Michele Alliot-Marie presidenteak berak eskua sartu du aferan. Miarritze bezalako hirietan alderdiaren zuzendari-tzari omen dagokio erabakiak hartzea.
Baiki. Ez Michele Alliot-Mariek soilik, François Bayrouk ere bere iritzia eman du afera honi buruz. Bien ustez, udal bozei begira RPRren eta UDFren artean izanen den nazio-mailako akordio batean integratu behar dira 30.000 biztanletako hiriak. Ni bat nator, eta akordioa Miarritzen ere lortzea espero dut. Kari horretara ba-tzorde bat ari da lanean. Nik lasaitasun osoz espero ditut ba-tzordearen lanen ondorioak. Ez naiz ni batasuna nahi duen bakarra, Miarritzeko RPRko hautesleek ere horixe nahi dute. Frantzia mailan RPRko eta UDFko botoemaileek alderdi hauek elkar ulertzea espero dute, nekatuta baitaude zentro-eskuinaren zatiketaz.
RPRk eta UDFk soilik osaturiko udalbatzak atxikiko al luke Borotrak eta abertzaleek Miarritzi eman dioten euskal nortasuna?
Ez dut uste Didier Borotrak hiria bereziki euskaldundu duenik. Berak, nik bezala, hiri honek euskal nortasun bat duela uste du, baina ez bakarra. Badira beste nortasunak ere bai. Nortasun gaskoia, frantsesa eta internazionala biltzen dira. Nortasun anitza duen hiria izaki, absurdua da pentsatzea hurrengo udal gobernuak (RPRren esku izanagatik) euskal nortasuna baztertuko duenik. Euskalduntasuna miarriztarren izaeraren parte bat da, ez dugu miarriztarrek biho-tzez defenditzen dutena auzian jarriko.
Departamenduko eta Erregioko kon-tseilari naizen aldetik ez naiz euskararen aldeko ekintzetatik urrun; euskal kulturaren garapenaren aldekoa naiz. Garapen Kontseiluaren barnean Garapen Eskemaren alde lan franko egin dut. Batzuetan gaizki jujatzen naute, asmo txarreko epaiak egiten dizkidate. Oraingo udalba-tzak euskal kulturaren alde egiten duenarekin bat nator eta urrunago ere joan gaitezke. Konparazione, badirudi Jakes Abeberrik Didier Borotrak baino lan gehiago egiten duela euskal kulturalen alde. Bada, ez. Borotrak iritzi publikoaren arabera garatzen du bere ahalegina. Alabaina, ezin da erran hiri honetako euskarazko seinalizazioa azkar egiten ari denik. Alderantziz, beste hirietan baino motelago ari da alda-tzen, eta Jakes Abeberriren egitekoa da.
Departamenduko eta Erregioko kon-tseilari naizen aldetik ez naiz euskararen aldeko ekintzetatik urrun; euskal kulturaren garapenaren aldekoa naiz. Garapen Kontseiluaren barnean Garapen Eskemaren alde lan franko egin dut. Batzuetan gaizki jujatzen naute, asmo txarreko epaiak egiten dizkidate. Oraingo udalba-tzak euskal kulturaren alde egiten duenarekin bat nator eta urrunago ere joan gaitezke. Konparazione, badirudi Jakes Abeberrik Didier Borotrak baino lan gehiago egiten duela euskal kulturalen alde. Bada, ez. Borotrak iritzi publikoaren arabera garatzen du bere ahalegina. Alabaina, ezin da erran hiri honetako euskarazko seinalizazioa azkar egiten ari denik. Alderantziz, beste hirietan baino motelago ari da alda-tzen, eta Jakes Abeberriren egitekoa da.
Iraileko 24an Errepublikako presidentearen agintaldia bosturtera murrizteko erreferenduma burutuko da. Zein da zure jarrera?
Frantziar Errepublikako Jacques Chirac presidenteak trenkatu du afera. Ni ere erreferenduma burutzearen aldekoa naiz. Konstituzioaren erreforma garrantzitsua da. Konstituzioa erreferendumaren bidez onetsi zuten frantsesek. Sufragio unibertsalez egiten da presidentearen hautaketa, eta beraz, bere agintaldiaren iraupena erreferendumaren bidez egin behar da ere bai. Presidentearen agintaldiaren laburtzea inportantea da eta frantsesen jarrera argitzea beharrezkoa ere bai. Nik partehartze handia izatea desiratzen dut, konstituzioa demokraziaren fun-tsa baita, gure sistema demokratikoaren giltzarria, hots, lehen giltza.
Abertzaleek erreferenduma baliatu nahi dute herritarrek Euskal Departamenduari buruz duten jarrera ezagu-tzeko. Zer deritzozu?
Abertzaleen aritzeko moldea absurdua iruditzen zait. Frantsesei egiten zaien galdera Errepublikako konstituzioari buruzkoa da. Estatuburuaren agintaldiaren iraupenaz galdegitea oso garran-tzitsua da eta ezin da nahaste-borrastea sortu eta amalgama politikoa egin. Abertzaleak, antza, ez dira erreferendumaren garrantziaz jabe-tzen, guk gaulistak bai ordea. Gaulistak 1958az geroztik Errepublikako presidentea eta herriaren artean dagoen loturaren garrantziaz jabetzen gara, sufragio unibertsalez legitimatua eta Frantziako erregimen politikoaren oinarria eta funtsa dena. Horri buruz galde egiten da erreferendumean. Abertzaleek nahi badute errefrenduma baliatu agitazio politikoa eragiteko, beren ardura da. Ez du herrialde honetako oreka politikoan eraginik izanen alta.
Ekimen hau desobedientzia zibilaren eremuan sar daiteke. Zer iritzi duzu jokamolde honetaz?
Euskal Departamenduaren aldekoek desobedientzia zibila garatu eta gisa honetako abenturetan sartzeko asmoa badute, aitzina. Baina ez dezaten pentsa populazioaren gehiengoak segituko dienik, ezta gutxiago ere. Hemengo herritarrek ez dute departamenduaren afera eguneroko obsesio bat bezala bizi. Gazteei kurtsoak ematean ez dut behar hori sentitzen. Euskal Herriko emakumeek eta gizonek ez dituzte goiza, eguerdia eta arratsa departamenduaz hitz egiten pasatzen. Beren lehen kezka lana eta seme-alaben eskolarizazioa da. Euskal Departamenduaren aldekoak afera honekin sobera obsesionatuak bizi dira.
"Demoak" bezala ezagutzen den taldearen ekimenak biziki zabaldu dira Ipar Euskal Herrian.
Gazte ikasleen ekimenak baino ez balira, trufa gisako ekintzak lirateke. Areago, dibertigarriak lirateke. Baina, ondo dakit, gazte hauen gibelean berauek manipulatzen dituzten pertsonak daude. Dibertigarriak izan litezkeen txantxa hauen atzean gibelasmoak daude. Politikoki asmo txarrez burutzen diren ekin-tzak dira eta gazte manipulatuek eginak maleruski. Irakasle naizen aldetik ez dut hori jasaten ahal.
Jean Pierre Chevenement barne ministroak bere kargua utzi du. Zein da Korsikako aferaz zure iritzia?
Ez naiz sentitzen Chevenementengandik hurbil -nahiz bere dimisioa errespetuz hartzen dudan-, ezta hurbil ere Lionel Jospinengandik. Korsikako aferan ez nator bat Jospinekin, aldez aurretik, segurtamenik izan gabe, indarkeriari uko egin ez dion mugimendu klandestino batekin eztabaidan hasi, eta hartara, demokraziaren arauak hautsi dituelako. Lehen ministroaren ekimen hau presidentziarako bozei begira eramandako estrategiaren barnean kokatu behar da. Orain, beharrezko segurtamenik hartu ez zuenez, ekimena bere aurka itzultzen ari da. Beraz, metodoari dagokionean ez naiz ados Lionel Jospinekin. Ez naiz metodoarekin ados, Korsikako adibidea okerra izan delako.
Aferaren funtsari dagokionean, alegia deszentralizazioari dagokionean, Frantziak aurrera egin behar dela uste dut. Hots, herrialde honek zentralizazio arazoa bat jasaten du gaur egun. Hainbat erregiotan badira nortasun oso sendoak eta askatasun maila altuagoak behar dira beraientzat. Ez dakit, botere legegile ezberdin bat gauzatzeraino joan behar denentz, baina ongi ikusten dut deszentralizazioaren aferari ekitea. Frantziak bere instituzio lokalen erreforma sakon baten beharra dauka askatasuna zabaltzeko, Europari eta erregio ezberdinetako hainbat nortasuni egokitzeko. Ez naiz Chevenementen aldekoa, Errepublikaren ideia fosilizatzen baitu. Errepublikaren ideiak eboluzionatu du.
Aferaren funtsari dagokionean, alegia deszentralizazioari dagokionean, Frantziak aurrera egin behar dela uste dut. Hots, herrialde honek zentralizazio arazoa bat jasaten du gaur egun. Hainbat erregiotan badira nortasun oso sendoak eta askatasun maila altuagoak behar dira beraientzat. Ez dakit, botere legegile ezberdin bat gauzatzeraino joan behar denentz, baina ongi ikusten dut deszentralizazioaren aferari ekitea. Frantziak bere instituzio lokalen erreforma sakon baten beharra dauka askatasuna zabaltzeko, Europari eta erregio ezberdinetako hainbat nortasuni egokitzeko. Ez naiz Chevenementen aldekoa, Errepublikaren ideia fosilizatzen baitu. Errepublikaren ideiak eboluzionatu du.
Deszentralizazioaren alde zauden aldetik, zer deszentralizazio mota nahi duzu Ipar Euskal Herriarentzat?
Ez dut uste Euskal Departamenduak konponketa bat ekarriko lukeenik Fran-tziako Euskal Herriarentzat. Departamentu batek ez lituzke konponduko gure arazo ekonomikoak, kulturalak eta linguistikoak. Eztabaida legezko da eta ni departamenduaren aurkakoa naiz. Ez argudio ekonomiko eta kultural mailan diferentziak ditudalako soilik, Euskal Departamendua Euskal Herritarroken (EH) errebindikazioa bilakatu delako baizik; Arnaldo Otegiren errebindikazioa. Otegi jaunak jakin behar luke euskal-frantsesei dagokigula gure etorkizunaz deliberatzea. Euskal Departamendua Espainiako Euskal Herriko abertzale erradikalen errebindikazioa den bitartean, ETAri garaipen hori ez ematea eska-tzen diet nire herrikideei; ez daitezela bere jokoan sar, ez baitakigu afera nola bukatuko den. Hau da departamenduaren aurka aritzeko arrazoietako bat orain. Haatik, Chevenementek bere kargua utzi duen arren, gobernu frantsesak ez du bere ikuspuntua aldatuko, ezta Errepublikako presidenteak ere. Beraz, utz dezagun afera hori alde batean gauza asko baitago Euskal Herriko garapenaren alde egiteko.
Garapen hori zein bidetik pasatzen da, ordea?
Aurrena, datozen hilabeteetan sinatu behar dugun garapen hitzarmenetik pasatzen da: Estatua, Erregioa eta Haute-tsien Kontseiluaren artean urratu ditugun bideetatik. Garapen Eskemaren funtsa finkatzeko unea iritsia da. Benetako politika linguistiko bat finkatzeko bitartekoak, kasu. Indarrean jarri dugun prozesuan konfiantza osoa dut, lan asko egin baitut berean. Ez du gure arazoen konponbidea magikoki ekarriko, baina formula moderno bakarra da etorkizunean. Frantzian botere erregionalak oso indartsuak izanen dira geroan: Aglomerazio Erkidegoak eta Herrien Erkidegoak dira Europari egokitzeko biharko formulak, eta ez desagertzeko bidean den departamenduaren formula. Zertarako hautatu hogei urte buruan existituko ez den departamenduaren formula.
Garapen Eskeman biltzen da herri honetako gizon-emakumeek behar duten lurralde honen garapenerako benetako proiektua, Parisen, Bordelen eta Bruselan entzuna den formula modernoa
Garapen Eskeman biltzen da herri honetako gizon-emakumeek behar duten lurralde honen garapenerako benetako proiektua, Parisen, Bordelen eta Bruselan entzuna den formula modernoa
USTE OSOKO GAULISTA
Gaskoi-sendi batean sortu zen 1957an. Euskal Herriko seme eta miarriztartzat jotzen du bere burua, alabaina. Ezkondua. Bi alaben aita. Erregio nahiz Departamenduko kon-tseilaria eta Miarritzeko Herriko-Etxeko oposizioaren hautetsi-burua. Irakaslea da eta helduen irakaskun-tzan dihardu hamabi orduz astero. Normandian eta Marokon aritu zen irakasle gisa. Konbikzio gaulista sendoak ditu. 1974an hasi zen gaulismoaren gazte-lerroetan militatzen.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Xabier Letona Biteri
#2
Nagore Irazustabarrena Uranga
#3
Azkenak
2024-12-24
Xabier Letona Biteri
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du
Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.
2024-12-24
Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
2024-12-24
Xabier Letona Biteri
Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
2024-12-24
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere
Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.
2024-12-24
Urko Apaolaza Avila
Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak
Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.
2024-12-23
Nagore Irazustabarrena Uranga
Santa Klausen ejertzito antikapitalista
Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]
2024-12-23
Urko Apaolaza Avila
Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
2024-12-23
Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
2024-12-23
ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak
Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.
2024-12-23
Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”
Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]
2024-12-23
Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian
Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]
2024-12-23
Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”
HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.
2024-12-23
Lander Arbelaitz Mitxelena
Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago
Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]
2024-12-23
ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]
Eguneraketa berriak daude