GIPUZKOA SAKRATUARI BEGIRA
- Gipuzkoaren arimaren inguruan jarraitzen dugu; hasieran Arantzazuko Ama Birjina eta bertako monasterioa izan baziren, oraingo honetan Loiolako santua eta bere omenez eraikitako basilikari erreparatuko diegu, jaiotzen ikusi zuen Azpeitiko herria eta bertatik hurbil dagoen "Gipuzkoako Begiratokia" ahaztu gabe.
Kilometro eta erdi gehiago eginez berriz, ezkerraldera hainbat jainkotegi eta eraikin erlijioso pasa ostean, Azkoitiaren bizilagun-lehiakide den Azpeitia monumentalean sartuko gara; lehenbizi ezkerrera, gero zuzen eta alde zaharrean barneratu baino lehen eskuinera, azkenik berriz ere zuzen egiteko.
Urrats horiek jarraitu baditugu (herri barrenean norabide zuzena hartzea korapilotsua da) Tolosarantzako bidean egongo gara. Pare bat kilometro beranduago dugun bidegurutzean berriz, ezkerrera joko dugu Tolosarantz Erreziletik (eta ez Urrakitik) hurbilduz. Hortik 9 kilometrotara Errezil zeharkatuko dugu, Basarri bertsolariaren jaioterria, alegia. Bertan XIII. mendeko San Martin eliza bisita dezakegu.
Bidean gora, 5 kilometrotara, Iturburuko Zubi garaia dugu errepidearen gainean, baina 200 metro lehenago (ez dago seinalizaturik) Gipuzkoako Begiratoki ikusgarria. Bertatik Errezilgo bailara osoa ikusiko dugu, Herniok menperatzen duen baserriz zipriztindutako bailara, hain zuzen.
Pixka bat beherago aparkatzeko lekutxo bat dago, eta begiratokia errepidearen ondo-ondoan dago, bien arteko tarterik gabe, beraz kontuz ibili.
Herrialdea:
Donostiara:
Altitudea:
Biztanleak:
Euskaldunak:
Azalera:
Dentsitatea:
Jaiak:
San Inazio (uztailak 31)
Ostiral Santua
Urolaren ezkerraldean eta mendiz inguraturik dagoen udalerri honek gehien bat industria jorratzen du gaur egun, baina bere historiaren ondorioz jauretxe askotxo kontserbatzen du.
Izan ere, Azkoitiarekin batera Hiri Nagusi titulua zeukan, eta biek Errege-Gobernariaren eta Diputazioaren egoitzak hiru urtero txandakatzen zituzten. XVIII. mendea arte Batzar Nagusiak ere bertan biltzen ziren.
Lehen aipamena 1027. urtekoa da, Iruñeko Apezpikuaren aktetan, "Garmendia de Iraurgui" izena agertzen zela. Hau, geroago "Salvatierra de Iraurgui" bihurtuko zen, eta 1397tik aurrera gaur ezagutzen dugun izena jarri zioten. Dena den, hiri gisa, 1310ean Gaztelako Erregeak, Fernando IV.ak, fundatu zuen.
Azpeitiko historian bi gertaera garrantzitsu azpimarratu behar dira: San Inazio Loiolakoaren jaiotza eta 1766ko matxinada.
Loiolako San Inaziotaz eta bere omenezko basilikaz geroago luzatuko garenez, matxinadaz zera esango dugu, azkoitiarrekin batera burutu zutela eta bere arrazoia aduanak Ebrotik kostalderaino eramatearen erabakia izan zela.
Herriko Plazaren erdian musika-kioskoa dugu, eta bere inguruan mugitzen da populazioaren bizitza eta giroa. Eliz kaletik sartuz, berriz, San Sebastian Eliza aurkituko dugu. Hementxe bataiatu zuten San Inazio.
Antzina dirudienez gune tenplari bat zen, eta XVI.ean berriztatu eta handitu egin zen. Bi mende beranduago lehenagoko atari platereskoari beste neoklasiko bat atxiki zitzaion. Elizaren aztarnarik zaharrena berriz, Erdi Aroko kanpandegia da. Barrualdean, Aldare Nagusiko erretaula barrokoa nabarmenduko dugu, eta noski, koruaren azpian San Inazio bataiatu zuten pontea, langa barroko handi batez babestua.
Elizatik gertu mudejar estiloko adreilugintza-lanak dituen Antxieta Etxea dugu. 1507an eraiki zen, Juan Antxietakoaren aginduz. Azpeitiar hau Errege-erregina Katolikoen musikaria zen. Berriztatua dago.
Enparan kalean aurkituko dugun Basozabal Etxea hiriko eraikin zibilik zaharrena da, XV. mendekoa, hain zuzen. Hori dela-eta, "Etxe-Zar" izenarekin ezaguna da.
Beste eraikin interesgarri bat Altuna Etxea da, Udaletxetik hurbil dago eta mudejar estiloan eraikita.
Enparan Dorrea 1320. urtean eraiki zen, ibaiaren igarolekuak kontrolatzeko. Alboetako eraikinak 1760. urtekoak dira. Abitaingo Iturriak elizaren inguruan daude, antzinako harresien ondoan eta udal-garbilekuekin batera. 1842. urtean egin zituzten, estilo neoklasikoan, eta gaur egun berriztatuak daude.
Burdinbidearen Euskal Museoa hiri honetako bitxikeririk apartena izan liteke, tren zaharrak ikusteaz gain beraietan sartu eta lokomotora ketsuak bultzaturik Azpeitiatik Lasao auzoraino joan daitekeelako.
Museoan, lokomotora, tranbia, trolebus, automotore eta mota guztietako bagoiez gain trenbide munduko erloju-bilduma aberatsenetako bat dago eta baita makina-erremintako museoa ere.
Bisita gidatuak: asteartetik ostiralera 10:15-13:30 eta 15:30-19:00 ordutegiekin, larunbatetan berdin eta igande-jaiegunetan goizez. Telefonoa: 943- 15 06 77. Sarrera dohainik da eta Azpeitiko Tren Geltoki zaharrean dago.
Horrela, gelak San Inazioren sendiaren bizimodua eta Iruñeko gudaren osteko zauriak sendatzean erlijiora konbertsioa ezagutzeko moduan girotu dira, argi eta ahots automatikoez lagunduta.
Santutegiaren ondoan komentua eta bestelako eraikinak ditugu, ostatua esaterako, eta inguruetan (batez ere pasialekuaren ondoko paraje natural ederrean barreiaturik) bestelako eraikin erlijioso mordoa, zein baino zein ikusgarriagoak. Horrenbestez, bestelako kapera, monasterio eta abar aurkituko dugu.
AZPEITIA
Udaletxea:
Udaltzaingoa:
Ertzaintza:
Larrialdiak:
Kotxe-Tailerra:
Jatorduan:
Kiruri Jatetxea- Loiola auzoa 24.
Uranga Jatetxea- Loiola auzoa.
Ombarbide Jatetxea- Harzubia Hiribidea 47.
Patxo Jatetxea- Paulo VI auzunea 16.
Txokoa Erretegia- Arrabal 13.
Jan eta lo egiteko:
ERREZIL
Lo egiteko:
Izarre Nekazal Etxea- Eizarre Baserria. 943- 81 35 24. Logela 5.000-6.000.
Santutegi barrokoa Jesusen Konpainiak eraikiarazi zuen 1681ean, ordenaren fundatzailearen omenez, jaio zen dorretxearen inguruan. Planoak Berniniren jarraitzaileetako batenak ziren, Carlo Fontanarenak, eta arkitektuak herriko bi, Ignacio eta Francisco de Ibero anaiak.
Kanpotik hurbiltzen ari garela, atariraino doan oinezko etorbidearen hasieran santuaren estatua handi batek ongi etorria luzatzen digu. Hala ere, askoz lehenagotik eta urrunetik ikusi ahal izan dugun lehen elementua, eta tenplu hau besteetatik desberdintzen duena bere itzelezko kupula da. Honek 56 metroko altuera du, eta kanpotik zein barrutik izugarria da.
Bestalde, elizak oinplano zirkularra eta Herreraren estilora egindako aurrealde dekoratua ditu. Elizarako sarreran eskailera barroko handi bat, baranda edo kalostraz hornitutako arkupea, zutabe korintoarren gaineko hiru arku handi eta jaspezko beste bi habe daude.
Aurrealdeko tinpanoan berriz, Austriako Etxearen armarri handia dago, Margarita Austriakoa izan baitzen loiolatarrei dorretxea jesuitarrei ematea eskatu ziena, basilika egin asmoz.
Barrualdeko nabea borobila da eta inguruan zazpi aldare ditu. Nabearen gaineko kupula galantak zortzi leiho handi ditu, eta zokaloa gerra-irudiez dekoratua dago.
Azkenik, San Inaziori eskainitako Erretaula Nagusiko ornamentazioa txurrigereskoa da, eta santuaren zilarrezko irudia Caracas-eko Errege Konpainia Gipuzkoarraren oparia izan zen.
1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.
OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]
Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.
Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]
Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]
Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.
20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]