Komunikabideen globalizazioarekin batera eta, neurri handi batean, honen eraginez, lokalizazioa ere gertatu da. Mundu zabalekoaz jakin dugunean, hurbilekoaz ere jakinmina piztu zaigu. Eta maiz bi joerak kontrajarri izan diren arren, sintesia ere iritsi da. Globala eta lokala elkarren osagarri dira, eta etorkizuna glokala izango da, aldi berean globala eta lokala. Bestela esanda, sareak hedatzen direnean ez da irlarik geldituko, baina komunitateak sortuko dira.
Eta 2000. urtean Debagoienak irla izaten jarraitzen du, ez ordea, bere borondatez. Hiriburuetatik aparte dago, mendiz inguratuta, errepidez gaizki lotuta, eta trenik ez da iristen. Nire ustez, isolamendu hori izan da, hain juxtu, bailara barruko garapenaren pizgarri. "Kanpokoaren zain alferrik egon barik, ekin dagiogun" golkorako esanda, eskualde indartsua eraiki dute debagoiendarrek. Indartsua bai, baina irla. Oraindik ez du, adibidez, bere indar ekonomikoari eta sozialari dagokion pisu politikorik.
Oraindik Donostiatik aspaldiko partez eskualdera datorrena, ordu erdiz berandu iritsiko zaizu, "Uf, ze urruti zaudeten" eginaz. Arrasaten sarri entzun izan dut kexua: "Arrasatetik Donostiara, 75 kilometro. Donostiatik Arrasatera, doblie". Irla bai, baina ez luzerako. Makinak ari dira mendia jaten, kablea motel baina badator, eta debagoiendarrok geure burua prestatzen ari gara etorkizuneko sarean eta sarezko etorkizunean ganoraz murgiltzeko. Hori bai, gure irla galduko da, baina komunitate iraun nahi dugu. Sareak Totem gisa edo esnobismoz erabiltzen da sarri 'sare' hitza, baina lotura, elkarlan, hedapen edo biderkatu esanahiak ere ez ditu arrotzak. Eta sareak kultur uniformitatea ekar lezakeen bezala, komunitateak sortzeko aukera ere ematen du, eta kide diren komunitateak elkartuz egitura indartsuak eraikitzekoa. Herrigintza edo aberrigintzaren ikuspegitik, oso tresna eragingarria izan daitezke sareak, ondo antolatzen badira. Euskal Herri zatikatu honentzat, sekulako aukera.
Muga nadin komunikabideetara. Gurean erdarazkoak dira nagusi, soziolinguistika eta politika medio. Euskaraz eta orokorrak baditugu telebista bat eta bi irrati, egunkari bat eta hainbat aldizkari. Tokikoagoak beste irrati mordoska bat, bost telebista eta 50 bat aldizkari. Ia denek jasotzen dute diru publikorik, eta batzuk asko. Hala ere, ezin esan elkarlanean eta sinergien bila ari direnik. Jar ditzagun elkarrekin sarean. Susta ditzagun txikienak eta eskualdeka elkartu. Eskualdeek badute gurean komunitate zentzurik, etorkizunak indartu egin lezakeena. Bultza ditzagun eskualdeetako komunikabideak enpresa multimedia modernoetan biltzera, hurbileko komunikazioaren esparru guztiak profesionaltasunez landu ditzaten. Eta lotu ditzagun komunikabide orokorrekin. Hauek, bat-batean, sekulako berriemaile taldea izango lukete, berriemaile tokikoak, profesionalak eta multimedian trebatuak, edozein euskarritarako eduki hornitzaile izateko prest. Erdarazko komunikabideek ezin dute horrelakorik egin, hau euskarari diogun atxikimenduari esker bakarrik egin daiteke. Euskarak, agian lehen aldiz, gailentzeko tresna bat izango luke. Komunitategile bihur liteke, ziberespazioan denik eta eginkizun prestijiotsuena. Areago. Sar dezagun eskualdeetako hedabideen ekoizpena sare orokorrean, eta kostu lokalekin seinale orokorrak hedatzen arituko gara. Seinale uholdea iristen denean, gutaz eta gure hizkuntzan jardungo dutenen kuota mantendu edo hobetzeko bide samurra.
Goiena aurreko guztia ez da amets hutsa. Egin daiteke. Debagoienean egiten hasi gara. Bederatzi herri bildu eta Goiena kooperatiba sortu dugu. Osoa, modernoa eta bideragarria izango den eredua lantzen ari gara. Atal batzuk abiatu ditugu edo laster abiatuko. Beste batzuk patxada handiagoz aztertuko ditugu, emaitza bermatze aldera. Iraganetik datorkigun irla komunitate bihurtu nahi dugu, bere ezaugarri nagusiek iraun dezaten. Eta komunitate hori, sare baten lauki izan dadin saiatuko gara, horizontalean nahiz bertikalean beste batzuekin lotu eta euskal komunitate modernoa eraikitzen laguntzeko