ARRISKUAN DAUDEN ANIMALIAK ARGITARA
- Eusko Jaurlaritzak 1998an eginiko barne txosten baten ondorioa da "Vertebrados amenazados del Pais Vasco" liburua. EAEn arriskupean dauden ornodunak lau kategoriatan sailkatzen ditu: desagertzeko arriskua daudenak, zaurgarriak, arraroak eta interes berezikoak.
Jaurlaritzak argitaratu duen "Vertebrados amenazados del Pais Vasco" liburuan guztira 146 espezie aurki ditzakegu: arriskupean 9, zaurgarriak 31, arraroak 40 eta interes berezikoak 66.
Azkenaldian ugatza guztien ahotan dabil, zergatik ote? Honek igaraba, Iparraldeko katxoa, ibai-kabuxa, benarriz arrunta, benarriz gorrizta, ferra-saguzar mediterraniarra, Bonelli arranoa eta Hegoaldeko zuhaitz-igelarekin batera desagertzeko arriskuan daudenen taldea osatzen du. Gaur egun ematen diren baldintzak aldatzen ez badira, museotan ikusteko oso animali politak izango ditugu. Hala ere, ugatzaren kasua baikorragoa da, Aralarren bizilekua topatu duela baitirudi. Poliki-poliki Pirinioetatik gure lurrak birkonkistatzen ari da. Ugatz populazioen beherakada XIX. mendetik aurrera gertatu zen, batez ere, ehiza eta pozoien erabileragatik. Gaur egun, berriz, gizakiak eragindako habitataren eraldaketak erasotzen ditu ugatz populazioak. Ugatza berreskuratzeko asmotan bagabiltza, bere habitata erasotzeari utzi beharko diogu, pista eta errepide berririk egin gabe eta habia egiten duten lekua eta atseden lekuak babestuz.
Igaraba, uretako ugaztun isats luze hau, ur bizitako errekatan bizi da. Hanka motz eta oin palmatuekin buzeatzaile trebea dugu. Ibaietako animalia izanik, ibaia kaltetuz gero igaraba erasotzen ari gara. Ibaiak kanalizatu eta ibai ertzetako landaredia suntsitzean populazioak izugarri murriztu eta isolatu dira. Gaur egun, bere arazo nagusia hau da. Ibaietatik atera barik, ibai-kabuxa eta Iparraldeko katxoa ere arriskupean daude. Uren kalitatea hobetuz, espezie hauen egoerak hobera egingo luke.
Ilunabarrean ikusi ohi ditugu saguzarrak; hau izaten da beraiekin dugun harreman gertuena. Guretzat bereiztea zaila den arren, espezie ugari dago saguzarren artean. Hauetako bat, kare harritan topa dezakegu: ferra-saguzar mediterraniarra. Pisu astunen artean astunenetarikoa da; 11-17 gramo ditu. Leku epelak atsegin ditu eta tximeleta eta kakalardoz elikatzen da. Beronen bizilekua erasotzeagatik murriztu da batez ere eta egurrari emandako tratamentuak ere kaltetu dute espeziea.
Argi ikusten denez, espezie gehienetan, desagertzera bultzatzen duen arrazoia habitataren suntsipena da.
Arraroa badirudi ere, dortokarik bada gure artean; dortoka korrontezalea dugu hauetariko bat. 20 zentimetroko luzera duen oskola du eta ibaietan bizi da. Kalterik larriena, kanpoko espezien etorrerak eragiten dio.
Europako ugaztunik txikiena benetan txikia da: 1,2-3 gramo pisatzen ditu. Bere izena, satitsu etruriarra da. Metabolismo azkarra dela eta egunero bere pisuaren bikoitza irentsi behar izaten du. Nekazal ingurunean mekanizazioak eragindako sinplifikazioa dela eta, bere habitatak desagertu egin dira.
Gizakiak asko ehizatu duen beste ugaztun bat lepahoria da. Tamaina ertainekoa eta marroi kolorekoa da eta lepo eta bular aldea horixka du. Gaur egungo basoen kudeaketa dela eta, zuhaitz zahar eta enbor hil geroz eta gutxiago dagoenez, harrapakinen gutxitzeak eragiten dio.
Oso liburu ederra da hizpide dugun hau eta hainbat animalia ezezagunetara gerturatzeko baliogarria. Baina poztekoa litzateke hurrengo edizioan liburuaren orri kopuruak murriztea. Honek gure egoera hobetzen ari dela adieraziko bailuke. Hau guztia gure esku dago
Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak deitua, milaka lagun batu dira gaur eguerdian Donostian, “etxebizitzaren negozioaren aurka” eta “etxebizitzarako eskubide unibertsalaren alde”.
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak deitutako eta ELA, LAB, ESK, CGT, CNT, STEILAS, ETXALDE eta HIRU sindikatuek babestutako manifestazioak Bilbon, Gasteizen, Donostian eta Iruñean izan dira. Bertan, Euskadiko eta Nafarroako gobernuei eskatu diete zerga eta aurrekontu... [+]
Dozenaka auzokidek babesa agertu diote proiektuari igandean. Alde Zaharreko lokala udalaren jabetza da, eta hiru urte dira hainbat eragilek elkarlanean okupatu zutela.
Ardatzean haur filosofia izango duen Galdera Basatiak podcastak, ez alferrik, haur filosofia tailerretan barneratzeko asmoa du. Horixe hitzeman digu Iñigo Martinezek lehen atal honetan. Podcastaren zimenduak ezarri dizkigu, markoa marraztu, eta, batik bat, haurtzaroaz... [+]
Guardian Llodio fabrikako behargin gehienek epaitegira jotzeko bidea bertan behera utzi ondoren, multinazionalak lortu du nahi zuena: enpresa errentagarri bat ixtea erabateko inpunitatearekin. Ez da egun batetik bestera sortutako estrategia, eta bide luzea izan arren, erabat... [+]
Testu hau balorazio bilera baten ondorio dela esan genezakeen agian. Ordea, balorazio bilerek sarritan uzten dute aho zapore lehor eta gazi-gozoa. Astearte arratsalde eguzkitsu bat da. 16:53. Balorazio bilerara konektatu, eta erabaki dugu limoizko karamelu bana sartzea... [+]
Aurtengo Lokizaldeako Euskararen Eguna Murieta herrian ospatu dute, larunbatean, goizean hasi eta ordu txikiak handitu arte. Zita garrantzitsua eta gozagarria da Nafarroako Lizarra ondoko eskualdeko euskaltzaleentzako.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Komunitateari buruzko artikulu segida honekin hasi nintzenean, Antoine eta Antoine zeuden etxean, gazta-ganbara hutsik zegoen, hiltegirako bueltak asterokoak ziren eta hiru egunetik behin egiten genuen gazta. Hau idazten hasi naizenerako, Picardieko lagunak jaioterrira joan... [+]
Argentinako Abokatuen Gremioa erakundean egiten du lan Laura Taffetanik (Buenos Aires, Argentina, 1963). Gobernuaren errepresioa pairatu duten maputxe ugarirekin lan egin du azken urteetan, eta Askapena antolakundeak antolatutako topaketa antiinperialisten barnean izan da Euskal... [+]