ARRISKUAN DAUDEN ANIMALIAK ARGITARA
- Eusko Jaurlaritzak 1998an eginiko barne txosten baten ondorioa da "Vertebrados amenazados del Pais Vasco" liburua. EAEn arriskupean dauden ornodunak lau kategoriatan sailkatzen ditu: desagertzeko arriskua daudenak, zaurgarriak, arraroak eta interes berezikoak.
Jaurlaritzak argitaratu duen "Vertebrados amenazados del Pais Vasco" liburuan guztira 146 espezie aurki ditzakegu: arriskupean 9, zaurgarriak 31, arraroak 40 eta interes berezikoak 66.
Azkenaldian ugatza guztien ahotan dabil, zergatik ote? Honek igaraba, Iparraldeko katxoa, ibai-kabuxa, benarriz arrunta, benarriz gorrizta, ferra-saguzar mediterraniarra, Bonelli arranoa eta Hegoaldeko zuhaitz-igelarekin batera desagertzeko arriskuan daudenen taldea osatzen du. Gaur egun ematen diren baldintzak aldatzen ez badira, museotan ikusteko oso animali politak izango ditugu. Hala ere, ugatzaren kasua baikorragoa da, Aralarren bizilekua topatu duela baitirudi. Poliki-poliki Pirinioetatik gure lurrak birkonkistatzen ari da. Ugatz populazioen beherakada XIX. mendetik aurrera gertatu zen, batez ere, ehiza eta pozoien erabileragatik. Gaur egun, berriz, gizakiak eragindako habitataren eraldaketak erasotzen ditu ugatz populazioak. Ugatza berreskuratzeko asmotan bagabiltza, bere habitata erasotzeari utzi beharko diogu, pista eta errepide berririk egin gabe eta habia egiten duten lekua eta atseden lekuak babestuz.
Igaraba, uretako ugaztun isats luze hau, ur bizitako errekatan bizi da. Hanka motz eta oin palmatuekin buzeatzaile trebea dugu. Ibaietako animalia izanik, ibaia kaltetuz gero igaraba erasotzen ari gara. Ibaiak kanalizatu eta ibai ertzetako landaredia suntsitzean populazioak izugarri murriztu eta isolatu dira. Gaur egun, bere arazo nagusia hau da. Ibaietatik atera barik, ibai-kabuxa eta Iparraldeko katxoa ere arriskupean daude. Uren kalitatea hobetuz, espezie hauen egoerak hobera egingo luke.
Ilunabarrean ikusi ohi ditugu saguzarrak; hau izaten da beraiekin dugun harreman gertuena. Guretzat bereiztea zaila den arren, espezie ugari dago saguzarren artean. Hauetako bat, kare harritan topa dezakegu: ferra-saguzar mediterraniarra. Pisu astunen artean astunenetarikoa da; 11-17 gramo ditu. Leku epelak atsegin ditu eta tximeleta eta kakalardoz elikatzen da. Beronen bizilekua erasotzeagatik murriztu da batez ere eta egurrari emandako tratamentuak ere kaltetu dute espeziea.
Argi ikusten denez, espezie gehienetan, desagertzera bultzatzen duen arrazoia habitataren suntsipena da.
Arraroa badirudi ere, dortokarik bada gure artean; dortoka korrontezalea dugu hauetariko bat. 20 zentimetroko luzera duen oskola du eta ibaietan bizi da. Kalterik larriena, kanpoko espezien etorrerak eragiten dio.
Europako ugaztunik txikiena benetan txikia da: 1,2-3 gramo pisatzen ditu. Bere izena, satitsu etruriarra da. Metabolismo azkarra dela eta egunero bere pisuaren bikoitza irentsi behar izaten du. Nekazal ingurunean mekanizazioak eragindako sinplifikazioa dela eta, bere habitatak desagertu egin dira.
Gizakiak asko ehizatu duen beste ugaztun bat lepahoria da. Tamaina ertainekoa eta marroi kolorekoa da eta lepo eta bular aldea horixka du. Gaur egungo basoen kudeaketa dela eta, zuhaitz zahar eta enbor hil geroz eta gutxiago dagoenez, harrapakinen gutxitzeak eragiten dio.
Oso liburu ederra da hizpide dugun hau eta hainbat animalia ezezagunetara gerturatzeko baliogarria. Baina poztekoa litzateke hurrengo edizioan liburuaren orri kopuruak murriztea. Honek gure egoera hobetzen ari dela adieraziko bailuke. Hau guztia gure esku dago
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]