OÑATIALDEKO MIRARI ARKITEKTONIKOAK
- Eraikin zibilei dagokienez, bisitatuko ditugun Oñati, Azkoitia, Azpeitia eta Bergara, ez bakarrik Gipuzkoan, baizik eta Euskal Herriko hiri monumentalen artean aberatsenetakoak kontsidera ditzakegu, batez ere ikusteko aukera izango ditugun lehen eta azkena. "Burdinaren Haranean" bestelako herri interesgarri batzuk ere ikusiko ditugu, eta bukatzeko, alde zahar interesgarri bat, Arrasatekoa, alegia.
Bertako fraide baten esanetan "lehen eliza modernoa" kontsidera genezakeen artelan erraldoi hau, bere garaian oso iskanbilatsua izan arren, gaur egun euskal arte modernoaren lanik garrantzitsuentzat jotzen da.
Jaitsiera goiko partea bezain ikusgarria da, batez ere ezkerraldean geratzen zaizkigun horma garai eta arrokatsuek sortzen duen paisaiari esker. Tarteka, parajea mirestu ahal izateko behatoki naturalak ditugu.
9. kilometroan Oñati herri monumental ederrean sartzen gara, zentrua gure ezkerraldean dugula. Gipuzkoako osotasun arkitektonikorik bikainenetakoa, bertako eraikin zibil eta erlijiotsu ugari eta ederren artean Sancti Spiritus Unibertsitatea nabarmentzen da, euskal Berpizkundeko benetako harribitxia.
Zuloaga margolariak "Euskal Toledo" deitu ziola diote, eta arrazoirik ez zitzaiokeen falta izango. Izan ere, gorabeheraz betetako herri honek bisitariari aberastasun monumental zabala erakusten dio, bertako Unibertsitatea bezalako harribitxiak adibidez.
Gainera, soberan dituen ingurune ikusgarrien artean Euskal Herrian Andra Mariri eskainitako santutegirik ospetsuena izan daitekeena gordetzen du, Arantzazukoa, hain zuzen ere.
Dena den, gaur ezagutzen dugun Oñati XIII. eta XV. mendeen artean sortzen joan zen. Horrela, berau aipatzen duen eta ziurtzat jotzen den lehen agiria XIV. mende hasierakoa da.
Hurrengo mendeetako historia sendien arteko liskarrek (banderizoen borrokek), populazioren askatasun nahiak eta bi probintzien artean bizitzeak markatuko ditu.
Lehenbizi, Oñati Gipuzkoan barne kasu bitxia dela esan behar da, zeren zuzenean Erregearen menpe bizi beharrean (Hego Euskal Herriaren gehiena bezala), hainbat mendetan zehar lehenbizi Jaurerri eta gero Konderri izan zen. Horrek esan nahi zuen belaunaldiz belaunaldi populazioak noble-sendi baten nahien menpe bizi behar izan zuela: Oñatiko Jaunen menpe.
XV-XVI. mendeetan egoera honetan bizi ziren beste herri gehienak Koroaren eskuetan geratuz joan ziren bitartean (Arrasate, Ganboa, Araia...) Oñati salbuespena izan zen.
Ondorioz populazioak lehendik zetorren askatasun-borrokari indar handiagoz ekin zion, lehenbizi matxinadekin, eta geroago, Kontseilu eta Eliz-Batzarrearen laguntzaz, legalki.
1652an azkenik, Gipuzkoako foruaz gozatzeko aurkeztu zen auzi legala galdu arren, pixkanaka Gebaratar Kondeen urruntzeak eta ideia politiko berriek azkenean Oñatiko Kontseiluaren finkapena ekarri zuten.
1845ean, dekretuz Jaunen Eskubideak ezabatzean, Oñati Gipuzkoan sartu ahal izan zen, bere desioa betez.
Sendien arteko borrokei dagokienez, inguru honetan oso gogorrak izan ziren, batik bat Lazarraga Ganboatar eta Uribarri Oñatiarren artekoak. Azkenean, bien arteko bakea eta Udal botere-txandaketa etorri zen, 1747an Udaletxea eraikitzen hasi zen arte. Bere armarrian biak agertzen dira, arranoak eta oreinak sinbolizaturik.
Bukatzeko, herriaren bizitzan garrantzi handia izan duen "Sancti Spiritus" Unibertsitatea derrigorrez aipatu behar dugu. 1542an Rodrigo Sanchez de Mercado Zuazola Avilako Apezpikuak sortua gorabehera batzuekin 1901. urtera arte eman zituen eskolak, euskal kulturan eragin nabarmena izanez.
Donostiara:
Altitudea:
Biztanleak:
Euskaldunak:
Azalera:
Dentsitatea:
Jaiak:
- San Migel (irailak 29)
- Arantzazuko Ama (irailak 9)
- Errosarioko Ama (urriko 1. igandea)
Lehenbizi ezkutuko leku honetan baselizatxo bat besterik altxatu ez bazen ere, oñatiarrek, arrasatearren laguntzaz bertaraino galtzada bat egin zuten, eta bide berriak lagundurik bertaratzen zen jende pila ikusirik, azkenean erlijio-ordenak ere interesa jartzen hasi ziren.
Horrela, Frantziskotarrak 1541ean bertan geratu ziren, monasterio bat fundatuz, hainbat aldiz suteak suntsitu eta berreraiki behar izan zena, azken Karlistaden ostean.
Gertatu zena zera da, tenplu eta monasterioaren azken berreraikipen hau erromes-mordo berriak biltzeko txikiegia gertatu zela, eta 1951n, berriz ere erreformatu beharrean basilika berri bat egitea erabaki zen.
Fraideek jainkotegi berri, galanta eta modernoa nahi zutenez, ideia-lehiaketa bat ireki zen, ondorioz Euskal Herriko lehen tenplu moderno eta "ezberdina" suertatuz, ezagutzen ez duena harrituta utziko duena.
Hori dela-eta, bere garaian nahikoa polemikoa izan zen eta lanak behin baino gehiagotan moztu behar izan ziren. Eraikitzeko ondoko komentua eta aurreko elizaren oinarriak eta planta latindarra errespetatu ziren.
Aurrealdean bi dorre laukitu jasotzen dira, eta atzealdean altuagoa den antzeko kanpandorrea. Hirurak milaka diamante-punta itxurarekin landutako harriek estaltzen dituzte, paisaia karstikoa eta arantzaren punta zorrotzak irudikatuz.
Aurrealde biluziaren oinarrian Jorge Oteizaren apostoluak ditugu, arroketan sortzen den izotzarekin jokatuz planteatu zituen hustutako eskultura harrigarriak. Goiko Pietatea ere berak eginikoa da.
Ia lurpean dagoen arkupearen ostean Eduardo Txillidaren apropos herdoilduriko ateak ditugu, lurpeko munduan barneratzea sinbolizatzen dutenak. Barrualdean beste ezuste atsegin bat: 600 metro karratutik gora dituen erretaula nagusia, harrizkoa dirudiena baina zur polikromatuz egindakoa.
Bere erdian, artzainari agertutako Andra Mariaren tailu gotiko txikia, seguraski XIII. mendekoa baina XV.ean erreformatua eta kreta-harriz eginikoa.
Azkenik, barrua argiztatzen laguntzen duten beirategi urdinskak, eta Nestor Basterretxeak ikusgarriki apaindutako kripta azpimarratu behar ditugu, besteak beste.
Horrenbestez, santutegia euskal arte modernoaren agerpen oso nabarmena kontsidera dezakegu, kokatzen den haizpitarte miragarri eta gogorrari ederki moldatzen zaiona, arrokaren jarraipena bailitzan.
- Udaletxea: 943- 78 04 11.
- Udaltzaingoa: 943- 78 04 11.
- Ertzaintza: Bidebarrieta 2. 943- 78 23 12.
- Anbulategia: San Juan kalea, 17. 943- 78 28 12.
Kotxe tailerrak:
- Garaje Oñati - Gorribar Goiti z/g. 943- 78 13 50.
Jatorduan:
- Txope Kua Jatetxea- Uribarri auzoa 5.
- Urtiagain Jatetxea- Uribarri auzoa.
- Lizar-Etxe Jatetxea- Olabarrieta auzoa.
- Garoa Jatetxea- San Lorenzo 29-30.
Jan eta lo egiteko:
- **Hostal Etxeberria- R.M. Zuazola 15. 943- 78 04 60. Logela bikoitza 3.500-4.800 pzta.
- Arregi Nekazal Etxea- Garagaltza 19. 943- 78 08 24. Logela bikoitza 5.000 pzta.
Jatorduan:
- Zelai-Zabal Jatetxea- Arantzazu auzoa.
- *Hotel Sindika- Arantzazu auzoa 30. 943- 78 13 03. Logela bikoitza 6.000 pzta.
- *Arantzazuko Hospederia-Hotela- Arantzazu auzoa 29. 943- 78 13 13. Log. bikoitza 4.800 pzta.
Atzo eguerdian labanaz eraso zion bere amari Irunen eta Donostiako Ospitalean hil da. Erasotzailea epailearen aurrean deklaratzeko esperoan dago.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Manifestazioa goizeko 11:30ean izango da, Justizia Jauregian. Mugimenduak euskaldunon eskubideen alde eta auziperatuekiko elkartasunean luzatu du deialdia. Auziperatuek iazko Euskararen Egunean Baionako Justizia Auzitegian "Justizia Euskararentzat" pintaketa egin zuten... [+]
AEBetako presidentearen Gazako palestinarrak kanporatzeko asmoak aurkako erreakzio ugari eragin ditu nazioarteko nahiz herrialdeko politikan, baita Alderdi Errepublikanoan ere. Gehienek "garbiketa etnikoa" sustatzea egotzi diote, baina Trumpek bere asmoa berresten... [+]
Izena duen oro bere izanaren jabe liburua plazaratu du LAB sindikatuko idazkaritza feministak, hainbat kide feministaren lekukotasunak oinarritzat harturik. "Genealogia edo glosario bat gauzatu dugu edo, agian, gauza biak batera dira edo baliteke ez izatea ez bata ez... [+]
EAJren barne prozesuan ez du bere burua aurkeztuko, nahiz eta garaile irten den orain arteko bozketetan. Itxura guztien arabera, Aitor Esteban izango da EBBko buruzagi berria.
Bigarren lehendakariorde eta Ekonomia, Lan eta Enpleguko sailburuak armagintza industria goraipatu eta zabaldu diren “aukera” berrien aurrean sektorea “babestuko” duela azaldu du. “Beste kontu bat da gutako bakoitzak izan ditzakegun posizio... [+]
Bost urte bete dira Zaldibarren 800.000 tona zabor maldan behera amildu eta Joaquín Beltrán eta Alberto Sololuze langileak aurretik eraman zituenetik. Ikerketa judiziala amaitu gabe dago oraindik, Verter Recycling enpresak ez du ezer ordaindu zigilatze lanengatik,... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Israelgo Estatuko saskibaloi taldeak ostiralean jokatuko du Gasteizen, eta mobilizatzera deitu du Palestinarekin Elkartasunak.
Abenduaren 20an Eusko Jaurlaritzak planaren behin-behineko bertsioa onartu zuen eta gaitasun “baxu eta ertaineko” eremu ugari gaitasun “ertain eta altukoak” bezala ageri dira orain.